The object of research, development or design (in Russian) : Первое поколение потомство крыс, родители которых подвергались изолированному и сочетанному воздействию шестивалентного хрома и гамма облучения, с профилактическим применением фитопрепаратов и без них.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бірінші ұрпақ егеуқұйрықтардың ұрпақтары, олардың ата-аналары алты валентті хром мен гамма-сәулеленудің оқшауланған және аралас әсеріне ұшыраған, фитопрепараттарды профилактикалық қолданумен және онсыз.

Aim of work (in Russian) : Определить эффективность антиканцерогенного действия фитопрепаратов из местного сырья на спонтанный онкогенез у первого поколения, родители которого подвергались изолированному или сочетанному воздействию гамма-облучения и шестивалентного хрома (CrVI).

Aim of work (in Kazakh) : Ата-аналары гамма-сәулеленудің және алты валентті хромның (crvi) оқшауланған немесе аралас әсеріне ұшыраған бірінші буындағы жергілікті шикізаттан алынған фитопрепараттардың өздігінен онкогенезге канцерогенге қарсы әсерінің тиімділігін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Экспериментальные исследования будут проводится в нескольких этапов. На I этапе исследования на 140 белых беспородных, половозрелых крысах обоих полов массой 180±20 г., разделенных на 7 групп будут получены I поколения интактных потомков родители, которых подвергались изолированному или сочетанному воздействию Cr(VI) (в дозе 520 мг/л воды) и - облучения в дозе 0,2 Гр. II группа – облученные, и III группа животных – (Cr(VI) + -облучение) подразделяется на 3 подгруппы. 2-подгруппы крыс каждой группы получают до облучения или на фоне Cr(VI) фитопрепараты в течение месяца соответственно «Лопуха корня масло» или «Крапивы масло» ежесуточно дозах 2,5 мл/кг. В результате из семи групп будут получены в каждой опытной группе – 60-70 крысят (всего 420 – 490 потомков), которые в отдаленном периоде после облучения (5-ти, 10-ти месячных) выводится из эксперимента для изучения возможного развития опухолей и всестороннего комплексного биомедицинского, морфогистологического исследования. Во II-этапе исследования планируется получение необходимого количество потомства (420-490) в аналогичных семи группах, с разницей – отдаленные периоды после облучения для выведения из эксперимента 5, 10, 16-ти и 22-х месячные потомства. Для реализации научного проекта будет использован комплекс современных генетических, биохимических, иммунологических, морфофункциональных, гистологических и гистохимических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Эксперименттік зерттеулер болады бірнеше кезеңдерде жүзеге асырылады. Зерттеудің I кезеңінде салмағы 180±20 Г болатын екі жыныстағы 140 ақ тұқымсыз, жыныстық жетілген егеуқұйрықтарға 7 топқа бөлінеді, оқшауланған немесе аралас CR(VI) әсеріне ұшыраған ата - аналардың I ұрпақтары алынады (520 мг/л су дозасында) және 0,2 г дозада жоғары сәулелену. II топ – Сәулеленген, ал III жануарлар тобы – (Cr(VI) + жоғары сәулелену) 3 кіші топқа бөлінеді. 2-әр топтағы егеуқұйрықтардың кіші топтары сәулеленуге дейін немесе Cr(VI) аясында фитопрепараттарды бір ай ішінде тиісінше "түбірлік Лопуха майы" немесе "қалақай майы" тәулігіне 2,5 мл/кг дозада алады. нәтижесінде жеті топтың ішінен әр тәжірибелік топта 60-70 егеуқұйрық алынады (барлығы 420-490 ұрпақ), олар сәулеленуден кейінгі алыс кезеңде (5, 10 айлық) ісіктердің ықтимал дамуын және жан-жақты кешенді биомедициналық, морфогистологиялық зерттеулерді зерттеу үшін эксперименттен шығарылады. Зерттеудің II кезеңінде ұқсас жеті топтағы ұрпақтардың қажетті санын (420-490) алу жоспарлануда, айырмашылығы – эксперименттен 5, 10, 16 және 22 айлық ұрпақтарды шығару үшін сәулеленуден кейінгі алыс кезеңдер. Ғылыми жобаны іске асыру үшін қазіргі заманғы генетикалық, Биохимиялық, Иммунологиялық, морфофункционалды, гистологиялық және гистохимиялық зерттеулер кешені пайдаланылатын болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : В отличии от данных 5-ти месячных потомков, у 10-ти месячных потомков облученных родителей наблюдается усиление перекисного окисления липидов на фоне не достоверного снижение активности каталазы, супероксидисмутазы, что сопровождается достоверным увеличением уровнем цитокинов IL-6, TNF-α и уменьшением цитокина IL-10. Возрастание микроядер полихроматофильных эритроцитов (ПХЭ) на 21%, аномальных форм сперматозоидов, увеличение хромосомных аберрации в клетках костного мозга. У 10-месячных потомков, родители которых подвергались сочетанному воздействию облучения и Cr+6 наблюдается в сравнении с показателями 5-ти месячных: возрастание МДА на фоне снижения активности КАТ, СОД; нарастания цитогенетических нарушений наследственного аппарата, цитокинового дисбаланса. Анализ тиреоидного обмена у 10-ти месячных потомков облученных родителей, в отличии от 5-ти месячных, характеризуется повышением уровня тиреоидных гормонов: Т4 на 27%, Т3 на 37% в сравнении с контролем. Установлено, что фитопрепараты при применении у родителей до спаривания, которые подвергались облучению или сочетанному воздействию облучения и Cr+6, у их 10—ти месячного потомства имеются достоверные данные – изменения стабильности генома в соматических клетках и половых не обнаружены. У обеих групп исчезает цитокиновый дисбаланс, нормализуется показатели тиреоидного обмена, т. е. все показатели у 10 месячных потомства остаются в пределах данных 5-ти месячного потомства, получавших изучаемые фитопрепараты.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сәулеленген ата-аналардың 10 айлық ұрпақтарында каталаза және супероксид дисмутаза белсенділігінің төмендеуі фонында липидтердің асқын тотығуының жоғарылауы байқалады, ол ИЛ-6, TNF- цитокиндері деңгейінің жоғарылауымен бірге жүреді. α және ИЛ-10 цитокинінің төмендеуі. Полихроматофильді эритроциттердің микроядроларының (ПҚЭ) 21%-ға ұлғаюы, сперматозоидтардың қалыптан тыс формалары, сүйек кемігі жасушаларында хромосомалық аберрациялардың жоғарылауы. Ата-аналары радиация мен Cr+6 біріктірілген әсерге ұшыраған 10 айлық ұрпақтарда 5 айлық балалар көрсеткіштерімен салыстырғанда мыналар байқалады: радиацияның төмендеуі фонында MDA жоғарылауы. CAT, SOD белсенділігі; цитогенетикалық бұзылулардың жоғарылауы, цитокиндік теңгерімсіздік. Сәулеленген ата-аналардың 10 айлық ұрпақтарының қалқанша безінің метаболизмін талдау, 5 айлық ұрпақтарынан айырмашылығы, қалқанша безінің гормондары деңгейінің жоғарылауымен сипатталады: бақылаумен салыстырғанда T4 27%, T3 37%. . Сәулеленуге немесе сәулеленудің және Cr+6 аралас әсерлеріне ұшыраған ата-аналар жұптау алдында қолданған шөптік дәрілік препараттарды олардың 10 айлық ұрпақтары туралы сенімді деректер бар екені анықталды - геном тұрақтылығында өзгерістер анықталмады. соматикалық және жыныс жасушалары. Екі топта да цитокиндердің теңгерімсіздігі жойылады, қалқанша безінің метаболизмінің көрсеткіштері қалыпқа келеді, яғни 10 айлық ұрпақтағы барлық көрсеткіштер зерттелген шөптік препараттарды қабылдаған 5 айлық ұрпақтың деректерінде қалады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Будет получена информация о влиянии шестивалентного хрома и гамма облучения (изолированно и сочетано) на развитие канцерогенеза у 1-го поколения потомства родители которого подвергались воздействию, а также установлены антиканцерогенные свойства фитопрепаратов из лопуха и крапивы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алты валентті хром мен гамма-сәулеленудің (оқшауланған және біріктірілген) ата-аналары әсер еткен ұрпақтардың 1-ші буынында канцерогенездің дамуына әсері туралы ақпарат алынады, сондай-ақ лопуха мен қалақайдан жасалған фитопрепараттардың канцерогенге қарсы қасиеттері анықталады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Все сказанное позволяет нам с учетом безопасности, не токсичности, отсутствия побочных эффектов рекомендовать их включения в комплекс средств направленной для профилактики спонтанного канцерогенеза у первого поколения потомства облученных родители, которых подвергались сочетанному воздействию и в комплексе оздоровительных средств населения биогеохимических провинциях. С целью коммерциализации будут организованы платные обучающиеся семинары для экологов, токсикологов, радиобиологов, врачей, магистров, докторантов и для студентов (бесплатно) о проявлениях сочетанного воздействия химических веществ и ионизирующего излучения, и путях профилактике и спонтанного кканцерогенеза. Кроме того, полученные результаты позволяют рекомендовать исследуемые отечественные фитопрепараты из местного сырья с учетом безопасности, отсутствия токсичности и побочных эффектов включать комплексную неадьювантную и адьювантную терапию, используемых в онкологической практике с целью оптимизации и повышения эффективности проводимой терапии.

