The object of research, development or design (in Russian) : Ледниковые системы трансграничных бассейнов Центральной Азии (ледники, сезонный снежный покров, подземные льды).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Орталық Азияның трансшекаралық алап мұздықтар жүйесі (мұздықтар, маусымдық қар жамылғысы, жер асты мұздары).

Aim of work (in Russian) : Оценить современное состояние, тенденции и перспективы изменения оледенения трансграничных бассейнов Казахстана и сопредельных стран Центральной Азии (Балкаш-Алаколь, Ертис, Сырдария и Амудария).

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан мен Орта Азиядағы іргелес елдердің (Балқаш-Алакөл, Ертіс, Сырдария және Әмудария) трансшекаралық алаптарын мұзбасу өзгерісінің қазіргі жай-күйін, үрдістері мен перспективаларын бағалау

Методы исследования (на русском) : Полевые экспедиционные обследования, методы сравнительно-описательные, прямые гляцио-метеорологические измерения, методы статистической обработки рядов данных, геодезические, картографические, методы дешифрирования космических снимков, применение ГИС-технологий, гидрологические методы.

Методы исследования (на казахском) : Далалық экспедициялық зерттеулер, салыстырмалы-сипаттамалық әдістер, тікелей гляцио-метеорологиялық өлшемдер, деректер қатарларын статистикалық өңдеу әдістері, геодезиялық, картографиялық, ғарыштық суреттерді шифрын ашу әдістері, ГАЖ технологияларын қолдану, гидрологиялық әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены новые знания о современных и прогнозных изменениях ледниковых систем исследуемых трансграничных бассейнов и их влияния на речной сток и водные ресурсы в контексте проблем водной и продовольственной безопасности Казахстана и сопредельных стран Центральной Азии; Даны рекомендации по реализации разработанных методов оперативного мониторинга состояния ледниковых систем и коррекции явно сомнительных данных ранее составленных каталогов ледников; Даны рекомендации по разработанной в ходе исследований методике оценки ледникового стока; Разработано теоретическое обоснование возможностей оценки талых вод подземных льдов и их участия в формировании речного стока; Созданы новые Каталоги ледников трансграничных бассейнов Сырдарии и Амударьи в объеме, достаточном для оценки реальных потерь площади/объема ледников за периоды между годами повторных каталогизаций ледников и соответствующих потерях ледниковых ресурсов; Организована система круглогодичного гидрометеорологического и гляциально-геокриологического мониторинга на базе горных стационаров Центра; Получены результаты количественной оценки роли талых вод подземных льдов в формировании стока (на примере контрольного бассейна Иле Алатау); Обеспечено внедрение результатов НИР по Программе путем публикаций в научных журналах: Подготовлены 7 (семь) статей в рецензируемых научных изданиях по научному направлению программы. Подготовлены 10 (десять) статей в журналах, рекомендованных КОКНВО.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттелетін трансшекаралық алаптарындағы мұздық жүйелерінің қазіргі заманғы және болжамды өзгерістері және олардың Қазақстан мен Орталық Азиядағы іргелес елдердің су және азық түлік қауіпсіздігі проблемалары контекстінде өзен ағыны мен су ресурстарына әсері туралы жаңа білім алынды; Мұздық жүйелерінің жағдайын жедел мониторингілеудің және бұрын құрастырылған мұздықтар каталогтарының анық күмәнді деректерін түзетудің әзірленген әдістерін іске асыру бойынша ұсыныстар берілді; Зерттеу барысында әзірленген мұздық ағынын бағалау әдістемесі бойынша ұсыныстар берілді; Жер асты мұздарының еріген суларын бағалау және олардың өзен ағынын қалыптастыруға қатысуы мүмкіндіктерінің теориялық негіздемесі жасалды; Сырдария мен Әмудария трансшекаралық алап мұздықтарының жаңа каталогтары мұздықтарды қайта каталогтау және мұздық ресурстарының тиісті шығындары жылдар аралығындағы кезеңдердегі мұздықтардың нақты ауданының/көлемінің шығындарын бағалау үшін жеткілікті көлемде құрылды; Орталықтың тау стационарлары базасында жыл бойы гидрометеорологиялық және гляциалдық-геокриологиялық мониторинг жүйесі ұйымдастырылды; Ағынды қалыптастырудағы еріген жерасты мұздары суларының рөлін сандық бағалау нәтижелері алынды (мысалы, Іле Алатауы бақылау алабы) ; Ғылыми журналдарда жариялау арқылы бағдарлама бойынша ҒЗЖ нәтижелерін енгізу қамтамасыз етілді: Бағдарламаның бағыты бойынша рецензияланатын ғылыми басылымдарда 7 (жеті) мақала дайындалды. ҒЖБССҚК ұсынған журналдарда 10 (он) мақала дайындалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Социальный эффект исследований по предлагаемой Программе –разработка мер адаптации населения и хозяйства стран региона к вероятным климатообусловленным изменениям водных ресурсов. Экономический эффект заключается в оптимизации межгосударственного использования стока трансграничных рек региона, оперативного и перспективного планирования водного сектора экономики стран региона.

Efficiency (in Kazakh) : Ұсынылған бағдарлама бойынша зерттеулердің әлеуметтік әсер і- аймақтардағы елдің халқы мен шаруашылығын су ресурстарының климатқа байланысты ықтимал өзгерістеріне бейімдеу шараларын әзірлеу. Экономикалық тиімділік өңірдің трансшекаралық өзендер ағынын мемлекетаралық пайдалануды оңтайландырудан, аймақтардағы ел экономикасының су секторын жедел және перспективалық жоспарлаудан тұруы тиіс.

Field of application (in Russian) : Полученные научные результаты по Программе явятся фактической основой принятия решений в сфере перспективного планирования развития водного сектора экономики Казахстана и стран региона и совместного использования трансграничных водных ресурсов. Полученные достоверные оценки тенденций динамики криосферы будут востребованы при прогнозировании развития экологической ситуации в регионе. Целевыми потребителями полученных результатов явятся органы государственного бассейнового управления водными ресурсами, а также институты развития и эксплуатационные организации водохозяйственного профиля.

Field of application (in Kazakh) : Бағдарлама бойынша алынған ғылыми нәтижелер Қазақстан мен аймақтардағы ел экономикасының су секторын дамытуды перспективалық жоспарлау және трансшекаралық су ресурстарын бірлесіп пайдалану саласында шешімдер қабылдаудың нақты негізі болып табылады. Аймақтағы экологиялық ахуалдың дамуын болжау кезінде криосфера динамикасының үрдістеріне алынған сенімді бағалар талап етілетін болады. Су ресурстарын мемлекеттік алаптық басқару органдары, сондай-ақ даму институттары мен су шаруашылығы бейінін пайдалану ұйымдары алынған нәтижелердің нысаналы тұтынушылары болып табылады.