Inventory number IRN Number of state registration
0224РК00563 AP14869303-OT-24 0122РК00837
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Заключительный Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 3
International publications: 4 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 4
Number of books Appendicies Sources
1 4 55
Total number of pages Patents Illustrations
70 0 11
Amount of funding Code of the program Table
24693549.8 AP14869303 0
Name of work
Этнозооархеологическое изучение роли волка и собаки в древней и современной культурах Казахстана
Report title
Type of work Source of funding The product offerred for implementation
Fundamental Материалы
Report authors
Картаева Таттигул Ерсайыновна , Бейсегулова Айнура Кыдыргалиевна , Сапатаев Самат Абдиразакович , Есенаманова Айгерим Серікқызы , Кожахметов Багашар Болатович , Sala Renato No , Deom Jean-Marc No , Плахов Константин Николаевич ,
6
0
2
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Казахский национальный университет имени аль-Фараби"
Abbreviated name of the service recipient НАО "КазНУ им. аль-Фараби"
Abstract

Изучение взаимоотношений людей и волков и собак в древней и традиционной культуре Казахстана.

Қазақстанның ежелгі және дәстүрлі мәдениетіндегі адамдар және қасқыр мен иттердің өзара қарым-қатынасын зерттеу.

Изучение зооархеологических исследований, подкрепленных остеологическим и генетическим анализом останков костей волка и собаки, найденных при археологических раскопках; документирование изображений волка, артефактов, связанных с собакой, собаки в скале, волка; анализ системы народных знаний, связанных с волком и собакой.

Археологиялық қазбалардан табылған қасқыр мен ит сүйектерінің қалдықтарын остеологиялық және генетикалық талдаулармен бекітілген зооархеологиялық зерттеулерді зерделеу; қасқыр, итпен байланысты артефактілер, жартастағы ит, қасқыр бейнелерді құжаттау; қасқыр мен итке байланысты халықтық білімдер жүйесін талдау.

Историко-этнографический, зооархеологический, этнозоологический, этнофольклорический подходы.

Тарихи-этнографиялық, зооархеологиялық, этнозоологиялық, этнофольклорлық тәсілдер.

Исследование проанализировало отношения волка и человека на протяжении веков. Разработана «региональная типология» казахских пород собак. Была проделана работа по поднятию духа каждого казахстанца через популяризацию сохранения, защиты, признания породы казахских собак как «национального кода», «национального бренда», «национальной ценности». Результаты исследования отражены в следующих трудах: в изданиях, входящих в базу SCOPUS-4 статьи( в т. ч. этнографические-2, археологические-2); в рецензируемых зарубежных научных изданиях - 1 статья; в журналах, входящих в базу ЕЦСОН - 4 статьи; в 2 книгах (1-я книга на казахском, русском языках, 2-я книга на английском языке) состоит-1 Коллективная монография; ориентировочная книга -1; авторское свидетельство - 2; СМИ -1 статья, Статья-интервью – 4; тематическая выставка - 1.

Зерттеу нәтижесінде қасқыр мен адамның ғасырлар бойына қарым қатынасы талданды. Қазақы ит тұқымдарының «аймақтық типологиясы» жасалды. Қазақы ит тұқымдарын «ұлттық код», «ұлттық бренд», «ұлттық құндылық» ретінде танып, тазы мен төбетті сақтау, қорғау, тануды насихаттау арқылы әрбір қазақстандықтың рухын көтеруге жұмыс жасалды. Зерттеу нәтижесі келесідей еңбектерден көрінеді: SCOPUS базасына енетін басылымдарда - 4 мақала (соның ішінде этнографиялық - 2, археологиялық – 2); рецензияланған шетелдік ғылыми басылымда - 1 мақала; БҒССҚК базасына енетін журналдарда - 4 мақала; 2 кітаптан (1-ші кітап қазақ, орыс тілдеріндегі орындаулар, 2-ші кітап ағылшын тілінде) тұратын - 1 ұжымдық монография; бағдарлы кітап -1; авторлық куәлік - 2; БАҚ -1 мақала, мақала-сұхбат – 4; тақырыптық көрме - 1.

