The object of research, development or design (in Russian) : В качестве объектов исследования выбраны композитные керамики по типу «cer-cer» на основе оксидных тугоплавких соединений ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары ретінде ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 оксидті баяу балқитын қосылыстар негізінде "cer-cer" типті композиттік керамика таңдалды.

Aim of work (in Russian) : Основной целью проекта является всестороннее изучение устойчивости физико-химических, прочностных и теплофизических характеристик композитных керамик (ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3) к радиационным повреждениям, сравнимым с воздействием осколков деления в активной зоне ядерного реактора.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның негізгі мақсаты - композиттік керамиканың (ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3) физика-химиялық, беріктік және жылу-физикалық сипаттамаларының ядролық реактордың өзегіндегі бөліну фрагменттерінің әсерімен салыстырылатын радиациялық зақымға тұрақтылығын жан-жақты зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Рентгеноструктурный анализ, растровая электронная микроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Рентгендік құрылымдық талдау, расторлық электрондық микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены работы по отработке режимов получения композитных керамик на основе оксидных соединений ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 с применением метода механохимического синтеза. В ходе проведенных экспериментов установлены зависимости изменения структурных параметров ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамик при увеличении температуры отжига. Определено с применением методов рентгеновской дифракции и растровой электронной микроскопии, что увеличение температуры отжига образцов приводит к формированию высокоупорядоченных керамик со структурой характерной для сложных оксидов. При этом в случае ZrO2-CeO2 изменение условий синтеза приводит к формированию двухфазных керамик, обладающих повышенной устойчивостью к механическим воздействиям, а также увеличению теплофизических параметров. На основе полученных данных построены фазовые диаграммы для ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамик в зависимости от температуры отжига. Определены основные критические температуры, при которых наблюдается изменение фазового состава, связанного с процессами структурных превращений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 оксидті қосылыстар негізінде композиттік керамика алу режимдерін пысықтау бойынша жұмыстар жүргізілді. Эксперименттер барысында ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамикасының құрылымдық параметрлерінің күйдіру температурасы жоғарылаған кезде өзгеру тәуелділіктері анықталды. Үлгілерді күйдіру температурасының жоғарылауы күрделі оксидтерге тән құрылымы бар жоғары реттелген керамиканың пайда болуына әкелетіні рентгендік дифракция және расторлық электрондық микроскопия әдістерін қолдана отырып анықталды. Сонымен қатар, ZrO2 - CeO2 жағдайында синтез жағдайларының өзгеруі механикалық кернеулерге төзімділігі жоғары екі фазалы керамиканың пайда болуына, сондай-ақ жылу-физикалық параметрлердің жоғарылауына әкеледі. Алынған мәліметтер негізінде ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамикалары үшін күйдіру температурасына байланысты фазалық диаграммалар жасалды. Құрылымдық түрлендіру процестерімен байланысты фазалық құрамның өзгеруі байқалатын негізгі критикалық температуралар анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предлагаемая технология создания композитных ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамик с применением метода механохимического синтеза обладает большим потенциалом практического применения, а также конкурентоспособна с другими типами конструкционных материалов, применяемых в ядерной промышленности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, композитті ZrO2-CeO2, ZrO2-WO3 керамикаларын жасаудың ұсынылған технологиясы практикалық қолданудың үлкен әлеуетіне ие, сонымен қатар ядролық өнеркәсіпте қолданылатын құрылымдық материалдардың басқа түрлерімен бәсекеге қабілетті.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Социальный эффект проекта заключается в развитии нового направления, а также разработке методологии всестороннего изучения механизмов радиационных повреждений с возможностями непосредственного участия в реальных экспериментах, которая может быть использована в будущем для подготовки молодых специалистов для атомной промышленности, которых готовят на базе Университета. Экономический эффект заключается в создании новых типов материалов для ядерного топлива, способного выдерживать большие нагрузки, а также увеличить КПД выгорания топлива.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның әлеуметтік әсері жаңа бағытты дамыту, сондай-ақ болашақта университет базасында дайындалып жатқан атом өнеркәсібі үшін жас мамандарды даярлау үшін пайдаланылуы мүмкін нақты эксперименттерге тікелей қатысу мүмкіндіктерімен радиациялық зақымдану механизмін жан-жақты зерделеу әдістемесін әзірлеу болып табылады. Экономикалық нәтиже - ауыр жүктемелер кезінде жұмыс істей алатын ядролық отын материалдарының жаңа түрлерін жасау, сонымен қатар отынның жану ПӘК арттыру.

Field of application (in Russian) : Ядерная энергетика в сфере создания новых типов материалов для дисперсного ядерного топлива, а также тепловыделяющих сборок, на основе инертных матриц, обладающих повышенной устойчивостью к внешним воздействиям.

Field of application (in Kazakh) : Сыртқы әсерлерге төзімділігі жоғары инертті матрицалар негізінде дисперсті ядролық отынға, сондай-ақ жылушығарғыш жинақтарына арналған материалдардың жаңа түрлерін жасау саласындағы ядролық энергетикасы.