The object of research, development or design (in Russian) : Почвенные, ризосферные и эндофитные изоляты разных таксономических групп.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Түрлі таксономиялық топтардың топырақ, ризосфералық және эндофитті изоляттары.

Aim of work (in Russian) : Получение многофункциональных гелланоподобных биополимеров, исследование их основных физико-химических характеристик, а также оценка перспектив использования биополимеров в процессах добычи нефти и биоремедиации нефтезагрязненных экосистем.

Aim of work (in Kazakh) : Көпфункциялық геллантектес билполимерлер алу, олардың негізгі физико-химиялық сипаттамаларын зерттеу, сонымен қатар биополимерлерді мұнай өндіру процесінде және мұнаймен ластанған экожүйелердің биоремидиациясында пайдалану перспективаларын бағалау.

Методы исследования (на русском) : Микробиологические, химические и аналитические.

Методы исследования (на казахском) : Микробиологиялық, химиялық және аналитикалық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Выделено 216 изолятов слизеобразующих бактерий из почвы, ризосферы и корней растений и 16 штаммов из почвенных образцов месторождений Доссор, Забурунье и С. Балгимбаев. Были отобраны четыре штамма MRK, TRK8, MEK9 и PEK1, обладающие высокой продуктивностью и вязкостью гелеобразующей среды. Штаммы Z2 и D1 показали высокую эмульгирующую активность в присутствии масел и углеводородов нефти. Установлено, что наибольшее количество ЭПС синтезировалось на среде с мелассой. Штаммы ЭПС продуцирующих и бактерий, синтезирующих поверхностно-активные вещества, были отнесены к следующих родам: Dietzia kunjamensis D1, Arthrobacter bussei/agilis Z2, Sphingomonas sp. MRK и Xanthomonas sp. TRK8. Молекулярная масса ЭПС штамма Sphingomonas sp. MRK составила 953,2 кДа и у Xanthomonas sp. TRK8 1049 - 1284кДа. У культуры MRK глюкоза является преобладающим моносахаридом и ее содержание составило 57.1%, а у штамма TRK8 – манноза с количеством 61.7%. Среди исследованных 2 штаммов выявлен штамм Sphingomonas sp. MRK, характеризующийся более высоким выходом ЭПС, наибольшими значениями вязкости КЖ и по физико-химическим характеристикам подобен геллану. Биоэмульгатор штамма Dietzia kunjamensis D1 и ЭПС Xanthomonas sp. TRK8 использованы в процессах биоремедиации нефтезагрязненных почв.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Өсімдіктің топырағы, ризосферасы және тамырынан 216 шырыш түзуші бактериялар және Доссор, Забурунье және С. Балгимбаев кен орындарынан алынған 16 штамм болды. Жоғары өнімділікке ие гель түзетін ортаның тұтқырлығымен ерекшеленетін төрт штамм MRK, TRK8, MEK9 и PEK1 іріктелініп алынды. Изоляттардың беттік белсенді және эмульгирлейтін заттарды синтездеуге қабілеттілігін бағалау жұмыстары жүргізіліп Z2 және D1 штаммдары іріктеліп алынды. Экзополисахаридтің көп мөлшері меласса қоректік ортасында түзілетіндігі анықталды. ЭПС түзетін штамдар және беттік белсенді заттарды синтездейтін бактериялар келесі туыстарға жататындығы анықталды: Dietzia kunjamensis D1, Arthrobacter bussei/agilis Z2, Sphingomonas sp. MRK және Xanthomonas sp. TRK8. Sphingomonas sp. MRK штамының ЭПС молекулалық массасы 953,2 кДа және Xanthomonas sp. TRK8 - 1049 - 1284кДа екендігі анықталды. MRK штамында басым моносахарид ретінде глюкоза сипатталады, оның мөлшері 57.1% құрайды, ал TRK8 штамында – манноза 61.7% мөлшермен басымдық көрсетті. Зерттелініп отырған 2 штамның арасынан ЭПС мол шығымымен, ДС тұтқырлық мәнінің жоғары болуымен және физико-химиялық сипаттамалары бойынша геллан тектес ЭПС түзетіндігімен ерекшеленетін Sphingomonas sp. MRK штамы анықталды. Dietzia kunjamensis D1 штамының биоэмульгаторы және Xanthomonas sp. TRK8 ЭПС мұнаймен ластанған топырақтардың биоремидиацияларында пайдаланылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты исследований будут иметь важное значение для социально – экономического развития Республики Казахстан в контексте решения задач, поставленных в государственных стратегических и программных документах. Использование потенциала слизеобразующих микроорганизмов может быть привлекательным для использования в промышленных и экологических приложениях, поскольку отобранные активные слизеобразующие микроорганизмы как Sphingomonas sp. MRK и Xanthomonas sp. TRK8 имеют более высокую характеристическую вязкость и хорошую эмульгирующую активность. Эти результаты свидетельствуют о большом потенциале полисахаридов данных штаммов Sphingomonas sp. MRK и Xanthomonas sp. TRK8, который можно способствовать использованию в различных отраслях промышленности. Полученные результаты показывают, что штаммы Sphingomonas sp. MRK и Xanthomonas sp. TRK8 станут новыми источниками природных биополимеров, полезных для традиционных областей биотехнологии, таких как пищевая промышленность, косметика, фармацевтика и защита окружающей среды.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеулер нәтижелері мемлекеттік стратегиялық және бағдарламалық құжаттарда қойылған міндеттерді шешу тұрғысынан Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін маңызды мәнге ие болады. Шырыш түзетін микроорганизмдердің әлеуетін пайдалану өнеркәсіптік және экологиялық қосымшаларда пайдалану үшін тартымды болуы мүмкін, өйткені Sphingomonas sp ретінде іріктелген белсенді шырыш түзетін микроорганизмдер. MRK и Xanthomonas sp. TRK8 жоғары сипатты тұтқырлығы және жақсы эмульгирлеуші белсенділігі бар. Бұл нәтижелер осы Sphingomonas sp штаммдарының полисахаридтерінің үлкен әлеуетін көрсетеді. MRK и Xanthomonas sp. Өнеркәсіптің түрлі салаларында пайдалануға ықпал ететін TRK8. Алынған нәтижелер Sphingomonas sp. MRK и Xanthomonas sp. TRK8 тамақ өнеркәсібі, косметика, фармацевтика және қоршаған ортаны қорғау сияқты биотехнологияның дәстүрлі салалары үшін пайдалы табиғи биополимерлердің жаңа көздері болады.

