The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является женщины фертильного возраста в Республике Казахстан, чье соматическое и репродуктивное здоровье подверглось воздействию пандемии COVID-19.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі соматикалық және репродуктивті денсаулығы COVID-19 пандемиясына ұшыраған Қазақстан Республикасындағы құнарлы жастағы әйелдер болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель исследования — анализ и оценка влияния пандемии COVID-19 на репродуктивное здоровье женщин фертильного возраста в Казахстане, а также разработка научно-обоснованных рекомендаций, направленных на снижение негативных факторов, влияющих на здоровье данной категории населения.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеудің мақсаты-COVID-19 пандемиясының Қазақстандағы құнарлы жастағы әйелдердің репродуктивті денсаулығына әсерін талдау және бағалау, сондай-ақ халықтың осы санатының денсаулығына әсер ететін жағымсыз факторларды төмендетуге бағытталған ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Анализ данных: Проведен статистический анализ показателей заболеваемости и смертности среди женщин фертильного возраста до и в период пандемии COVID-19, с использованием официальных данных и отчетных источников. Лабораторные и инструментальные исследования: Включали ультразвуковое исследование (УЗИ) органов малого таза и молочной железы, а также гормональные исследования для оценки изменений в репродуктивной системе женщин, перенесших COVID-19. Опрос и анкетирование: Проведены среди женщин фертильного возраста для оценки уровня их знаний в области репродуктивного здоровья и факторов, влияющих на состояние их здоровья в условиях пандемии.

Методы исследования (на казахском) : Деректерді талдау: ресми деректер мен есеп беру көздерін пайдалана отырып, COVID-19 пандемиясына дейін және оның кезеңінде құнарлы жастағы әйелдер арасындағы сырқаттанушылық пен өлім-жітім көрсеткіштеріне статистикалық талдау жүргізілді. Зертханалық және аспаптық зерттеулер: жамбас және сүт бездерінің ультрадыбыстық (ультрадыбыстық) және covid-19 жұқтырған әйелдердің ұрпақты болу жүйесіндегі өзгерістерді бағалау үшін гормоналды зерттеулерді қамтыды. Сауалнама және сауалнама: құнарлы жастағы әйелдер арасында олардың репродуктивті денсаулық туралы білім деңгейін және пандемия кезіндегі денсаулық жағдайына әсер ететін факторларды бағалау үшін жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате данного исследования выявлено влияние пандемии COVID-19 на здоровье женщин репродуктивного возраста в Казахстане. Анализ показал рост инфекционных и эндокринных заболеваний, особенно в урбанизированных районах. На основании статистических данных установлено значительное увеличение уровня смертности среди женщин в период пандемии, что требует более глубокого анализа социальных и медицинских факторов риска. Гормональные исследования показали изменения в уровнях ФСГ, ЛГ и пролактина, а ультразвуковые исследования (УЗИ) выявили структурные изменения в репродуктивной системе женщин, такие как кисты и миомы. Для снижения негативного влияния пандемии были предложены рекомендации, направленные на оптимизацию медицинской помощи и психологической поддержки. Научная новизна заключается в комплексном исследовании долгосрочного влияния COVID-19 на репродуктивное здоровье женщин. Данная работа предоставляет важные эпидемиологические данные, позволяющие оценить влияние пандемии на демографические и медицинские

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бұл зерттеу нәтижесінде Қазақстандағы репродуктивті жастағы әйелдердің денсаулығына COVID-19 пандемиясының әсері анықталды. Талдау барысында инфекциялық және эндокриндік аурулардың артуы байқалды, әсіресе урбанизацияланған аймақтарда. Статистикалық мәліметтерге сүйене отырып, COVID-19 кезінде әйелдер арасында өлім-жітім деңгейінің едәуір өскені анықталды, бұл әлеуметтік және медициналық факторлардың ықпалын тереңірек қарауды қажет етеді. Гормондық зерттеулер FSH, LH және Пролактин деңгейлеріндегі өзгерістерді көрсетсе, УДЗ көмегімен әйелдердің репродуктивті жүйесінде кистоздық түзілістер мен миомалар сияқты құрылымдық ауытқулар анықталды. Пандемияның әсерін азайту мақсатында медициналық көмек пен психологиялық қолдауды оңтайландыруға арналған ұсыныстар жасалды. Ғылыми жаңалығы COVID-19-дың әйелдердің репродуктивті денсаулығына тигізетін ұзақ мерзімді әсерін алғаш рет кешенді түрде зерттеуде жатыр. Бұл жұмыс пандемияның демографиялық және медициналық көрсеткіштерге әсерін анықтауға мүмкіндік беретін маңызды э

