The object of research, development or design (in Russian) : являются половые органы коров, выделения из матки в разные дни после отела, методы клинического, лабораторного, биофизического исследования.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ретінде сиырлардың жыныс мүшелері, төлдегеннен кейінгі әр түрлі күндерде алынған жатыр бөліндісі, оларды зерттеу әдістері, клиникалық, зертханалық, биофизикалық зерттеу әдістері болып табылады

Aim of work (in Russian) : разработать тест для визуальной диагностики заболеваний матки в разные дни после отела коров

Aim of work (in Kazakh) : сиырлар төлдегеннен кейін әртүрлі күндері жатыр ауруларын визуалды диагностикалау үшін тест әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Использование методов системного анализа, клинические методы наружные осмотр, пальпация, внутренние вагинальное, ректальное исследование, УЗИ, лабораторные методы на определение инволюции, патологии матки, метод Уайтсайда, цитологическое исследование. Метод ИК-спектроскопии, химические реакция с раствором бензидина на 55% уксусной кислоте, на 90% спирте, 1% раствором гваякола на дистиллированной воде, на 70% спирте, пероксид водорода в концентрации 10%, 20%, 30%. Физические методы определения Ph, плотности. Методы математической статистики.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулерді жүйелі талдауды, клиникалық әдістерді, сыртқы тексеруді, пальпацияны, ішкі қынаптық, ректальдық зерттеуді, УЗИ, инволюцияны, жатыр патологиясын анықтаудың зертханалық әдістерін, Уайтсайд әдісін, цитологиялық зерттеулерді пайдаланылды. ИК-спектроскопия әдісі, химиялық 55% сірке қышқылында, 90% спиртте бензидин ерітіндісімен, 1% дистилденген суда, 70% спиртте гваякол ерітіндісімен, 10%, 20%, 30% концентрациясында сутегі пероксиді. Ph, тығыздықты анықтаудың физикалық әдістері. Математикалық статистика әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты физико-химических свойств, ИК- спектроскопия выделений из матки позволило определить биомаркеры диагностирующие воспаления эндометрия. Разработан «Способ визуальной диагностики острых и хронических заболеваний матки у коров». «Способ диагностики послеродового эндометрита у коров». Для диагностики заболеваний матки у коров отбирают 1 мл слизи из половых органов к нему добавляют 1 мл 10% раствора перекиси водорода (H2O2) и 1 мл 0,01% раствора метиленового синего, при наличии патологии образуется пена высотой 3 см и более, с одновременным обесцвечиванием красителя тогда как в слизи из половых органов здоровых животных реакция отсутствует. Проведена оценка способа по чувствительности, специфичности Разработана технология использования теста включающая: сбор образцов; проведение анализа; оценку результатов; принятия решений на основе полученных результатов. После санитарной обработки половых органов. С помощью катетера представляющего собой полистироловую трубку длиной 30 см на конце которого расположен шприц, берут маточные выделения под влагалищной частью шейки матки объемом 1,0 мл к нему добавляют 1,0 мл 10% раствора перекиси водорода и 1,0 мл 0,01% раствора метиленового синего. В течение 4 минут производят оценку результатов. Опубликованы статьи в журнале Veterinary World входящая в базу данных Web of Science, Scopus Q2, 83%. В журнале Комитета по обеспечению качества в сфере науки и высшего образования. Получены 2 патента РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Физика-химиялық қасиеттерінің нәтижелері, сиырлардың жыныс мүшелерінен шыққан секреттін ИҚ-спектроскопиясы жатырдың эндометриясының қабынуын диагностикалау биомаркерлері анықталды. «Сиырлардағы жатырдың жіті және созылмалы ауруларын визуалды диагностикалау әдісі», «Сиырлардың төлдеуден кейінгі эндометритін диагностикалау тәсілі» әзірленді. Жатыр ауруларын диагностикалау үшін сиырлардан жыныс мүшелерінен 1 мл шырыш алынады оған 1 мл 10% сутегі асқын тотығының ерітіндісі (H2O2) және 1 мл 0,01% метилен көк ерітіндісі қосылады, патология болған кезде биіктігі 3 см немесе одан да көп көбік түзіледі, бояғыштың бір мезгілде түсі өзгереді, ал сау жануарлардың жыныс мүшелерінен алынған шырышта реакция болмайды. Үлгілердің сезімталдығы, ерекшелігі бойынша бағалау жүргізілді. Тестті қолдану технологиясы әзірленді: үлгілерді жинау; талдау жүргізу; нәтижелерді бағалау; алынған нәтиже негізінде шешім қабылдау. Жануар жыныс мүшелерін санитарлық өңдеу жүргізіледі. Ұзындығы 30 см полистирол түтігі катетердің көмегімен оның соңында шприц орналасқан, жатыр мойнының қынаптық бөлігінің астынан 1,0 мл көлемінде шырыш алып, 1,0 мл 10% сутегі асқын тотығы ерітіндісі және 1,0 мл 0,01% метилен көк ерітіндісі қосылады. 4 минут ішінде нәтижелерді бағалау жүргізіледі. Web of Science, Scopus дерекқорына кіретін Veterinary World журналына мақала жарияланды Q2, 83%. Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету жөніндегі комитеттің журналында. ҚР 2 патенті алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Определены биомаркеры для диагностики заболеваний матки у животных. Разработан «Способ визуальной диагностики острых и хронических заболеваний матки у коров», «Способ диагностики послеродового эндометрита у коров» позволяющие диагностировать заболевания матки в разные дни после отела коров. Способ визуальной диагностики острых и хронических заболеваний матки у коров прост, не требуют сложного оборудования, снижает затраты без потери точности, позволяет в течении 4-х минут наглядно увидеть результат диагностики. Установлена технология использования теста для визуальной диагностики заболеваний матки у коров включающего сбор образцов слизи, проведение анализа, оценка результатов и принятия решений на основе полученных результатов. Проведено обучения принципам работы теста, тестирование на заболеваемость матки коров в условиях хозяйства, определена его эффективность

