The object of research, development or design (in Russian) : Поселение и могильник эпохи бронзы Сандыктау

The object of research, development or design (in Kazakh) : Сандықтау қола дәуірінің қонысы мен қорымы

Aim of work (in Russian) : Реконструкция системы жизнеобеспечения населения бронзового века Северного и Центрального Казахстана в условиях динамики ландшафтных изменений во II тыс. до н. э.

Aim of work (in Kazakh) : Б. з. д. II мыңжылдық ландшафтық өзгерістер серпіні жағдайында Солтүстік және Орталық Қазақстанның қола дәуірі халқының тіршілігін қамтамасыз ету жүйесін қайта жаңарту.

Методы исследования (на русском) : Методологическую основу исследования составляют универсальные общенаучные методы – описание, анализ и синтез. В научном отчете придерживается принципа историзма, требующего рассмотрения явлений в их историческом развитии и перспективе. Изучение памятников эпохи бронзы Северного Казахстана анализировалось в работе с учетом исторического контекста, уровня развития науки и методики полевых исследований. Методика исследования древних горных выработок на медь включает: 1) изучение геологических данных месторождений; 2) археологическую разведку и фиксацию памятника; 3) закономерности расположения карьеров; 4) изучение профиля разведочных геологических канав, траншей и шурфов, проведенных по древним карьерам; 5) исследование древних карьеров, а также отвалов посредством археологических раскопок; 6) сбор окисленной медной руды для спектрального и химического анализов.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің әдіснамалық негізін әмбебап жалпы ғылыми әдістер құрайды – сипаттау, талдау және синтез. Ғылыми есепте құбылыстарды олардың тарихи дамуы мен перспективасында қарастыруды талап ететін тарихизм принципі қолданылады. Солтүстік Қазақстанның қола дәуірінің ескерткіштерін зерттеу жұмыста Тарихи контекстті, ғылымның даму деңгейін және далалық зерттеу әдістемесін ескере отырып талданды. Ежелгі тау-кен қазбаларын мысқа зерттеу әдістемесі: 1) кен орындарының геологиялық деректерін зерделеуді; 2) археологиялық барлауды және ескерткішті бекітуді; 3) карьерлердің орналасу заңдылықтарын; 4) ежелгі карьерлер бойынша жүргізілген барлау геологиялық арықтарының, траншеялары мен шурфтарының бейінін зерделеуді; 5) ежелгі карьерлерді, сондай-ақ үйінділерді археологиялық қазбалар арқылы зерттеуді; 6) спектрлік және химиялық талдаулар үшін тотыққан мыс кенін жинау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Материалы исследования 2023 года позволяют сделать вывод о том, что поселение Сандыктау датируется эпохой поздней бронзы. Основной этап его функционирования связан с деятельностью саргаринско-алексеевского населения. Несмотря на плохую сохранность надмогильной конструкции кургана в могильнике Сандыктау 2, его с определенной уверенностью можно отнести к позднему периоду функционирования исследуемого одноименного поселения. Данное предположение, помимо характеристик погребального обряда и топографического положения, позволяет говорить об аналогии редкой орнаментации сопутствующего инвентаря с керамикой с поселения. Сложнее обстоит дело с вопросом прямого отношения грунтового могильника Сандыктау 3 к исследуемому одноименному поселению. Несмотря на хронологическую и топографическую близость объектов, а также на наличие аналогий в орнаментальных мотивах керамического комплекса, требуются дополнительные междисциплинарные исследования для определения прямого соотношения объектов. Для решения поставленной задачи в течение текущего года планируется проведение анализа и сопоставления металлических изделий с различных исследуемых объектов. По теме исследования подготовлено 5 научных статей, из которых 3 - в сборниках международных конференций, 2 - в рецензируемом журналах входящий базу КОКОСОН РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2023 жылғы зерттеу материалдары Сандықтау қонысы кеш қола дәуіріне жатады деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Оның жұмыс істеуінің негізгі кезеңі саргарин-Алексеев тұрғындарының қызметімен байланысты. Сандықтау 2 қорымындағы қорғанның қабір үсті құрылымының нашар сақталуына қарамастан, оны белгілі бір сенімділікпен зерттелетін аттас қоныстың кеш жұмыс істеу кезеңіне жатқызуға болады. Бұл болжам жерлеу рәсімі мен Топографиялық жағдайдың сипаттамаларынан басқа, ілеспе жабдықтың елді мекеннен керамикамен сирек кездесетін ою-өрнектерінің ұқсастығы туралы айтуға мүмкіндік береді. Сандықтау 3 топырақ қорымының зерттелетін аттас елді мекенге тікелей қатынасы мәселесі күрделі. Объектілердің хронологиялық және топографиялық жақындығына, сондай-ақ керамикалық кешеннің сәндік мотивтерінде ұқсастықтардың болуына қарамастан, объектілердің тікелей қатынасын анықтау үшін қосымша пәнаралық зерттеулер қажет. Қойылған міндеттерді шешу үшін ағымдағы жыл ішінде әртүрлі зерттелетін объектілерден металл бұйымдарына талдау және салыстыру жүргізу жоспарлануда. Зерттеу тақырыбы бойынша 5 ғылыми мақала дайындалды, оның ішінде 3 - халықаралық конференциялар жинағында, 2 - рецензияланатын ҚР БҒМ БҒСБК тізбесіне енгізілген басылымдардағы жарияланады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Ландшафтная археология на технологической платформе ГИС позволяет провести крупные теоретические изыскания. Это, в свою очередь, на современном уровне развития науки дает возможность археологам оценивать, интерпретировать, анализировать древние ландшафты. Такой подход позволит рассматривать их как часть сохранившегося культурного наследия. Для археологического анализа и понимания процессы формирования ландшафта так же важны, как и процессы формирования археологических комплексов. Трехмерная топографическая съемка поселенческих комплексов эпохи бронзы позволяет очертить границы мест древнего обитания в современном пейзаже. Съемка даст возможность определить территорию и окрестность, где были сосредоточены объекты жизнедеятельности древних людей. Топография поселенческих объектов позволяет проследить динамику их изменений в течение исторического времени.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : ГАЖ технологиялық платформасында ландшафтық археология үлкен теориялық зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде ғылым дамуының қазіргі деңгейінде археологтарға ежелгі ландшафттарды бағалауға, түсіндіруге, талдауға мүмкіндік береді. Бұл тәсіл оларды сақталған мәдени мұраның бөлігі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Археологиялық талдау мен түсіну үшін ландшафттың қалыптасу процестері археологиялық кешендердің қалыптасу процестері сияқты маңызды. Қола дәуіріндегі қоныстану кешендерінің үш өлшемді топографиялық түсірілімі ежелгі мекендеу орындарының шекарасын анықтауға мүмкіндік береді. Түсірілім ежелгі адамдардың тіршілік ету нысандары шоғырланған аумақ пен айналаны анықтауға мүмкіндік береді. Қоныстардың топографиясы арқылы тарихи уақыт ағымындағы олардың өзгеру динамикасын бақылауға болады.

Level of implementation (in Russian) : Проект нацелен на выявления более конкретных данных, которые будут получены в результате проведения междисциплинарных исследований. Археологические раскопки дают возможность собрать остатки деревьев, обугленных бревен, семян культивированных злаков и другие материалы, которые послужат материалами для проведения естественно-научных анализов. Остатки деревьев и обугленных бревен являются надежными источниками определения абсолютной хронологии. Изучение водных ресурсов даст возможность обнаружить источник обеспечения водой древних коллективов, сосредоточенных долгое время на одном месте, выяснить влияние изменения климата и уровня воды в речных системах на окружающие поселения. Палеозоология не только выявляет породу домашних животных, но и показывает динамику селекционирования.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба пәнаралық зерттеулер жүргізу нәтижесінде алынатын неғұрлым нақты деректерді анықтауға бағытталған. Археологиялық қазба жұмыстары жаратылыстану-ғылыми талдауларын жүргізуге арналған ағаш қалдықтарын, күйдірілген бөренелерді, өсірілген дәнді дақылдардың тұқымдарын және басқа да материалдарды жинауға мүмкіндік береді. Палеозоология үй жануарларының тұқымын анықтап қана қоймайды, сонымен қатар өсіру динамикасын көрсетеді.

Efficiency (in Russian) : Сандыктауский комплекс памятников является перспективным объектом для археологического исследования. Материалы, полученные в ходе раскопок, позволяют говорить о его роли в хозяйственно-экономической жизни общин скотоводов позднебронзового века в Сандыктауском горнолесном массиве и в его округе.

Efficiency (in Kazakh) : Сандықтау ескерткіштер кешені археологиялық зерттеу үшін перспективалы объект болып табылады. Қазба жұмыстары барысында алынған материалдар оның Сандықтау таулы-орманды алқабындағы және оның округіндегі соңғы қола дәуіріндегі малшылар қауымдастығының экономикалық-экономикалық өміріндегі рөлі туралы айтуға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : История, археология, культура

Field of application (in Kazakh) : Тарих, археология, мәдениет