В результате исследования наблюдается растущий интерес к темам, связанным с развитием взаимодействия человека и животных во всем мире, особенно к публикациям, посвященным использованию новых методов и подходов к исследованиям. Казахская порода собак считается научным вкладом в защиту борзых и тобетов.

Зерттеу нәтижесінде бүкіл әлемде адам мен жануарлардың өзара әрекеттесуін дамытуға қатысты тақырыптарға, әсіресе жаңа зерттеу әдістері мен тәсілдерін қолдануға арналған жарияланымдарға қызығушылықтың артуына әсер етіледі. Қазақы ит тұқымы тазы мен төбетті қорғауға қосылған ғылыми үлес болып саналады.

В Международный Кинологический союз FCI внесено название «Қазақ тазысы»; в Международный Кинологический союз FCI внесено название «Археологическое определение Казахстанской борзой»; в научный оборот введены статьи, книги, написанные в результате проекта, внесено название «Қазақ тазысы».

FCI Халықаралық Кинологиялық Одағына «Қазақ тазысы» атауын енгізу құжат топтамасының «Қазақстан тазысының археологиялық анықтамасы» жазылды; FCI Халықаралық Кинологиялық Одағына «Қазақ төбеті» атауын енгізу құжат топтамасының «Қазақстан төбетінің тарихи анықтамасы» жазылды; Жоба нәтижесінде жазылған мақала, кітаптар ғылыми айналымға енгізілді.

Предоставление обществу результатов исследований исторической эволюции волки и собаки усиливает связь людей с «экологической средой». С помощью междисциплинарного подхода, объединяющего гуманитарные и биологические науки для понимания исторической эволюции взаимоотношений человека и животных (отношений человека и природы), научно систематизировано значение культа волков и собак. Выяснено значение культа волка и собаки в казахской культуре.

Қасқыр және иттің тарихи эволюциясын зерттеу нәтижесін қоғамға беру – адамдардың «экоортамен» байланысын нығайтады. Адам мен жануарлар арасындағы қарым-қатынастың (адам және табиғат арасындағы байланыс) тарихи эволюциясын түсіну үшін гуманитарлық және биологиялық ғылымдарды біріктіретін пәнаралық тәсілді қолдана отырып, қасқыр және ит культінің маңыздылығы ғылыми жүйеленді. Қазақ мәдениетіндегі қасқыр және ит культінің мәні айқындалды.

Факультеты гуманитарного и естественно-научного направления ВУЗов, научно-исследовательские институты; комитет лесного хозяйства и животного мира Министерства экологии и природных ресурсов РК; региональные инспекции лесного хозяйства и защиты животных; Казахстанская Ассоциация сохранения биоразнообразия ООН; областные департаменты культуры; Музеи, заповедники; Союз кинологов Казахстана.

ЖОО гуманитарлық және жаратылыстану бағытындағы факультеттер, Ғылыми-зерттеу институттары; ҚР Экология және табиғи ресуртар министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті; Орман шаруашылығы және жануарларды қорғау аймақтық инспекциялары; БҰҰ Қазақстан биоалуантүрлілікті сақтау Ассосациясы; Облыстық Мәдениет департаменттері; музейлер, қорықтар; Қазақстан кинологтары Одағы.

UDC indices
39.394
International classifier codes
03.61.00;
Readiness of the development for implementation
Key words in Russian
Волк; Собака; Казахстан; Голоцен; Археология; Этнография; Зооархеология; Генетика;
Key words in Kazakh
Қасқыр; Ит; Қазақстан; Голоцен; Археология; Этнография; Зооархеология; Генетика;
Head of the organization Айтжанова Жамила Нурматовна / профессор
Head of work Картаева Таттигул Ерсайыновна Кандидат исторических наук / Профессор
Native executive in charge