The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований являются дикорастущие растения Казахстана: шиповник (сорт Rose Canina L.), облепиха (сорт Алтайский), боярышник (Crataegus laevigata), рябина черноплодная и расторопша, экстракты и порошки указанных культур.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары болып Қазақстанның жабайы өсетін өсімдіктері: итмұрын (Rosa canina L. сорты), шырғанақ (Алтай сорты), долана (Crataegus laevigata), қара жемісті шетен және алатікен, аталған дақылдардың сығындылары мен ұнтақтары

Aim of work (in Russian) : Цель работы - является разработка рецептур и технологий экструзионных продуктов на зерновой основе (хлебцы, снеки, слайсы, чипсы), обогащенных продуктами переработки дикорастущего сырья для повышения их пищевой, биологической ценности и микробиологической безопасности.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты тағамдық, биологиялық құндылығы мен микробиологиялық қауіпсіздігін жоғарылату үшін қайта өңделген жабайы өсімдік шикізаты өнімдерімен байытылған астық негізіндегі экструзиялық өнімдердің (хлебцы, снектер, слайстар, чипсалар) рецептурасы мен технологиясын жасау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Исследования проводились в лабораторных условиях кафедры «Технологии хлебопродуктов и перерабатывающих производств», в аккредитованной науно-исследовательской лаборатории по оценке качества и безопасности продовольственных продуктов Алматинского технологического университета. Определение показателей качества растительного сырья и продуктов их переработки проводились согласно следующим методам: содержание белка определяли методом Кьельдаля, содержание углеводов - перманганатометрическим методом, массовую долю жира - методом Сокслета, содержание органических кислот - по ГОСТ 32771-2014, пищевых волокон - по ГОСТ Р 54014-2010, массовую долю золы - по ГОСТ 25555.4-91, содержание антиоксидантов - на приборе «ЦветЯуза-01-АА», содержание витамина А - по ГОСТ Р 54635-2011, витамина В5 - по ГОСТ 32040-2012, витамина С - по ГОСТ 24556-89, витамина Е - по ГОСТ Р 54634-2011, количество мезофильных аэробных и факультативно-анаэробных микроорганизмов (КМАФАнМ) - по ГОСТ 10444.15-94 и т.д. Получение спиртового экстракта плодов боярышника, облепихи, шиповника, рябины проводилось методом экстракции растворителем в ультразвуковой ванне. Технологический процесс получения спиртового экстракта плодов дикорастущих растений состоял из следующих стадий: подготовка лекарственного растительного сырья (ЛРС) и экстрагента; экстракция в ультразвуковой ванне; фильтрация. Порошок из расторопши получали путем измельчения предварительно высушенных трав.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер «Астық өнімдері және өңдеу өндірісінің технологиясы» кафедрасының зертханаларында, Алматы технологиялық университетінің азық-түлік өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін бағалау жөніндегі аккредиттелген ғылыми-зерттеу зертханасында жүргізілді. Өсімдік шикізатының және оның өңделген өнімдерінің сапа көрсеткіштерін анықтау келесі әдістермен жүргізілді: ақуыз мөлшері Кьельдал әдісімен, көмірсулар мөлшері – перманганатометриялық әдіспен, майдың массалық үлесі – Сокслет әдісімен, органикалық қышқылдар - МЕМСТ 32771-2014 бойынша, тағамдық талшықтар - МЕМСТ Р 54014 -2010 бойынша, күлдің массалық үлесі - МЕМСТ 25555.4-91 бойынша, антиоксиданттық құрамы – «ЦветЯуза-01-АА» қондырғысында, А витаминінің құрамы - МЕМСТ Р 54635-2011, В5 витамині МЕМСТ 32040-2012, С витамині - МЕМСТ 24556-89, Е витамині - МЕМСТ Р 54634-2011, мезофильді аэробты және факультативті анаэробты микроорганизмдер саны (MOFAК сәйкес) МЕМСТ 10444.15-94 бойынша және т.