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жануарлардағы жатыр ауруларын диагностикалау үшін биомаркерлер анықталды. Әзірленген «Сиырлардағы жатырдың жіті және созылмалы ауруларын визуалды диагностикалау әдісі», «Сиырлардың төлдеуден кейінгі эндометритін диагностикалау тәсілі» сиырларды төлдегеннен кейінгі әртүрлі күндерде жатырдың жіті және созылмалы ауруларын диагностикалауға мүмкіндік береді. Әдістер қарапайым, күрделі жабдықты қажет етпейді, дәлдікті жоғалтпай шығындарды азайтады, 4 минут ішінде диагностиканың нәтижесін анық көруге мүмкіндік береді. Сиырлардағы жатыр ауруларын визуалды диагностикалау үшін тестті қолдану технологиясы құрылды, оның ішінде шырыш үлгілерін жинау, талдау жүргізу, нәтижелерді бағалау және алынған нәтижелер негізінде шешім қабылдау. Тест жұмысының принциптеріне оқыту, шаруашылық жағдайында сиырлардың жатырының аурушаңдығы тестіленіп, оның тиімділігі анықталды

Level of implementation (in Russian) : Разработанные способы диагностики заболеваний матки у коров «Способ визуальной диагностики острых и хронических заболеваний матки у коров» (Патент № 9618 от 21.06.2024). «Способ диагностики послеродового эндометрита у коров». (Патент на полезную модель №9349 от 12.07.2024) представлены ветеринарным врачам сельскохозяйственных формирований. При отработке технологии использования теста проведено обучение ветеринарных врачей теоретическим аспектам диагностики заболеваний матки.

Level of implementation (in Kazakh) : Сиырлардағы жатыр ауруларын диагностикалаудың әзірленген «Сиырлардағы жатырдың жіті және созылмалы ауруларын визуалды диагностикалау әдісі» (Патент № 9618 21.06.2024). «Сиырлардың төлдеуден кейінгі эндометритін диагностикалау тәсілі». (Пайдалы модельге патент № 9349 12.07.2024). әдістері ауылшаруашылық құрылымдарының ветеринарларына ұсынылды. Сиырлардағы жатыр ауруларын визуалды диагностикалау үшін тестті қолдану технологиясын пысықтау кезінде ветеринарларға жатыр ауруларын диагностикалаудың теориялық аспектілері бойынша оқыту жүргізілді.

Efficiency (in Russian) : Результаты клинических и лабораторных исследований показали, что на 10-20, 31-60 дни после отёла вагинальный метод исследования был на 7,1% и 27,8% результативнее ректального, на 21-30 дней после отёла на 11,1%, чем метод Уайтсайда. Метод цитологической диагностики заболеваний матки у коров уступал методу Уайтсайда на 35,7% и 16,7% соответственно. Результаты апробации способа визуальной диагностики острых и хронических заболеваний матки у коров показали, что при остром течении заболевания реакция с образованием пены составляла 7,45±0,88 см, изменение цвета в течении 3,95±0,09 мин. При хроническом течении заболевания диагностика в зависимости от дней после отела показало образование пены от 1,48±0,31до 2,5±0,22 см и изменение цвета диагностикума от 4,17±0,31 до 4,22±0,25 мин. У здоровых животных образование пены отсутствовало, изменение цвета диагностикума наступало в течении 15±1,23 - 24±1,44 мин. . Способ не требуют сложного оборудования, позволяют быстрее, наглядно интерпретировать данные в сравнении с другими лабораторными методами.

Efficiency (in Kazakh) : Клиникалық және зертханалық зерттеулердің нәтижелері көрсеткендей, 10-20, 31-60 төлдегеннен кейінгі күндер вагинальды зерттеу әдісі тік ішекке қарағанда 7,1% және 27,8%, төлдегеннен кейін 21-30 күн Уайтсайд әдісіне қарағанда 11,1% тиімді болды. Сиырлардағы жатыр ауруларын цитологиялық диагностикалау әдісі тиісінше Уайтсайд әдісінен 35,7% және 16,7% төмен болды. Сиырлардағы жатырдың жіті және созылмалы ауруларын визуалды диагностикалау әдісін сынау нәтижелері аурудың жедел ағымында көбік түзу реакциясы 7,45±0,88 см, түсінің өзгеруі 3,95±0,09 мин болғанын көрсетті. Аурудың созылмалы ағымында төлдегеннен кейінгі күндерге байланысты диагностика жүргізу 1,48±0,31-ден 2,5±0,22 см-ге дейін көбік түзілуін және диагностикум түсінің 4,17±0,31-ден 4,22±0,25 минутқа дейін өзгеруін көрсетті. Дені сау жануарларда көбік түзілмеді, диагностикумның түсінің өзгеруі 15±1,23 - 24±1,44 минут ішінде болуы мүмкін. Әдіс күрделі жабдықты қажет етпейді, дәлдікті жоғалтпай шығындарды азайтады, деректерді басқа зертханалық әдістермен салыстырғанда тезірек түсіндіруге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Животноводство, ветеринария. Ветеринарные врачи сельскохозяйственных формирований, ветеринарные станции, фермеры занимающихся разведением крупного рогатого скота

Field of application (in Kazakh) : Мал шаруашылығы, ветеринария. Ауыл шаруашылығы құрылымдарының ветеринариялық дәрігерлері, ветеринариялық станциялар, ірі қара мал өсірумен айналысатын фермерлер