Efficiency (in Kazakh) : Жоғарыда айтылғандардың барлығы бізге қауіпсіздікті, уыттылықты, жанама әсерлердің болмауын ескере отырып, оларды Биогеохимиялық провинциялардағы халықтың сауықтыру құралдарының кешенінде біріктірілген әсерге ұшыраған ата-аналардың Сәулеленген ұрпақтарының бірінші буынында өздігінен канцерогенездің алдын алуға бағытталған құралдар кешеніне енгізуді ұсынуға мүмкіндік береді. Коммерцияландыру мақсатында экологтарға, токсикологтарға, радиобиологтарға, дәрігерлерге, магистрлерге, докторанттарға және студенттерге (тегін) химиялық заттар мен иондаушы сәулеленудің аралас әсерінің көріністері, алдын алу және өздігінен канцерогенез жолдары туралы ақылы білім алушылар семинарлары ұйымдастырылады. Сонымен қатар, нәтижелер қауіпсіздікті, уыттылықтың жоқтығын және жанама әсерлерді ескере отырып, жергілікті шикізаттан зерттелетін отандық фитопрепараттарды ұсынуға мүмкіндік береді.жүргізілетін терапияның тиімділігін оңтайландыру және арттыру мақсатында онкологиялық тәжірибеде қолданылатын кешенді адьювантты емес және адьювантты терапияны қосыңыз.

Field of application (in Russian) : Медицина, онкология, экология, токсикология, патофизиология.

Field of application (in Kazakh) : Медицина, онкология, экология, токсикология, патофизиология.