The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются исключительно многочисленные традиционные, преимущественно архитектурные, казахские памятники последних веков: XV–XVI – начало ХХ вв. (для диаспоры – начало XXI в.), которые имеют особое распространение в степном регионе.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны соңғы XV–XVI ғасырлар – ХХ ғасырдың бас кезеңіне (диаспораны айтқанда – XXI ғасырдың бас кезеңі) жататын, дала аймағында ерекше кең тараған қазақтың көп санды дәстүрлі, көбінесе сәулеттік ескерткіштері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Главной целью проекта является создание комплексной методики полевого исследования недвижимых памятников казахского народа последних веков, имеющих особое распространение на основной территории Казахстана – в степном регионе, а также в зоне расселения диаспоры. Достижение цели предполагает разработку крупных тематических блоков: организация экспедиций; работа в поле; камеральный период; научно-практическое использование материалов.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның басты мақсаты Қазақстанның негізгі аумағы – далалық аймақта, сондай-ақ диаспора аймағында ерекше таралған соңғы ғасырлардағы қазақ халқының жылжымайтын ескерткіштерін далалық зерттеудің кешенді методикасын жасау болып табылады. Мақсатқа қол жеткізуде мынадай ірі тақырыптық блоктарды әзірлеуді көздейді: экспедицияларды ұйымдастыру; далалық жұмыс; камералдық өңдеу жұмыстарының кезеңі; материалдарды ғылыми-практикалық пайдалану.

Методы исследования (на русском) : Исследование основывается на комплексной междисциплинарной методике современного памятниковедения, совмещающего в себе подходы различных наук и дисциплин: этноархеологии, этноархитектуры, этнологии, археологии, источниковедения, картографии и др. Применение различных исследовательских методов, подходов и принципов в ходе комплексной разработки диктуется характером основных научных проблем, решаемых на конкретном этапе: 1. Изучение развития методики полевых исследований памятников Казахстана с послевоенного времени по настоящий период. 2. Исследование общих ареальных и типологических особенностей традиционных памятников степной зоны Казахстана и на территории диаспоры (Алтайский регион), относящихся, соответственно, ко 2-й половине XVIII – началу ХХ вв. и к концу XIX – началу XXI вв. и представленных тремя основными группами: мемориально-культовой, поселенческой и эпиграфической. 3. Изучение и систематизация полевых материалов предшествующих изысканий (экспедиций), проведенных в Арало-Каспийском регионе и Центральной Азии. 4. Комплексное полевое исследование неизученных либо слабоизученных ареалов казахских архитектурных, историко-культурных памятников в Сарыаркинском регионе, в Западной Монголии и Российском Алтае. 5. Монографическая разработка вопросов общей методики полевых исследований памятников степной зоны Казахстана и диаспоры.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу заманауи ескерткіштанудың кешенді пәнаралық әдістемесіне негізделе отырып, этноархеология, этноархитектура, этнология, археология, деректану, картография және т.с.с. түрлі ғылымдар мен пәндердің амалдарын қамтиды. Кешенді әзірлемелерде әртүрлі зерттеу әдістері, амалдары мен ұстанымдарының пайдаланылуы белгілі бір кезеңдегі шешілуі тиіс негізгі ғылыми мәселелердің сипатына сай жүргізіледі: 1. Соғыстан кейінгі уақыттан бастап қазіргі дәуірге дейінгі Қазақстан ескерткіштерінің далалық зерттеулері әдістемесінің дамуын зерделеу. 2. Қазақстанның далалық аймағы мен диаспора аумағындағы (Алтай аймағындағы), сәйкесінше XVIII ғ. екінші жартысы – ХХ ғ. басы және ХІХ ғ. соңы – ХХІ ғ. басы кезеңдеріне тән, мемориалды-ғұрыптық, қоныстық және эпиграфиялық үш негізгі топпен сипатталған дәстүрлі ескерткіштердің жалпы аймақтық және типологиялық ерекшеліктерін зерттеу. 3. Арал-Каспий аймағы мен Орталық Азияда өткізілген далалық зерттеулердің (экспедициялардың) материалдарын зерттеу мен жүйелеу. 4. Сарыарқа аймағы, Батыс Моңғолия мен Ресейлік Алтайдағы қазақ архитектуралық, тарихи-мәдени ескерткіштерінің зерттелмеген немесе аз зерттелген ареалын кешенді далалық зеттеу. 5. Қазақстанның далалық аймағы мен диаспора аумағындағы ескерткіштерін далалық зерттеудегі жалпы әдістеме мәселелерін монографиялық тұрғыдан әзірлеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Создание банка оцифрованных данных по экспедициям: архитектурные зарисовки/кроки, фотофиксации, обмерные чертежи, дневники. Завершение систематизации материалов ЗККЭАЭ и МонгКЭ. Рукопись издания – брошюры «Методическое пособие по использованию условных знаков для памятниковедческих разработок» (объем 1,5 – 2 п.л.). Рукопись коллективной монографии «Методика полевых этноархеологических (этноархитектурных) исследований памятников степной зоны Казахстана» (объем 10 п. л.). 3 карты традиционных казахских и основных историко-культурных памятников следующих регионов/зон: в ареале казахской диаспоры в Монголии (полная карта, на основе многолетних исследований), Восточной Сарыарки – Каркаралинский, Актогайский, частично Бухаржырауский р-ны Карагандинской обл. (полная карта, на основе 3-х-летних исследований: 2007, 2019, 2024 гг.), Северо-Казахстанского фронтира – Северо-Казахстанская и северная часть Костанайской областей (первичный вариант, на основе текущих экспедиций). 4 научных статей в рекомендованных КОКСОН и 1-й статьи в издании, входящем в базу Scopus, 4 публикации (статьи) научно-популярного, пропагандистского характера в научно-познавательных изданиях, СМИ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Архитектуралық сызбалар, өлшемдері, фототіркеу, күнделіктер секілді экспедиция материалдарының цифрланған қоры құрылады. БҚКЭЭ және МоңғКЭ материалдарын жүйеге келтіру жұмыстары аяқталады. «Ескерткіштану зерттеушілеріне арналған шартты белгілерді қолданудың әдістемелік құралы» брошюра – басылымының қолжазбасы дайындалады (1,5 – 2 б.т.). «Қазақстанның далалық аймақтарының ескерткіштерін этноархеологиялық (этноархитектуралық) зерттеудің методикасы» ұжымдық монографияның қолжазбасы әзірленеді (10 б.т.). Қазақтардың дәстүрлі ескерткіштерінің 3 картасы дайындалады. Онда мына аймақтардың ескерткіштері қамтылады: Моңғолиядағы қазақ диаспорасының ареалы, Шығыс Сарыарқа – Қарағанды обл. Қарқаралы, Ақтоғай аудандары және Бұхаржырау ауданының кейбір өңірі (2007, 2019, 2024 жж. зерттеу жұмысының негізінде), Қостанай облысы мен Солтүстік Қазақстан облысы (алғашқы нұсқасы дайындалады). БҒСБК ұсынған отандық басылымдарда 4 мақала, Scopus базасына кіретін, CiteScore бойынша кемінде 35 (отыз бес) процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала, ғылыми-көпшілік басылымдарда, БАҚ-та 4 мақала жарияланады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоқ

