The object of research, development or design (in Russian) : Фисташка (Pistacia vera L.), миндаль (Prunus dulcis (Mill.) D.A.Webb)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Пісте (Pistacia vera L.), бадам (Prunus dulcis (Mill.) D.A.Webb)

Aim of work (in Russian) : Изучение биоразнообразия фисташки и миндаля, разработка методов сохранения их генофонда, отбор и клонирование перспективных генотипов для селекции и садоводства

Aim of work (in Kazakh) : Пісте мен бадамның биоалуантүрлілігін зерттеу, олардың генофондын сақтау әдістерін әзірлеу, селекциялық және бау-бақша шаруашылығы үшін перспективті генотиптерді таңдау және клондау.

Методы исследования (на русском) : Обследование и описание отобранных форм фисташки и миндаля проводили в местах их естественного произрастания в Толебийском и Угамском филиалах Сайрам-Угамского государственного национального природного парка, Туркестанской области. С отобранных деревьев фисташки и миндаля для исследований были взяты плоды и однолетние зеленые черенки длинной 15-20 см с листьями. В лабораторных условиях плоды и черенки помещены в холодильную камеру при +4℃. Для предотвращения заражения сапрофитной микрофлорой тестировали три метода стерилизации: 1) обработка раствором отбеливателя «Белизна» (1:1) 5 мин и 0,1% HgCl2 3 мин; 2) мыльным раствором, отбеливателем и стерилизация 0,1% HgCl2 5 мин; 3) промывка раствором отбеливателя «Белизна» (1:1) в течении 10 мин, раствором 0,1% HgCl2 5 мин, промывка 3 раза стерильной дистиллированной водой. Для микроклонального размножения в культуре in vitro применяли питательную среду Мурасиге и Скуга (МС). Для стимуляции роста и образования новых побегов определяли оптимальные концентрации 6-бензиламинопурина (БАП) и гиббереллиновой кислоты (ГК).

Методы исследования (на казахском) : Түркістан облысы, Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің Төлеби және Өгем филиалдарында пісте мен бадамның таңдалған нысандарын сараптау және сипаттау олардың табиғи өсу орындарында жүргізілді. Зерттеу үшін таңдалған пісте және бадам ағаштарынан ұзындығы 15-20 см жапырақтары бар жемістер мен бір жылдық жасыл қалемшелер алынды. Зертханалық жағдайда гербарий жасалып, жемістер мен қалемшелер +4℃ тоңазытқыш камерасына қойылды. Сапрофитті микрофлораны жұқтырудың алдын алу үшін стерилизацияның үш әдісі сыналған: 1) «Белизна» (1:1) ағартқыш ерітіндісімен 5 минут және 0,1% HgCl2 3 минут бойы өңдеу; 2) сабын ерітіндісі, ағартқыш және 0,1% HgCl2 стерилизациясы 5 мин; 3) «Белизна» ағартқыш ерітіндісімен (1:1) 10 минут бойы, 0,1% HgCl2 ерітіндісімен 5 минут бойы жуу, стерильді тазартылған сумен 3 рет жуу. In vitro культурасында микроклоналды көбейту үшін Мурасиге және Скуг (MС) қоректік ортасы пайдаланылды. Жаңа өскіндердің өсуі мен қалыптасуын ынталандыру үшін 6-бензиламинопурин (БАП) және гибберелл қышқылының (ГҚ) оңтайлы концентрациясы анықталды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведенных работ была обследована территории Кокбулакского лесничества Толебийского филиала и Келесского лесничества Угамского филиала Сайрам-Угамского государственного национального природного парка, а также лесхоза Жасыл белдеу и Састобе в окрестностях города Шымкент. Всего было отобрано и описано 61 дерево фисташки и 43 дерева миндаля. Был разработан протокол клонирования перспективных генотипов, а также были получены асептические растения и начато клонирование растений фисташки и миндаля. Определён лучший способ стерилизации от сапрофитной микрофлоры. – последовательная обработка водным раствором отбеливателя «Белизна» (1:1) в течение 10 мин, раствором 0,1% HgCl2 5 мин, промывка 3 раза стерильной дистиллированной водой. При использовании такого варианта регенерация в условиях in vitro на среде МС без гормонов у миндаля составляло 70%, фисташки – 47%. Оптимальный состав питательной среды для клонирования миндаля и фисташки МС; БАП-1,0 мг/л; ИМК-0,02 мг/л, в этом случае коэффициент размножения, в среднем за 2 пассажа, у растений миндаля достиг 2,8, у растений фисташки оставалась на уровне 2,0.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде Төлеби филиалының Көкбұлақ орман шаруашылығы мен Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің Өгем филиалының Келес орман шаруашылығының аумақтары, сондай-ақ оған жақын орналасқан Шымкент қаласының Жасыл белдеу және Састөбе орман шаруашылығы аумақтары зерттелді . Барлығы 61 пісте және 43 бадам ағаштары таңдалып, сипатталды. Сапрофитті микрофлорадан арылу үшін су қосылғын «Белизна» ағартқыш ерітіндісімен (1:1) 10 минут, 0,1% HgCl2 ерітіндісімен 5 минут, стерильді тазартылған сумен 3 рет шаю зарарсыздандырудың ең жақсы әдісі екені анықталады. Бадам және пісте МС клондау үшін қоректік ортаның оңтайлы құрамы; БАП-1,0 мг/л; ИМК-0,02 мг/л, бұл жағдайда көбейту коэффициенті, орта есеппен 2 рет отырғызу үшін, бадам өсімдіктерінде 2,8-ге жетті, пісте өсімдіктерінде 2,0-де қалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Собран материал для создания коллекции в культуре in vitro фисташки и миндаля с ценными хозяйственно-биологическими признаками.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Материал құнды және шаруашылық-биологиялық белгілері бар in vitro культурасына пісте мен бадам топтамасын жасау үшін жиналды.

Level of implementation (in Russian) : Нет

Level of implementation (in Kazakh) : Жоқ

Efficiency (in Russian) : –

Efficiency (in Kazakh) : –

Field of application (in Russian) : Биотехнология, сельское хозяйство, лесное хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Биотехнология, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы