The object of research, development or design (in Russian) : Туранга-тополь (Populus pruinosa)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Көкшіл жапырақты тораңғы-терегі (Populus pruinosa)

Aim of work (in Russian) : Цель проекта – Разработка эффективных способов сохранения и размножения исчезающего реликтового вида Populus pruinosa Schrenk с использованием биотехнологических методов.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – Биотехнологиялық әдістерді қолдана отырып, жойылып бара жатқан реликті Populus pruinosa Schrenk терегін сақтау мен көбейтудің тиімді әдістерін жасау.

Методы исследования (на русском) : Сбор семян для создания криобанка проводился в период созревания. После сбора семена вручную отделялись от пуха, сушились и помещались в криопробирках в жидкий азот (–196ºС). Для создания in vitro банка клонов введены в культуру 8 мужских и 6 женских форм, черенки которых были собраны после физиологического покоя и в период набухания почек. Верхушечные сегменты однолетних побегов мужских и женских особей туранги с 2-3 почками стерилизовались, а затем помещались на соответствующие питательные среды, для дальнейшего роста. Выделение ДНК проводилось по методу СТАВ.

Методы исследования (на казахском) : Криобанк құру үшін тұқым жинау пісу кезеңінде жүргізілді. Жинағаннан кейін тұқымдар мамықтан қолмен тазаланып, кептірілген және сұйық азотта (–196ºС криосынауыққы салынды). Клондардың in vitro банкін құру үшін культураға 8 аталық және 6 аналық түр енгізілді, олардың кесінділері физиологиялық тыныштықтан кейін және бүршіктердің ісіну кезеңінде жиналды. 2-3 бүршігі бар аталық және аналық бүршіктердің біржылдық өркендерінің апикальды сегменттері зарарсыздандырылды, содан кейін одан әрі өсу үшін тиісті қоректік ортаға отырғызылды. ДНҚ бөліп алу CTAB әдісімен жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате работ, выполненных за 2024 был создан криобанк семян, банк in vitro клонов мужских и женских особей и ДНК-банк, а также был разработан способ клонального микроразмножения P. pruinosa. Неортодоксальные семена, подготовленные к криосохраненинию, помещались в криобанк при температуре жидкого азота –196ºС. В результате экспериментов по созданию in vitro банка клонов мужских и женских особей туранги сизолистной, оказалось, что для введения в культуру оптимально использовать одревесневшие черенки с покоящимися почками. Для стерилизации черенков от сапрофитной микрофлоры эффективно применять отбеливатели «Белизна» (1:1) 7 минут и раствор 0,1% HgCl2 5 мин. После чего промывать 3 раза в стерильной дистиллированной воде и высаживать на питательную среду. Оптимальной питательной средой для введения в культуру in vitro и клонального микроразмножения, для мужских и женских эксплантов, является безгормональная среда Мурасиге и Скуга. После выделения ДНК P. pruinosa, образцы помещались на долгосрочное хранение в морозильную камеру при –80ºС.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2024 жылы жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде тұқымдардың криобанкі, аталық және аналық особьтардың in vitro клондарының банкі және ДНҚ банкі құрылып, P. pruinosa клондық микрокөбейту әдісі жасалды. Криоконсервацияға дайындалған ортодоксалды емес тұқымдар –196ºС сұйық азот температурасында криобанкке орналастырылды. Аталық және аналық көкшіл тораңғы клондарының in vitro банкін құру бойынша жүргізілген тәжірибелер нәтижесінде культураға енгізу үшін ұйықтап жатқан бүршіктері бар ағаш кесінділерерін пайдалану оңтайлы екені анықталды. Сапрофитті микрофлорадан кесінділерді зарарсыздандыру үшін Белизна ағартқышын (1:1) 7 минут және 0,1% HgCl2 ерітіндісін 5 минут қолданған тиімді. Содан кейін стерильді тазартылған суда 3 рет шайып, қоректік ортаға отырғызу. Аталық және аналық экспланттарды in vitro культурасына енгізу және клондық микрокөбею үшін оңтайлы қоректік орта гормонсыз Мурасиге және Скуг қоретік ортасы болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Создан криобанк семян, банк in vitro клонов мужских и женских особей и ДНК-банк, а также был разработан способ клонального микроразмножения P. pruinosa.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тұқымдардың криобанкі, аталық және аналық клондардың in vitro банкі және ДНҚ банкі құрылды, P. pruinosa клондық микрокөбейту әдісі жасалды.

Level of implementation (in Russian) : Нет.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоқ.

Efficiency (in Russian) : Заключается в использовании P. pruinosa для озеленения населенных пунктов в засушливых регионах, для создания защитных лесополос в фермерских хозяйствах, а также для лесопосадок вдоль автомобильных и железных дорог. А также в создании благоприятных условий для самовоспроизводства регрессирующих популяций P. pruinosa и в возможности использования этого засухоустойчивого и солевыносливого древесного растения в мероприятиях по борьбе с опустыниванием и снижением концентрации парниковых газов.

Efficiency (in Kazakh) : Құрғақ аймақтардағы елді мекендерді көгалдандыру үшін, шаруашылықтарда қорғаныш орман белдеулерін құру үшін, сондай-ақ автомобиль және темір жол бойындағы орман екпелері үшін P. pruinosa пайдалану болып табылады.Сондай-ақ P.pruinosa регрессивті популяцияларының өздігінен көбеюіне қолайлы жағдай құруға және осы құрғақшылыққа төзімді және тұзға төзімді сүректі өсімдікті шөлейттенуге қарсы күрес және парниктік газдардың концентрациясын азайту шараларында пайдалану мүмкіндігі.

Field of application (in Russian) : Биотехнология, лесное хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Биотехнология, орман шаруашылығы