The object of research, development or design (in Russian) : Приповерхностные аэрозоли, питьевая вода, почва и поверхностные водотоки города Алматы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Алматы қаласының жер үсті аэрозольдері, ауыз су, топырақ және жер үсті су ағындары.

Aim of work (in Russian) : Цель работы: определение количественных содержаний химических элементов в пробах питьевой воды, поверхностных водотоков и почвы, а также радионуклидов в пробах рек, почвы и воздушных аэрозолях.

Aim of work (in Kazakh) : Ауыз су, жер үсті су ағындары мен топырақ сынамаларындағы химиялық элементтердің, сондай-ақ өзендер, топырақ және ауа аэрозольдерінің сынамаларындағы радионуклидтердің сандық құрамын анықтау.

Методы исследования (на русском) : Методы проведения работы: Для получения количественных содержаний тяжелых металлов и радионуклидов в объектах окружающей среды использовались стандартные аналитические методы, развитые в ИЯФ НЯЦ РК. Оценка загрязнения поверхностных водотоков проведена с использованием метода взвешенного арифметического индекса, рекомендованного Всемирной организацией здравоохранения (ВОЗ).

Методы исследования (на казахском) : Қоршаған орта объектілерінде ауыр металдар мен радионуклидтердің сандық құрамын алу үшін ҚР ҰЯО ЯФИ-де дамыған стандартты аналитикалық әдістер пайдаланылды. Жер үсті суларының ластануын бағалау Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) ұсынған өлшенген арифметикалық индекс әдісін қолдана отырып жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и их новизна: Получены количественные данные о содержании химических элементов в пробах питьевой воды, поверхностной воды и почвы. В отобранных пробах водотоков и аэрозолей Алматы определены содержания естественных радионуклидов. Для элементов 1 и 2 классов опасности выявлено, что в 10 из 26 точек пробоотбора питьевая вода не соответствует второму гигиеническому критерию качества. В почвах на ряде участков выявлены аномально высокие загрязнения тяжелыми металлами (Zn, Pb, Cu), связанные с техногенными факторами. В соответствии с принятой в Республике Казахстан классификацией качество воды по всем точкам отбора проб соответствует 3 классу – умеренно загрязненные воды. Рассчитанные показатели качества речной воды по всем точкам отбора проб соответствуют критерию «Отличное качество воды» с возможностью ее использования в питьевых целях. На основании полученных данных построена экологическая карта загрязненности питьевой воды г. Алматы тяжелыми металлами. Выработаны рекомендации по улучшению качества питьевой воды и поверхностных водотоков.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ауыз су, жер үсті суы және топырақ сынамаларындағы химиялық элементтердің мөлшері туралы сандық деректер алынды. Алматының су ағындары мен аэрозольдерінің іріктелген сынамаларында табиғи радионуклидтердің құрамы анықталды. Қауіптіліктің 1 және 2 кластарының элементтері үшін 26 сынама алу нүктесінің 10-в ауыз су САПАНЫҢ екінші гигиеналық критерийіне сәйкес келмейтіні анықталды. Бірқатар учаскелердегі топырақтарда техногендік факторлармен байланысты ауыр металдардың (Zn, Pb, Cu) қалыптан тыс жоғары ластануы анықталды. Қазақстан Республикасында қабылданған жіктемеге сәйкес барлық сынама алу нүктелері бойынша судың сапасы 3 – сыныпқа сәйкес келеді-орташа ластанған сулар. Барлық сынама алу нүктелері бойынша өзен суы сапасының есептелген көрсеткіштері оны ауыз су мақсатында пайдалану мүмкіндігімен "судың тамаша сапасы" өлшеміне сәйкес келеді. Алынған мәліметтер негізінде Алматы қаласының ауыз суының ауыр металдармен ластануының экологиялық картасы салынды. Ауыз су мен жер үсті су ағындарының сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В 10 из 26 точек питьевая вода не соответствует второму гигиеническому критерию качества. В почвах выявлены аномально высокие концентрации тяжелых металлов (Zn, Pb, Cu) в связи с техногенными факторами. Качество воды в Алматы классифицируется как умеренно загрязненное (3 класс), но по всем точкам речная вода может использоваться в питьевых целях. Экономическая целесообразность: результаты исследования помогут улучшить мониторинг и контроль загрязнений, что потенциально снижает затраты на очистку воды и предотвращает риски для здоровья. Прогноз: с развитием промышленности необходимо усилить контроль за загрязнениями и разработать меры по снижению техногенного воздействия.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 26 нүктенің 10-ы ауыз су сапаның екінші гигиеналық критерийіне сәйкес келмейді. Топырақта техногендік факторларға байланысты ауыр металдардың (Zn, Pb, Cu) қалыптан тыс жоғары концентрациясы анықталды. Алматыдағы судың сапасы орташа ластанған (3 класс) деп жіктеледі, бірақ барлық нүктелер бойынша өзен суын ауыз су мақсатында пайдалануға болады. Экономикалық орындылық: зерттеу нәтижелері ластануды бақылау мен бақылауды жақсартуға көмектеседі, бұл суды тазарту шығындарын азайтады және денсаулыққа қауіп төндірмейді. Болжам: өнеркәсіптің дамуымен ластануды бақылауды күшейту және техногендік әсерді азайту шараларын әзірлеу қажет.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения результатов: Результаты могут быть использованы в экологическом мониторинге, радиоэкологии, оценке качества окружающей среды и питьевой воды.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелерді қолдану аясы: нәтижелерді экологиялық мониторингте, радиоэкологияда, қоршаған орта мен ауыз судың сапасын бағалауда қолдануға болады.