The object of research, development or design (in Russian) : Гироскопический жесткий ротор с анизотропией жесткости и демпфирования материала упругой опоры

The object of research, development or design (in Kazakh) : Серпімді тірегінің қаттылығы және демпфирлеуі анизотропты гироскоптық қатаң ротор

Aim of work (in Russian) : Исследование динамики гироскопической роторной машины с нелинейными характеристиками, с идеальным источником энергии при учете анизотропии жесткости упругой опоры, ориентированное на создание принципиально новых классов энергоэкономных, виброиспользуемых и виброустойчивых машин с оптимальными параметрами и системой программного контроля

Aim of work (in Kazakh) : Энергияны үнемдейтін, дірілді пайдаланатын және дірілге төзімді машиналардың принципті жаңа кластарын құруға бағытталған серпімді тірек қаттылығының анизотропиясын ескере отырып, идеалды энергия көзі бар сызықты емес сипаттамалары бар гироскопиялық айналмалы машинаның динамикасын зерттеу оңтайлы параметрлері және бағдарламалық басқару жүйесі бар

Методы исследования (на русском) : Основными научными вопросами и гипотезами проекта являются представить подавляющее преимущество нелинейного кубического демпфирования вибрации во всем диапазоне частоты колебаний и при ограниченном источнике возбуждения нелинейной колебательной системы, и для этого использовать нелинейные демпфирующие и упругие свойства эластичного и вязко эластичного материалов опоры с целью подавления вибрации с повышенной амплитудой неуравновешенного гироскопического ротора при стационарном и нестационарном режимах движения, и при анизотропии жёсткости упругой опоры.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның негізгі ғылыми мәселелері мен гипотезалары барлық жиілік диапазонында және сызықты емес тербелмелі жүйенің шектеулі қоздыру көзімен сызықты емес текшелік дірілдің басым артықшылығын көрсету және ол үшін сызықты емес демпферлік қолдану болып табылады, қозғалмайтын және стационарлық емес қозғалыс режимдерінде теңгерілмеген гироскопиялық ротордың амплитудасының жоғарылауымен және серпімді тірек қаттылығының анизотропиясы кезінде дірілді басу үшін серпімді және тұтқыр серпімді тірек материалдарының серпімділік қасиеттері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были проведены работы по выбору методов решения нелинейных дифференциальных уравнений движения вибрационной гироскопической роторной. Были получены результаты анализа влияния неравномерностей линейной жесткости, нелинейной ее составляющей, линейного и нелинейного кубического демпфирования опоры: - в случае неравномерностей линейной жесткости материала упругой опоры в двух взаимно перпендикулярных направлениях наблюдаются две критические скорости и соответствующие резонансные области; - в области каждой критической скорости существуют две резонансные кривые колебаний; - в случае наличия нелинейного компонента жесткости материала опоры резонансные кривые главных направлений сопровождаются прыжковыми переходами; - увеличение кубической нелинейности демпфирования подавляет резонансные амплитуды колебаний значительнее, чем линейный компонент; - влияния анизотропии жесткости и демпфирования упругой опоры на амплитуду момента силы трансмиссивности (или) на перемещение передаваемости аналогичны. Были получены критерий устойчивости гармонического вида на основе амплитудно-частотных характеристик по ортогональным направлениям. Получены осциллограммы колебаний угловых координат ротора, результаты анализа влияния на них анизотропии линейной жесткости и характера нелинейности жесткости, линейного и нелинейного кубического демпфирования опоры. Экспериментально исследованы влияния анизотропии упругих и демпфирующих свойств материала упругой опоры.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тербелмелі гироскопиялық ротор қозғалысының сызықты емес дифференциалдық теңдеулерін шешу әдістерін таңдау бойынша жұмыс жүргізілді. Біркелкі емес сызықтық қаттылықтың, оның сызықтық емес құрамдас бөлігінің, тіректің сызықтық және сызықты емес текшелік демпфингінің әсерін талдау нәтижелері алынды: - екі өзара перпендикуляр бағытта серпімді тірек материалының біркелкі емес сызықтық қаттылығы жағдайында екі критикалық жылдамдық пен сәйкес резонанстық аймақтар байқалады; - әрбір критикалық жылдамдық аймағында екі резонанстық тербеліс қисығы болады; - тірек материалының қаттылығының сызықты емес құрамдас бөлігі болған жағдайда, негізгі бағыттардың резонанстық қисықтары секіргіш ауысулармен бірге жүреді; - текше демпферлік сызықтылықтың жоғарылауы сызықтық құрамдас бөлікке қарағанда резонанстық тербеліс амплитудаларын айтарлықтай басады; - беріліс күшінің моментінің амплитудасына қаттылық анизотропиясының және серпімді тірек демпферінің берілістің орын ауыстыруына әсері ұқсас. Гармоникалық тұрақтылық критерийі ортогональды бағыттағы амплитудалық-жиілік сипаттамалары негізінде алынды. Ротордың бұрыштық координаталары тербелістерінің осциллограммалары алынды, сонымен қатар оларға сызықтық қаттылық анизотропиясының және қаттылықтың сызықты еместігінің сипатының, тіректің сызықты және сызықты емес текшелік демпфингінің әсерін талдау нәтижелері алынды. Серпімді тірек материалының серпімділік және демпферлік қасиеттеріне анизотропияның әсері эксперименталды түрде зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанные физическая и математическая модели гироскопической роторной машины с нелинейными характеристиками и идеальным источником энергии необходимы для исследования влияния анизотропии жесткости, линейного и нелинейного кубического демпфирования опоры на отклик динамики и устойчивость роторной машины

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сызықты емес сипаттамалары және идеалды энергия көзі бар гироскопиялық айналмалы машинаның әзірленген физика-математикалық үлгілері қаттылық анизотропиясының, тіректің сызықты және сызықты емес текше демпфингінің айналмалы машинаның динамикалық реакциясы мен тұрақтылығына әсерін зерттеу үшін қажет.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Новые методы решений задач в Нелинейной механики

Efficiency (in Kazakh) : Бейсызық механика есептерін шешудің жаңа әдістері

Field of application (in Russian) : Нелинейная механика, в частности теория неидеальной механической системы, прикладная механика, теория механизмов и машин, ротор динамика и другие направления механической науки

Field of application (in Kazakh) : Сызықты емес механика, атап айтқанда идеал емес механикалық жүйе теориясы, қолданбалы механика, механизмдер мен машиналар телриясы, ротор динамикасы және механика ғылымының басқа да бағыттары