The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются техногенные отходы производства фтористоводородной кислоты и их химические и физические свойства, процессы нейтрализации и активации, ангидритовое вяжущее и его характеристики, влияние различных факторов на время схватывания и качество вяжущего материала.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі фтор сутегі қышқылын өндірудің техногендік қалдықтары және олардың химиялық және физикалық қасиеттері, бейтараптандыру және активтендіру процестері, ангидрит Тұтқыр және оның сипаттамалары, әр түрлі факторлардың тұтқыр материалдың қату уақыты мен сапасына әсері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Разработка способа получения ангидритового вяжущего материала с заданными свойствами из отхода производства плавиковой кислоты – фторгипса для применения в производстве строительных материалов.

Aim of work (in Kazakh) : Құрылыс материалдарын өндіруде қолдану үшін гидрофторлы қышқыл – фторгипс өндірісінің қалдықтарынан берілген қасиеттері бар ангидритті тұтқыр материалды алу тәсілін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Для исследования исходных отходов и продуктов переработки будут использованы следующие современные методы экспериментальных исследований и испытаний: - фазово-структурный анализ на рентгеновском дифрактометре X’Pert PRO, для изучения фазового состава; - металлографический анализ на оптическом микроскопе МИМ-7 для изучения микроструктуры, морфологии поверхности и определения образующихся фазовых составляющих и их размеров; - спиральный смеситель 10С-3; - дезинтегратор DESI-11 для помола сырьевых материалов; - лазерный анализатор частиц Analysette-22 Nanotech; - сканирующая электронная микроскопия с энергодисперсионным спектрометром для исследования распределения элементов и морфологии поверхности; - оптическая эмиссионная спектроскопия тлеющего разряда на эмиссионном спектрометре тлеющего разряда GD-Profiler для определения массовой доли элементов в образцах с нанокомпозитным покрытием; - вяжущие гипсовые. Методы испытаний в соответствии с ГОСТ 23789-79; - смеси сухие строительные на цементном вяжущем. Методы испытаний в соответствии ГОСТ Р 58277-2018.

Методы исследования (на казахском) : Бастапқы қалдықтар мен қайта өңдеу өнімдерін зерттеу үшін эксперименттік зерттеулер мен сынақтардың мынадай заманауи әдістері пайдаланылатын болады:-фазалық құрамын зерттеу үшін X ' Pert PRO рентгендік дифрактометріндегі фазалық-құрылымдық талдау; - микроқұрылымды, бетінің морфологиясын зерделеу және түзілетін фазалық құрамдас бөліктер мен олардың өлшемдерін анықтау үшін мим-7 оптикалық микроскопындағы металлографиялық талдау; - спиральді 10С-3 араластырғыш; - шикізатты ұнтақтауға арналған desi-11 ыдыратқышы; - analysette-22 Nanotech бөлшектердің лазерлік анализаторы; - элементтердің таралуын және бетінің морфологиясын зерттеу үшін энергодисперсиялық спектрометрі бар сканерлеуші электрондық микроскопия;-нанокомпозиттік жабыны бар үлгілердегі элементтердің массалық үлесін анықтау үшін GD - Profiler жану разрядының эмиссиялық спектрометріндегі жану разрядының оптикалық эмиссиялық спектроскопиясы; - тұтқыр гипс. ГОСТ 23789-79 сәйкес сынау әдістері; - цемент тұтқырындағы құрғақ құрылыс қоспалары. ГОСТ Р 58277-2018 сәйкес сынақ әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проводился экспериментальные работы по переработке фторгипса, путем воздействия механохимической активации с получением строительного ангидритового вяжущего материал. Проведены исследования характеристики фторгипса в качестве исходного сырья для получения ангидритового вяжущего материала. С применением методов сканирующей электронной микроскопии, оптической эмиссионной спектроскопии и рентгенофазного анализа исследованы структура и состав фторгипса в качестве сырьевого материала для получения ангидритового вяжущего. Экспериментальным путем определен оптимальный режим механохимического способа (измельчение и подбор активаторов, ускоряющих твердения) переработки фторгипса для получения ангидритового вяжущего с необходимым срокам схватывания. Установлены закономерности формирования свойств и состава ангидритового вяжущего материала при переработке фторгипса. А также изучены физико-механические свойства ангидритового вяжущего материала, полученного в результате переработки фторгипса. Подобрана рецептура активирующих добавок для получения гипсового теста из ангидритового вяжущего, которое будет использоваться для изготовления пазогребневых плит. Спроектирована и изготовлена форма для изготовления опытных партий пазогребневых плит. На базе ТОО «Институт композиционных материалов» создан опытный участок по отработке технологии производства пазогребневых плит.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Құрылыс ангидрит тұтқыр материалын алу арқылы механохимиялық белсендіруге әсер ету арқылы фторгипсті қайта өңдеу бойынша эксперименттік жұмыстар жүргізілді. Ангидрит тұтқыр материалын алу үшін бастапқы шикізат ретінде фторгипстің сипаттамасына зерттеулер жүргізілді. Сканерлеуші электрондық микроскопия, оптикалық эмиссиялық спектроскопия және рентгенофазалық талдау әдістерін қолдана отырып, ангидрит тұтқыр затын алу үшін шикізат материалы ретінде фторгипстің құрылымы мен құрамы зерттелді. Қажетті орнату уақыты бар ангидрит тұтқырын алу үшін фторгипсті өңдеудің механохимиялық әдісінің (қатаюды жеделдететін активаторларды ұнтақтау және іріктеу) оңтайлы режимі эксперименттік жолмен анықталды. Фторгипсті өңдеу кезінде ангидрит тұтқыр материалының қасиеттері мен құрамының қалыптасу заңдылықтары анықталды. Сондай-ақ, фторгипсті өңдеу нәтижесінде алынған ангидрит тұтқыр материалының физика-механикалық қасиеттері зерттелді. Ангидрит тұтқырынан гипс қамырын алу үшін белсендіретін қоспалардың рецептурасы таңдалды, ол ойық плиталарды жасау үшін қолданылады. Пазогребті плиталардың тәжірибелі партияларын жасауға арналған қалып жобаланған және жасалған. "Композициялық материалдар институты" ЖШС базасында пазогребневтік плиталар өндіру технологиясын пысықтау бойынша тәжірибелік учаске құрылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Применение отходов производства плавиковой кислоты АО «УМЗ» в качестве ангидритового вяжущего для строительной промышленности принесет значительный экономический эффект, способствует расширению ассортимента строительных материалов и обеспечению строительной отрасли качественным, относительно недорогим и доступным сырьем.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : "ҮМЗ" АҚ балқыту қышқылы өндірісінің қалдықтарын құрылыс өнеркәсібі үшін ангидритті тұтқыр зат ретінде пайдалану айтарлықтай экономикалық тиімділік әкеледі, құрылыс материалдарының ассортиментін кеңейтуге және құрылыс саласын сапалы, салыстырмалы түрде арзан және қолжетімді шикізатпен қамтамасыз етуге ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : Уровень технологии переработки фторгипса в строительной отрасли можно оценить как на стадии опытно-промышленного применения: Создание опытного участка: В 2024 году был создан опытный участок на базе ТОО «Институт композиционных материалов», где отрабатывается технология производства пазогребневых плит из ангидритового вяжущего. Это свидетельствует о переходе к практическому испытанию технологии в условиях, близких к промышленным

