The object of research, development or design (in Russian) : аморфноподобные стекла – защитные экранирующие материалы на основе (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3.

The object of research, development or design (in Kazakh) : аморф тәрізді шынылар - (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 негізіндегі қорғаныс экрандау материалдары.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта за первый год реализации проекта являлась разработка технологии получения стекол (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 при вариации компонент, а также характеризация их структурных, прочностных и оптических свойств.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың бірінші жылындағы осы жобаның мақсаты компоненттердің вариациясы кезінде (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 шыныларын алу технологиясын әзірлеу, сондай-ақ олардың құрылымдық, беріктік және оптикалық қасиеттерін сипаттау болды.

Методы исследования (на русском) : растровая электронная микроскопия, энергодисперсионный анализ, рентгенофазовый анализ, метод индентирования и однократного сжатия, оптическая спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : расторлық электронды микроскопия, энергия дисперсиясын талдау, рентгендік фазалық талдау, индентирлеу және бір сығымдау әдісі, оптикалық спектроскопия

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе проведенного сравнительного анализа величин MAC, полученных с использованием программного кода XCOM и экспериментально полученных значений при экранировании было установлено, что различие между теоретическими и экспериментальными значениями составляет не более 3 – 5 %, что свидетельствует о хорошей сходимости, а также возможности использования расчетных кодов для моделирования экранирования сложных составов керамик. Сравнительный анализ эффективности экранирования посредством сравнения величин HVL с результатами других работ, а также с данными, полученными для коммерческих образцов показал, что использование (1–х)ZnO–0.25Al2O3–0.25WO3–хBi2O3 стеклоподобных керамик достаточно эффективно в сравнении с большинством рассматриваемых составов экранирующих материалов, имеющих схожие компоненты, а также с коммерческими образцами. При этом увеличение концентрации оксида висмута в составе приводит к уменьшению величины HVL с 1.466 см для образцов, не содержащих оксид висмута до 1.7 – 1.2 см для концентраций оксида висмута равной 0.2 – 0.25 М. В сравнении с коммерчески доступными материалами ферритом и теллуридными стеклами эффективность экранирования составляет более чем 1.5 – 2 раза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген салыстырмалы талдау барысында XCOM бағдарламалық кодын қолдану арқылы алынған MAC шамаларының және тәжірибелік мәндердің экрандау кезінде айырмашылығы 3–5%-тен аспайтыны анықталды, бұл олардың жақсы үйлесетінін, сондай-ақ есептеу кодтарын күрделі керамикалық құрамдарды экрандауды модельдеуге пайдалануға болатынын көрсетеді. Эффективтілік экрандауының салыстырмалы талдауы HVL шамаларын басқа жұмыстардың нәтижелерімен, сондай-ақ коммерциялық үлгілердің деректерімен салыстыру арқылы (1–х)ZnO–0.25Al2O3–0.25WO3–хBi2O3 шыны тәрізді керамикаларды қолдану осыған ұқсас компоненттерге ие экрандау материалдарының көпшілігімен, сондай-ақ коммерциялық үлгілермен салыстырғанда тиімді екенін көрсетті. Сонымен бірге, құрамда висмут оксидінің концентрациясын арттыру HVL мәнін 0.2–0.25 М висмут оксиді концентрацияларында 1.466 см-ден 1.7–1.2 см-ге дейін азайтады. Коммерциялық қолжетімді материалдармен, мысалы феррит және теллуридті шынылармен салыстырғанда экрандау тиімділігі 1.5–2 есе жоғары.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая эффективность заключается в увеличении эффективности экранирования и увеличения поглощающей способности экранирующих материалов за счет изменения фазового состава, а также увеличения устойчивости к внешним воздействиям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық тиімділік фазалық құрамды өзгерту арқылы экрандау тиімділігін арттыру және экрандау материалдарының сіңіру қабілетін арттыру, сондай-ақ сыртқы әсерлерге төзімділікті арттыру болып табылады

Level of implementation (in Russian) : не предусмотерно

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Эффективность предлагаемой технологии заключается в увеличении прочностных свойств экранирующих материалов за счет изменения фазового состава.

Efficiency (in Kazakh) : Ұсынылған технологияның тиімділігі фазалық құрамды өзгерту арқылы экрандайтын материалдардың беріктік қасиеттерін арттыру болып табылады

Field of application (in Russian) : защита от ионизирующего излучения, экранирующие материалы

Field of application (in Kazakh) : иондаушы сәулеленуден қорғау, экрандау материалдары