The object of research, development or design (in Russian) : электролизные генераторы водорода, солнечные элементы, биосинтез молекулярного водорода из крупнотоннажных отходов, методы хранения водорода, твердооксидные топливные элементы (ТОТЭ) – перспективные электрохимические устройства, напрямую преобразующие химическую энергию топлива в электрическую и тепловую.

The object of research, development or design (in Kazakh) : сутегі электролиз генераторлары, күн элементтері, ірі тонналық қалдықтардан молекулалық сутектің биосинтезі, сутегіні сақтау әдістері, қатты оксидті отын элементтері (ҚООЭ) – отынның химиялық энергиясын электр және жылу энергиясына тікелей түрлендіретін перспективалық электрохимиялық құрылғылар.

Aim of work (in Russian) : Развитие и применение наукоемких технологий производства, хранения, транспортировки водорода и электрогенерирующих устройств для высокоэффективного внедрения водородной энергетики в Казахстане

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанда сутегі энергетикасын жоғары тиімді енгізу үшін сутекті және электр генерациялайтын құрылғыларды өндірудің, сақтаудың, тасымалдаудың ғылымды қажетсінетін технологияларын дамыту және қолдану болып табылады

Методы исследования (на русском) : Исходные порошки выбранных материалов были получены и аттестованы с помощью метода BET, рентгенофазового анализа и электронной микроскопии. Термическое расширение и кинетика спекания материалов и композитов на их основе были исследованы с помощью дилатометра. Измерение проводимости материалов было выполнено 4-х зондовым методом на постоянном токе. Поляризационное сопротивление электродных материалов исследовали на симметричных образцах методом импедансной спектроскопии с помощью потенциостата/гальваностата. Исследование материалов проводилось методами рентгенофазового анализа, электронной микроскопии, дилатометрии, импеданснаой спектроскопии, термоциклирования и исследования вольт- и ватт-амперные характеристик.

Методы исследования (на казахском) : Таңдалған материалдардың бастапқы ұнтақтары BET әдісі, рентгендік фазалық талдау және электронды микроскопия арқылы алынды және сертификатталды. Оларға негізделген материалдар мен Композиттердің термиялық кеңеюі және синтездеу кинетикасы дилатометр көмегімен зерттелді. Материалдардың Өткізгіштігін өлшеу тұрақты токта 4 зонд әдісімен жүргізілді. Электрод материалдарының поляризациялық кедергісі потенциостат/гальваностат көмегімен импеданс спектроскопиясы әдісімен симметриялы үлгілерде зерттелді. Материалдарды зерттеу рентгенофазалық талдау, электрондық микроскопия, дилатометрия, импеданс спектроскопиясы, термоциклдеу және вольт - және Ватт-ампер сипаттамаларын зерттеу әдістемелерін жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены оптимальные вольтамперные характеристики солнечных элементов и электролизеров, а также режимы работы системы «ВИЭ+электролизер» для повышения эффективности выработки водорода. Получены образцы терпенов из дикорастущих растений Северного Казахстана и отходов переработки винограда. Изучено содержание органических веществ и определены ключевые параметры предварительной обработки различных субстратов, влияющих на микробную ферментацию. Проведен синтез терпеновых соединений и исследованы условия образования углеводов и ингибиторов, а также динамика изменений показателей в процессе микробной ферментации. Получены данные о функционализации и введении гетероатомов для оптимизации ГППУ, что улучшает его способность к хранению водорода и улавливанию CO₂, а также повышает эффективность адсорбции композитными материалами. Разработаны оптимальные методы формирования анода, тонкопленочного электролита и катода, проведены электрохимические испытания и оптимизация сборок ТОТЭ. Определены новые параметры проводимости и термических свойств двойных перовскитов в различных условиях. Изучено влияние природы А-катиона и замещения марганца кобальтом. Проведена подготовка высококвалифицированных кадров и специалистов по альтернативной и водородной энергетике в бакалавриате, магистратуре и PhD-докторантура ЕНУ им. Л.Н. Гумилева

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Күн батареялары мен электролизерлердің оңтайлы вольт-амперлік сипаттамалары, сондай-ақ сутегі өндірісінің тиімділігін арттыру үшін «ЖЭК+электролизер» жүйесінің жұмыс режимдері алынды. Солтүстік Қазақстанның жабайы өсімдіктерінен терпендердің және жүзім өңдеу қалдықтарының үлгілері алынды. Органикалық заттардың құрамы зерттелді және микробтық ферментацияға әсер ететін әртүрлі субстраттарды алдын ала өңдеудің негізгі параметрлері анықталды. ГТКК оңтайландыру үшін гетероатомдардың функционализациясы мен енгізілуі туралы мәліметтер алынды, бұл оның сутегін сақтау және CO2 ұстау қабілетін жақсартады, сонымен қатар композициялық материалдармен адсорбция тиімділігін арттырады. Анодты, жұқа қабықшалы электролитті және катодты қалыптастырудың оңтайлы әдістері жасалды, электрохимиялық сынақтар жүргізілді және ҚООЭ құрастыруды оңтайландыру жүргізілді. Әр түрлі жағдайларда қос перовскиттердің өткізгіштігі мен термиялық қасиеттерінің жаңа параметрлері анықталды. А-катионының табиғаты және марганецті кобальтпен алмастырудың әсері зерттелді. Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ бакалавриат, магистратура және PhD-докторантурасында баламалы және сутегі энергетикасы бойынша жоғары білікті кадрлар мен мамандар даярланды

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Новые материалы и развитие перспективных наукоемких технолог

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жаңа материалдар мен ғылыми келешегі зор технологиялар

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Все работы выполнены в соответствие с календарным планом

Efficiency (in Kazakh) : Барлық жұмыстар күнтізбелік жоспарға сәйкес орындалды

Field of application (in Russian) : Высокотехнологические материалы и технологии их получения для электролизёров, устройств хранения водорода и электрохимических источников тока – твердооксидных топливных элементов

Field of application (in Kazakh) : Электролизерлер, сутегі сақтау құрылғылары және электрохимиялық ток көздері - қатты оксидті отын элементтері үшін жоғары технологиялық материалдар мен оларды өндіру технологиялары