Level of implementation (in Kazakh) : Құрылыс саласындағы фторгипсті қайта өңдеу технологиясының деңгейін тәжірибелік-өнеркәсіптік қолдану сатысында да бағалауға болады: тәжірибелік учаске құру: 2024 жылы "композициялық материалдар институты" ЖШС базасында тәжірибелік учаске құрылды, онда ангидрит тұтқырынан пазогребті плиталарды өндіру технологиясы пысықталуда. Бұл өнеркәсіпке жақын жағдайларда технологияны практикалық сынауға көшуді көрсетеді

Efficiency (in Russian) : Эффективность представленной работы по переработке фторгипса для получения ангидритового вяжущего заключается в следующих аспектах: Снижение себестоимости строительных материалов: Использование фторгипса, являющегося отходом производства плавиковой кислоты, позволяет снизить затраты на источники, что повышает конкурентоспособность строительных материалов

Efficiency (in Kazakh) : Ангидрит тұтқырын алу үшін фторгипсті қайта өңдеу бойынша ұсынылған жұмыстың тиімділігі мынадай аспектілерде жатыр: Құрылыс материалдарының өзіндік құнын төмендету: фтор қышқылын өндірудің қалдығы болып табылатын фторгипсті пайдалану құрылыс материалдарының бәсекеге қабілеттілігін арттыратын көздерге шығындарды азайтуға мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : Область применения ангидритового вяжущего на основе фторгипса соответствует нескольким участкам в строительной промышленности. Материалы, полученные на основе фторгипсового ангидритового вяжущего, специально предназначенные для изготовления пазогребневых плит, применяемых для межкомнатных перегородок в жилых и коммерческих зданиях. Эти плиты устойчивы к влажности и обладают хорошей прочностью, что делает их пригодными для различных климатических условий. Сокращает время схватывания и затвердевания, экологически безопасно. Этот материал подходит для внутренних отделок жилых и коммерческих помещений, а также для наружных работ, особенно в регионах с ограничениями.

Field of application (in Kazakh) : Фторгипс негізіндегі ангидрит тұтқыр қолдану саласы құрылыс индустриясындағы бірнеше салаларға сәйкес келеді. Фторгипс ангидрит тұтқыр негізінде алынған, тұрғын және коммерциялық ғимараттардағы ішкі бөлімдер үшін қолданылатын ойық плиталарды дайындауға арналған материалдар. Бұл плиталар ылғалға төзімді және жақсы беріктікке ие, бұл оларды әртүрлі климаттық жағдайларға қолайлы етеді. Орнату және қатаю уақытын қысқартады, экологиялық таза. Бұл материал тұрғын үй және коммерциялық кеңістіктердің ішкі безендірілуіне, сондай-ақ сыртқы жұмыстарға, әсіресе шектеулі аймақтарға жарамды.