The object of research, development or design (in Russian) : Институциональная среда рынка электронной коммерции Республики Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасы.

Aim of work (in Russian) : Проектирование концептуальной модели институциональной среды рынка электронной коммерции, и разработка механизма ее функционирования, направленного на получение максимальных выгод для экономики страны от развития электронной коммерции.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеудің мақсаты (2022-2024 жж.): электрондық коммерцияны дамытудан ел экономикасы үшін максималды пайда алуға бағытталған электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасының тұжырымдамалық үлгісін жобалау және оның жұмыс істеу тетігін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Научная абстракция, анализ и синтез, индукция и дедукция, компаративистский метод; институциональный метод, системный и структурный анализ, сравнительный анализ, индексный метод, анкетный опрос, глубинное интервью, эконометрические методы прогнозирования, корреляционно-регрессионный анализ.

Методы исследования (на казахском) : Ғылыми абстракция, талдау және синтез, индукция және дедукция, салыстырмалы әдіс; институционалдық әдіс, жүйелі және құрылымдық талдау, салыстырмалы талдау, индекс әдісі, сауалнама, терең сұхбат, эконометрикалық болжау әдістері, корреляциялық-регрессиялық талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Обоснованы концептуальные основы и закономерности развития институциональной среды рынка электронной коммерции, включая категориальный аппарат рынка электронной коммерции и концептуальную модель ее институциональной среды; выработана методология анализа и оценки институциональной среды рынка электронной коммерции, направленная на анализ ее состояния, определение факторов вовлеченности и барьеров развития рынка электронной коммерции; разработан механизм развития институциональной среды рынка электронной коммерции в РК, который включает применение нормативно-правовых методов и разработку организационно экономических мер совершенствования институциональной среды и стимулирование развития рынка электронной коммерции, разработку математической модели оценки влияния состояния институциональной среды на развитие электронной коммерции и моделирование сценариев ее развития в РК на 2025-2027гг. Новизна результатов исследования заключается в обосновании и разработке концептуальных основ анализа институциональной среды рынка электронной коммерции, а также в получении новых систематизированных знаний, касающихся факторов и условий, влияющих на трансформационные процессы в институциональных отношениях в контексте цифровой экономики. Исследование раскрывает механизмы, которые детерминируют развитие и функционирование институциональных структур в сфере электронной коммерции, что вносит значительный вклад в теоретическое осмысление проблемы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Электрондық коммерция нарығының категориялық аппаратын және институционалдық ортасының тұжырымдамалық үлгісін қоса алғанда, оны дамытудың тұжырымдамалық негіздері мен заңдылықтары негізделген; электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасының жай-күйін талдауға, оған қатысу факторларын және дамытудағы кедергілерді анықтауға бағытталған, талдау және бағалау әдістемесі әзірленді; ҚР-дағы электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасын дамыту тетігі әзірленді, ол реттеу әдістерін пайдалануды және институционалдық ортаны жақсарту және дамытуды ынталандыру бойынша ұйымдық-экономикалық шараларды әзірлеуді, электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасының жай-күйінің электрондық коммерцияны дамытуға әсерін бағалаудың математикалық үлгісін әзірлеуді және оны ҚР-да 2025-2027 жылдарға арналған дамыту сценарийлерін үлгілеуді қамтиды. Зерттеу нәтижелерінің жаңалығы электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасын талдаудың тұжырымдамалық негізін негіздеу мен әзірлеуде, сонымен қатар цифрлық экономика жағдайында институционалдық қатынастардағы трансформация үдерістеріне әсер ететін факторлар мен жағдайларға қатысты жаңа жүйеленген білім алуда жатыр. Зерттеу мәселені теориялық тұрғыдан түсінуге елеулі үлес қосатын электрондық коммерция саласындағы институционалдық құрылымдардың дамуы мен қызметін анықтайтын тетіктерді ашады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Исследование проводилось в 2022-2024 гг. согласно утвержденному календарному плану. По результатам исследования подготовлен заключительный отчет о НИР объемом 245 страниц, который включает 23 рисунка, 22 таблиц, 177 источников и 9 приложений. Проведена международная научно-практическая конференция и опубликован сборник материалов конференции (в 2024г.). Опубликованы 1 монография, 1 учебник, 1 статья в журнале, входящем БД Скопус (75-й процентиль) (в 2024г.), 8 статей в журналах, рекомендованных КОКСНВО (в том числе в 2024г. - 4 статьи), 10 статей в сборниках материалов МНПК ( в том числе в 2024г. - 4 статьи). Получены 2 акта внедрения и 1 авторское свидетельство (2024г.). В 2024 году команда исполнителей состояла из 6 человек: 2 гнс, 2 снс, 2 нс. Одна треть исполнителей являются молодыми учеными. Во время реализации проекта по направлению исследования подготовлен 1 доктор PhD (2023г.).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу 2022-2024 жж. бекітілген күнтізбелік жоспарға сәйкес жүргізілді. Зерттеу нәтижелері бойынша 23 сурет, 22 кесте, 177 дереккөз және 9 қосымшадан тұратын көлемі 245 бет болатын қорытынды зерттеу есебі дайындалды. Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізіліп, конференция материалдарының жинағы шығарылды (2024ж.). 1 монография, 1 оқу құралы, Scopus деректер базасына енгізілген журналда 1 мақала (75-процентиль) (2024ж.), ҒЖБСҚК ұсынған журналдарда 8 мақала (оны4 4-уі 2024 ж.), ХҒТК материалдары жинақтарында 10 мақала (оның 4-уі 2024 ж.) жарияланды. 2 енгізу сертификаты және 1 авторлық куәлік алынды (2024ж.). 2024 жылы орындаушылар ұжымы 6 адамнан құралды: 2 бғқ, 1 ағқ, 2 ғқ. Орындаушылардың үштен бірі – жас ғалымдар. Орындаушылардың үштен бірі – жас ғалымдар. Жобаны жүзеге асыру барысында ғылыми-зерттеу бағыты бойынша 1 PhD докторы даярланды.