Level of implementation (in Russian) : Создана коллекция ЭПС продуцирующих микроорганизмов, которые могут быть использованы в фундаментальных и прикладных исследованиях.

Level of implementation (in Kazakh) : Фундаменталды және қолданбалы зерттеу жұмыстарында пайдаланылатын ЭПС түзуші микроорганизмдердің коллекциясы құрылды.

Efficiency (in Russian) : ЭПС у выделенных бактерий могут обладать интересными биологическими свойствами, которые стоит изучить. ЭПС у отобранных штаммов показали хорошую термическую стабильность, реологические свойства и потенциал к гелеобразованию и учитывая это они могут быть использованы в качестве структурирующих или загущающих агентов, продуктах питания и как нефтяные буровые растворы.

Efficiency (in Kazakh) : Бөлініп алынған бактериялардың ЭПС зерттеуге тұрарлық қызықты биологиялық қасиеттерге ие болуы мүмкін. Іріктелініп алынған штамдардың ЭПС жақсы термиялық тұрақтылық, реологиялық қасиеттер және гель түзуші потенциал көрсетті, осыған байланысты олар құрылымдық және қалыңдататын агенттер ретінде, тағам өнімдерінде және мұнай бұрғылау ерітінділері ретінде пайдаланыла алады.

Field of application (in Russian) : ЭПС из слизеобразующих микроорганизмов могут стать новым источником природных биополимеров, полезных для различных областей биотехнологии, таких как пищевая, нефтяная промышленности, фармацевтика и защите окружающей среды.

Field of application (in Kazakh) : Бөлініп алынған бактериялардың ЭПС зерттеуге тұрарлық қызықты биологиялық қасиеттерге ие болуы мүмкін. Іріктелініп алынған штамдардың ЭПС жақсы термиялық тұрақтылық, реологиялық қасиеттер және гель түзуші потенциал көрсетті, осыған байланысты олар құрылымдық және қалыңдататын агенттер ретінде, тағам өнімдерінде және мұнай бұрғылау ерітінділері ретінде пайдаланыла алады.