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В рамках проекта проведена комплексная оценка репродуктивного здоровья 150 женщин фертильного возраста в Алматы и Шымкенте. Исследование охватило более 20 лабораторных и инструментальных анализов, включая гормональные тесты и УЗИ, что позволило выявить региональные особенности здоровья и разработать профилактические рекомендации для снижения заболеваемости. Внедрение мер по профилактике женского здоровья способствует снижению медицинских расходов и поддержанию трудоспособности женщин, что позитивно отразится на экономике. Дополнительные рекомендации направлены на улучшение доступности медицинской помощи для своевременного выявления заболеваний. Использование современных диагностических методов и статистического анализа повысило точность результатов, подтвердив их научную и практическую ценность. Ожидаемый социальный эффект включает улучшение здоровья женщин и снижение нагрузки на систему здравоохранения, что повысит их социальную активность и сократит число хронических заболеваний.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба аясында Алматы және Шымкент қалаларында репродуктивті жастағы 150 әйелдің денсаулығына кешенді баға берілді. Зерттеу гормондық тесттер мен УДЗ сияқты 20-дан астам зертханалық және аспаптық талдауларды қамтыды, бұл денсаулықтың аймақтық ерекшеліктерін анықтап, аурушаңдықты төмендету үшін профилактикалық ұсыныстарды әзірлеуге мүмкіндік берді. Әйелдер денсаулығын қорғау шараларын енгізу медициналық шығындарды азайтуға және әйелдердің жұмысқа қабілеттілігін сақтауға ықпал етеді, бұл экономикаға оң әсер етеді. Қосымша ұсыныстар дер кезінде ауруларды анықтау үшін медициналық көмектің қолжетімділігін арттыруға бағытталған. Зерттеуде заманауи диагностикалық әдістер мен статистикалық талдауды қолдану нәтижелердің дәлдігін арттырып, олардың ғылыми және практикалық құндылығын дәлелдеді. Күтілетін әлеуметтік әсерге әйелдердің денсаулығын жақсарту және денсаулық сақтау жүйесіне жүктемені азайту кіреді, бұл олардың әлеуметтік белсенділігін арттырып, созылмалы аурулардың санын азайтуға көмектеседі.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения результатов проекта характеризуется значительным уровнем реализации разработанных рекомендаций в практическом здравоохранении. Основные результаты исследования внедрены в рамках сотрудничества с крупными медицинскими учреждениями Казахстана, такими как международный центр репродуктологии «Persona», а также рядом государственных поликлиник, обеспечивающих первичную медицинскую помощь женщинам фертильного возраста. Проведены круглые столы и конференции, на которых обсуждались выявленные проблемы и предложенные решения, что способствовало распространению информации о негативных факторах, влияющих на репродуктивное здоровье женщин, среди медицинского сообщества. На основании полученных данных в проекте сформированы научно-обоснованные рекомендации для улучшения профилактики и охраны женского здоровья, которые направлены на широкое применение в клинической практике. Акты внедрения, представленные в приложениях, подтверждают начало применения рекомендаций и методик в учреждениях здравоохранения.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба нәтижелерін енгізу дәрежесі практикалық денсаулық сақтауда әзірленген ұсыныстарды іске асырудың айтарлықтай деңгейімен сипатталады. Зерттеудің негізгі нәтижелері "Persona" халықаралық репродуктология орталығы сияқты Қазақстанның ірі медициналық мекемелерімен, сондай-ақ құнарлы жастағы әйелдерге алғашқы медициналық көмек көрсететін бірқатар мемлекеттік емханалармен ынтымақтастық шеңберінде енгізілді. Дөңгелек үстелдер мен конференциялар өткізілді, онда анықталған проблемалар мен ұсынылған шешімдер талқыланды, бұл медициналық қоғамдастық арасында әйелдердің репродуктивті денсаулығына әсер ететін жағымсыз факторлар туралы ақпараттың таралуына ықпал етті. Алынған мәліметтер негізінде жобада әйелдер денсаулығының алдын алу мен қорғауды жақсарту үшін ғылыми негізделген ұсыныстар жасалды, олар клиникалық тәжірибеде кеңінен қолдануға бағытталған. Қосымшаларда ұсынылған енгізу актілері Денсаулық сақтау мекемелерінде ұсынымдар мен әдістемелерді қолданудың басталғанын растайды. Сондай-ақ рецензияланған халықаралық