Level of implementation (in Russian) : Все результаты комплексной разработки в своей совокупности, в том числе картографические материалы, имеют первостепенное значение в деле охраны и использования недвижимых памятников обширных территорий Республики Казахстан, в деле развития туризма во многих уголках страны.

Level of implementation (in Kazakh) : Кешенді әзірлеменің бүкіл нәтижелері тұтасымен, әрі картографиялық материалдары өз алдына Қазақстан Республикасының кең аумағындағы жылжымайтын ескерткіштердің қорғалуы мен пайдаланылуы ісінде, елдің әр өңіріндегі туризм саласының дамуында басымдықты маңызға ие.

Efficiency (in Russian) : Главные результаты проекта имеют основополагающее значение, служат важным импульсом для осуществления профессионального, методически правильного исследования казахских памятников последних веков – как на территории Казахстана, так и в ареале диаспоры. Это имеет важнейшее значение: научное, культурное, социально-политическое (в особенности в связи с уникальной значимостью недвижимых памятников как территориальных маркеров).

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның басты нәтижелері бастамашылдық мәнге ие, соңғы бірер ғасырдағы Қазақстан әрі диаспора аумағындағы қазақ ескеркіштерін кәсіби, әдістемелік тұрғыдан дұрыс зерттеуде маңызды серпін болып табылады. Бұл ғылыми, мәдени, әлеуметтік-саяси (әсіресе, жылжымайтын ескерткіштердің территориалды маркер мәнін тасуындағы бірегей маңыздылығымен байланысты) мәнге зор іс.

Field of application (in Russian) : Исторические науки. Этнография. Археология

Field of application (in Kazakh) : Тарих ғылымы. Этнография. Археология.