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследования нашли отражение в следующих публикациях, среди которых: 1 монография объемом 12,2 п.л., 1 статья в международном рецензируемом журнале, входящем в БД Скопус с процентилем 75, 8 статей в журналах рекомендованных КОКСНВО, 10 статей в сборниках МНПК. Кроме того, в рамках реализации исследований выпущен учебник на казахском языке «Электрондық коммерция нарығы». На результаты исследования получены 2 акта внедрения. Получено 1 свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом. Для представления результатов исследований и обмена опытом по вопросам государственного регулирования сферы электронной коммерции была проведена международная научно-практическая конференция в сотрудничестве с кафедрой «Экономика и предпринимательство» Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилёва. По итогам конференции был издан сборник материалов общим объёмом 23,6 п.л.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері 20 ғылыми басылымда көрініс тапты, оның ішінде: көлемі 12,2 б.т. болатын 1 монография, 75 процентилі бар Scopus деректер базасына енгізілген халықаралық рецензияланған журналда 1 мақала, ҒЖБСҚК ұсынған журналдардағы 8 мақала, ХҒКЖ жинақтарында 10 мақала. Сонымен қатар, зерттеу аясында қазақ тіліндегі «Электрондық коммерция Нарығы» оқулығы жарық көрді. Зерттеу нәтижелеріне 2 ендіру актілері алынды. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілердің мемлекеттік реестріне мәліметтерді енгізу туралы 1 куәлік алынды. Электрондық коммерция саласын мемлекеттік реттеу мәселелері бойынша зерттеу нәтижелерін ұсыну және тәжірибе алмасу мақсатында Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Экономика және кәсіпкерлік кафедрасымен бірлесіп халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізілді. Конференция нәтижесінде жалпы көлемі 23,6 б.т. болатын материалдар жинағы жарық көрді.

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования обладают высокой научной и практической ценностью, что подтверждается как публикационной активностью, так и внедрением разработанных подходов и моделей в практическую деятельность. Исследование вносит значительный вклад в развитие институциональной среды электронной коммерции в Казахстане, способствуя также развитию научных кадров в этой области. Реализация результатов исследования может способствовать увеличению вклада электронной коммерции в ВВП страны, снижению теневого оборота товаров за счет прозрачности безналичных расчетов, а также расширению налогооблагаемой базы благодаря развитию интернет-услуг и сопутствующих видов деятельности.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері жоғары ғылыми және тәжірибелік құндылыққа ие, бұл жарияланымдар белсенділігімен және әзірленген тәсілдер мен үлгілердің тәжірибелік қызметке енгізілуімен расталады. Зерттеу Қазақстандағы электрондық коммерция нарығының институционалдық ортасын дамытуға елеулі үлес қосады, сонымен қатар осы саладағы ғылыми кадрларды дамытуға ықпал етеді. Зерттеу нәтижелерін жүзеге асыру электрондық коммерцияның елдің ЖІӨ-ге қосқан үлесін арттыруға, қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың ашықтығы есебінен тауарлардың көлеңкелі айналымын азайтуға, сондай-ақ интернет-қызметтер мен оларға байланысты қызмет түрлерін дамыту арқылы салық салу базасын кеңейтуге ықпал етуі мүмкін.

Field of application (in Russian) : Рекомендации, выработанные в ходе исследования, могут быть применимы для разработки стратегий по совершенствованию институциональной среды и инфраструктуры рынка, что имеет важное значение для практической деятельности государственных органов и коммерческих структур. Потенциальными потребителями результатов исследования являются: Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности, Министерство торговли и интеграции РК, Министерство финансов РК, Министерство национальной экономики РК, высшие учебные заведения и др.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу барысында әзірленген ұсыныстарды мемлекеттік органдар мен коммерциялық құрылымдардың тәжірибелік қызметі үшін маңызды болып табылатын институционалдық ортаны және нарықтық инфрақұрылымды жақсарту бойынша стратегияларды әзірлеуге қолдануға болады. Зерттеу нәтижелерінің әлеуетті тұтынушылары: ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі, ҚР Сауда және интеграция министрлігі, ҚР Қаржы министрлігі, ҚР Ұлттық экономика министрлігі, жоғары білім беру мекемелері және т.б.