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта выражается в улучшении понимания и оценки состояния репродуктивного здоровья женщин фертильного возраста в условиях пандемии COVID-19 и в последующий период, что позволило разработать и внедрить практические рекомендации для снижения влияния негативных факторов. Полученные результаты и внедренные рекомендации позволили повысить осведомленность медицинских специалистов о специфике изменений в репродуктивном здоровье женщин, что ведет к более целенаправленной профилактике и лечению заболеваний. Научно-обоснованные рекомендации, созданные в рамках проекта, уже нашли применение в нескольких медицинских учреждениях, что подтверждено актами внедрения. Применение этих рекомендаций способствует улучшению качества медицинского обслуживания для женщин, повышению эффективности диагностики и мониторинга изменений в репродуктивной системе, а также позволяет оптимизировать ресурсы здравоохранения за счет своевременного выявления и снижения рисков для здоровья женщин. Эффективность также подтверждает

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі COVID-19 пандемиясы жағдайында және одан кейінгі кезеңде құнарлы жастағы әйелдердің репродуктивті денсаулығының жай-күйін түсінуді және бағалауды жақсартудан көрінеді, бұл жағымсыз факторлардың әсерін азайту үшін практикалық ұсыныстарды әзірлеуге және енгізуге мүмкіндік берді. Алынған нәтижелер мен енгізілген ұсыныстар медициналық мамандардың әйелдердің репродуктивті денсаулығындағы өзгерістердің ерекшеліктері туралы хабардарлығын арттыруға мүмкіндік берді, бұл аурулардың алдын алу мен емдеуге бағытталған. Жоба аясында құрылған ғылыми негізделген ұсынымдар бірнеше медициналық мекемелерде қолданыла бастады, бұл енгізу актілерімен расталды. Осы ұсыныстарды қолдану әйелдерге медициналық көмек көрсету сапасын жақсартуға, репродуктивті жүйедегі өзгерістерді диагностикалау мен бақылаудың тиімділігін арттыруға ықпал етеді және әйелдердің денсаулығына қауіп-қатерді уақтылы анықтау және азайту арқылы денсаулық сақтау ресурстарын оңтайландыруға мүмкіндік береді. Тиімділік сонымен қатар жоғары рейти

Field of application (in Russian) : Результаты проекта могут быть применены в различных сферах, таких как клиническая медицина, общественное здравоохранение, научные исследования и медицинское образование. В клинической медицине данные и рекомендации проекта полезны для акушерско-гинекологических клиник и репродуктивных центров, где они помогут в диагностике, профилактике и лечении заболеваний у женщин фертильного возраста, особенно тех, кто перенес COVID-19. В области общественного здравоохранения проектные рекомендации могут быть использованы для разработки национальных стратегий охраны репродуктивного здоровья и снижения факторов риска среди женского населения, что способствует улучшению уровня медицинской помощи и профилактики. В научных исследованиях результаты проекта служат основой для дальнейшего изучения долгосрочных эффектов инфекций и воздействия COVID-19 на здоровье женщин, поддерживая эпидемиологические и репродуктивные исследования. В медицинском образовании материалы проекта помогают студентам и специалистам глубже понять влияние

Field of application (in Kazakh) : Жобаның нәтижелерін клиникалық медицина, қоғамдық денсаулық сақтау, ғылыми зерттеулер және медициналық білім беру сияқты әртүрлі салаларда қолдануға болады. Клиникалық медицинада жобаның деректері мен ұсыныстары акушерлік-гинекологиялық клиникалар мен репродуктивті орталықтар үшін пайдалы, онда олар құнарлы жастағы әйелдерде, әсіресе COVID-19 жұқтырған әйелдерде ауруларды диагностикалауға, алдын алуға және емдеуге көмектеседі. Қоғамдық денсаулық сақтау саласында жобалық ұсыныстар репродуктивті денсаулықты сақтаудың ұлттық стратегияларын әзірлеу және әйелдер арасында қауіп факторларын азайту үшін пайдаланылуы мүмкін, бұл медициналық көмек пен алдын алу деңгейін жақсартуға ықпал етеді. Ғылыми зерттеулерде жобаның нәтижелері эпидемиологиялық және репродуктивті зерттеулерді қолдай отырып, инфекциялардың ұзақ мерзімді әсерін және covid-19-ның әйелдер денсаулығына әсерін одан әрі зерттеуге негіз болады. Медициналық білім беруде жоба материалдары студенттер мен мамандарға covid-19-ның әйелдер денсаулығына әсерін тер