б. анықталды. Долана, шырғанақ, итмұрын, шетен жемістерінің алкогольдік экстрактыларын өндіру ультрадыбыстық ваннада еріткіш экстракциялау арқылы жүзеге асырылды. Жабайы өсімдіктердің жемістерінің спирттік экстрактысын алудың технологиялық процесі келесі кезеңдерден тұрды: дәрілік өсімдік шикізатын (МПР) және экстрагентті дайындау; ультрадыбыстық ваннада экстракциялау; сүзу. Алатікен ұнтағы алдын ала кептірілген шөптерді ұнтақтау арқылы алынды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Составлен и утвержден отчет о патентных исследования. Проведен анализ качества дикорастущего сырья. Так, содержание белка в шиповнике составило 4,0 %, в облепихе – 3,2%, в боярышнике - 1,5%, в рябине – 1,85%, в расторопше – 28,46%, содержание углеводов составило, соответственно, 13,46; 1,05; 11,57; 12,75 и 8,12%; содержание жира, соответственно, 1,53; 4,7; 1,85; 2,46 и 17,53 %, также определены содержание витаминов А, Е, К, С, β-каротина, макро- и микроэлементов. Проведен анализ качества и безопасности продуктов переработки дикорастущих растений. Так, содержание антиоксидантов в экстракте шиповника составило 18,32%, в экстракте облепихи – 19,08 %, в экстракте боярышника - 28,12 %, в экстракте рябины – 15,02%, в порошке расторопши – 34,8%, содержание золы составило, соответственно, 4,89; 1,58; 3,14; 1,48 и 2,15%; содержание пищевых волокон, соответственно, 20,9; 4,08; 11,08; 6,98 и 12,0 %, также определены содержание витаминов А, Е, К, С, β-каротина, макро- и микроэлементов. Обоснована целесообразность и эффективность использования безопасных для здоровья человека продуктов переработки дикорастущего сырья в технологиях экструзионных продуктов на основании анализа химического состава, безопасности дикорастущих растений Казахстана (шиповник, боярышник, облепиха, рябина, расторопша) и продуктов их переработки. Опубликован 1 тезис.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Патенттік зерттеулер туралы есеп жасалды және бекітілді. Қазақстанның жабайы өсімдіктерін іріктеу жүзеге асырылды-итмұрын (Rose canina L. сорты), шырғанақ (Алтай сорты), долана (Crataegus laevigata), қара жемісті шетен және алатікен. Жабайы шикізаттың сапасына талдау жүргізілді. Сонымен, итмұрынның ақуыз мөлшері 4,0%, шырғанақта – 3,2%, доланада - 1,5%, қара жемісті шетенде – 1,85%, алатікенде – 28,46%, көмірсулардың мөлшері сәйкесінше 13,46; 1,05; 11,57; 12,75 және 8,12%; май мөлшері сәйкесінше 1,53; 4,7; 1,85; 2,46 және 17,53%, сондай-ақ А, Е, К, С дәрумендерінің, β - каротиннің, макро-және микроэлементтердің құрамы анықталды. Жабайы өсімдіктерді қайта өңдеу өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігіне талдау жүргізілді. Сонымен, итмұрын экстрактысы құрамындағы антиоксиданттардың мөлшері 18,32%, шырғанақ экстрактысында – 19,08%, долана экстрактысында-28,12 %, шетен экстрактысында – 15,02%, ал алатікен ұнтағындағында-34,8%, күл мөлшері сәйкесінше 4,89; 1,58; 3,14; 1,48 және 2,15% құрады; диеталық талшықтың мөлшері сәйкесінше 20,9; 4,08; 11,08; 6,98 және 12,0 %, сондай-ақ А, Е, К, С дәрумендерінің, β - каротиннің, макро-және микроэлементтердің құрамы анықталды. Қазақстанның жабайы өсімдіктерінің (итмұрын, долана, шырғанақ, шетен, алатікен) химиялық құрамын, қауіпсіздігін талдау негізінде экструзиялық өнімдер технологияларында адам денсаулығы үшін қауіпсіз жабайы шикізатты, қайта өңдеу өнімдерін пайдаланудың орындылығы мен тиімділігі негізделген. 1 тезис жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Согласно календарного плана данная задача запланирована на 3 год реализации проекта

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күнтізбелік жоспарға сәйкес бұл міндет жобаны іске асырудың 3 жылына жоспарланған

Level of implementation (in Russian) : Согласно календарного плана данная задача запланирована на 3 год реализации проекта

Level of implementation (in Kazakh) : Күнтізбелік жоспарға сәйкес бұл міндет жобаны іске асырудың 3 жылына жоспарланған

Efficiency (in Russian) : Согласно календарного плана данная задача запланирована на 3 год реализации проекта

Efficiency (in Kazakh) : Күнтізбелік жоспарға сәйкес бұл міндет жобаны іске асырудың 3 жылына жоспарланған

Field of application (in Russian) : Повсеместно для всего населения РК

Field of application (in Kazakh) : ҚР халқының жалпы тамақтануында қолдануға болады