The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются фронтовые устройства и их элементы, в частности стабилизаторы пламени, устройства для подачи топлива и другие элементы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары алдыңғы құрылғылар мен олардың элементтері, атап айтқанда жалын тұрақтандырғыштары, отын беру құрылғылары жəне басқа элементтер болып табылады.

Aim of work (in Russian) : на основе научных исследований, направленных на снижение вредных выбросов и оптимизацию конструктивных решений новых горелочных устройств разработать интегрированные решения по повышению эффективности и экологической безопасности работы газотурбинных установок, рекомендации по выбору технологий снижения вредных выбросов при реконструкции и модернизации ГТУ РК с использованием малозатратных технологий и мероприятий.

Aim of work (in Kazakh) : зиянды шығарындыларды азайтуға және жаңа оттық құрылғылардың конструкциялық шешімдерін оңтайландыруға бағытталған ғылыми зерттеулер негізінде газтурбиналық қондырғылар жұмысының тиімділігі мен экологиялық қауіпсіздігін арттыру бойынша интеграцияланған шешімдерді, аз шығынды технологиялар мен іс-шараларды пайдалана отырып, ҚР ГТҚ реконструкциялау және модернизациялау кезінде зиянды шығарындыларды азайту технологияларын таңдау жөніндегі ұсыныстар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методами исследования были: теоретический – проведены анализы, сравнение и теоретические расчеты образования оксидов азота с учетом особенностей течения газов в первичной зоне камеры сгорания и с учетом добавки водорода, а также исследования по моделированию процессов горения с использованием современных прикладных программ; и экспериментальный – реализованы в конструкции и экспериментально исследованы новые типы малотоксичных горелочных и фронтовых устройств для сжигания газообразного топлива с добавкой водорода.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: теориялық – жану камерасының бастапқы аймағындағы газдар ағынының ерекшеліктерін және сутегі қоспасын ескере отырып, азот оксидтерінің түзілуін талдау, салыстыру және теориялық есептеулер, сондай-ақ заманауи қолданбалы бағдарламаларды пайдалана отырып, жану процестерін модельдеу бойынша зерттеулер жүргізілді; эксперименттік – сутегі қосылған газ тәрізді отынды жағуға арналған уыттылығы төмен оттық және алдыңғы құрылғыларының жаңа түрлері конструкцияларда іске асырылды және эксперименталды түрде зерттелді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новизна заключается в использование новых горелочных и фронтовых устройств и применение комплексных решений для повышения экологической безопасности работы газотурбинных установок в Казахстане. На основании исследовании и анализа были созданы конструкции новых горелочных устройств, направленных на снижение расхода топливного газа, выбросов вредных веществ и парниковых газов. В результате проведенных теоретических и экспериментальных исследований было показано, что выбросы вредных веществ в значительной степени зависят от способа завихрения, стабилизации пламени и от доли водорода в топливе.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаңашылдық жаңа оттық және алдыңғы құрылғыларды пайдалану және Қазақстандағы газ турбиналық қондырғылар жұмысының экологиялық қауіпсіздігін арттыру үшін кешенді шешімдерді қолдану болып табылады. Зерттеулер мен талдау негізінде отын газының шығынын, зиянды заттар шығарындыларын және парниктік газдарды азайтуға бағытталған жаңа оттық құрылғыларының конструкциялары жасалды. Жүргізілген теориялық және эксперименттік зерттеулердің нәтижесінде зиянды заттардың шығарындылары көбінесе айналу әдісіне, жалынның тұрақтануына және отынның сутегі үлесіне байланысты екендігі дәлелденді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработана конструкция горелочного устройства на которую было подано заявка на патент РК. Горелочное устройство выполнена с конструктивным разделением на многжество микрофакелов и правильным распределением соотношения топлива/воздуха в каждом микрофакле.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Оттық құрылғының конструкциясы әзірленді, оған ҚР патентіне өтінім берілді. Оттық құрылғысы көптеген микрофакельдерге конструктивті бөлінумен және әр микрофаклада отын/ауа қатынасының дұрыс бөлінуімен орындалады.

Level of implementation (in Russian) : На данном этапе проекта внедрение не предусматривается.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаның осы кезеңінде енгізу көзделмейді.

Efficiency (in Russian) : Проведение комплексных исследований создало основу для постепенного улучшения экономических и экологических показателей ГТУ. Результаты анализа технологических решений по снижению токсичности выбросов в атмосферу газотурбинных установок и конструкция малотоксичного горелочного устройства, а также методика расчета образования оксидов азота, с учетом особенностей течения газов в первичной зоне камере сгорания позволят предложить проектным организациям и ремонтным предприятиям конструкции современных горелочных устройств для ГТУ.

Efficiency (in Kazakh) : Кешенді зерттеулер жүргізу ГТҚ-ның экономикалық және экологиялық көрсеткіштерін біртіндеп жақсартуға негіз болды. Газ турбиналық қондырғылардың атмосфераға шығарындыларының уыттылығын төмендету жөніндегі технологиялық шешімдерді талдау нәтижелері және аз уытты оттық құрылғының конструкциясы, сондай-ақ бастапқы жану камерасындағы газдар ағынының ерекшеліктерін ескере отырып, азот оксидтерінің түзілуін есептеу әдістемесі жобалау ұйымдары мен жөндеу кәсіпорындарына ГТҚ үшін заманауи оттық құрылғылардың конструкцияларын ұсынуға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты проекта по разработке и исследованию новых фронтовых и горелочных устройств газотурбинных установок (ГТУ) имеют широкий спектр применения, особенно в контексте повышения экологической безопасности и эффективности работы ГТУ в Казахстане: энергетический сектор – улучшение характеристик камер сгорания позволит повысить КПД газотурбинных установок, что приведет к снижению потребления топлива и уменьшению выбросов вредных веществ в атмосферу; экологический – разработанные технологии могут быть использованы для снижения уровня загрязнения воздуха, что важно для соблюдения экологических норм и стандартов. Также результаты проекта могут послужить основой для дальнейших исследований в области газотурбинных технологий, включая разработки в области альтернативных видов топлива и новых методов сжигания.

Field of application (in Kazakh) : Газ турбиналық қондырғылардың (ГТҚ) жаңа алдыңғы және оттық құрылғыларын әзірлеу және зерттеу жөніндегі жобаның нәтижелері, әсіресе Қазақстандағы ГТҚ жұмысының экологиялық қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыру контекстінде қолданудың кең спектріне ие: энергетикалық сектор – жану камераларының сипаттамаларын жақсарту газ турбиналық қондырғылардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді, бұл отын тұтынудың төмендеуіне және атмосфераға зиянды заттар шығарындыларының азаюына әкеледі; экологиялық – әзірленген технологияларды ауаның ластану деңгейін төмендету үшін пайдалануға болады, бұл экологиялық нормалар мен стандарттарды сақтау үшін маңызды. Сондай-ақ, жобаның нәтижелері газ турбиналық технологиялар саласындағы, оның ішінде баламалы отын түрлері мен жағудың жаңа әдістері саласындағы зерттеулерге негіз бола алады.