The object of research, development or design (in Russian) : Породы верблюдов Сamelus dromedarius и Сamelus bactrianus, разводимые в Казахстане

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанда өсірілетін Сamelus dromedarius және Сamelus bactrianus түйе тұқымдары

Aim of work (in Russian) : Оценка генетического разнообразия видов верблюдов, разводимых в Казахстане, на основе микросателлитных маркеров и проведение сравнительного филогенетического анализа с использованием участка D-петли мтДНК.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанда өсірілетін түйе түрлерінің генетикалық әртүрлілігін микросателлитті маркерлер негізінде бағалау және оларға мтДНҚ D-loop аймағы арқылы салыстырмалы филогенетикалық талдау жүргізу.

Методы исследования (на русском) : Молекулярно-генетические, биоинформатические

Методы исследования (на казахском) : Молекулалық-генетикалық, биоинформатикалық

Obtained results and novelty (in Russian) : С целью определения генетических особенностей и разнообразия верблюдов был проведен предварительный литературный анализ 17 микросателлитных локусов в отобранных для исследования популяциях. Далее, в зависимости от расположения на хромосоме и температуры отжига праймеров, данные маркеры были объединены в мультиплексные наборы: (1) VOLP03, VOLP08, LCA66, CVRL5D; (2) CVRL07, YWLL44, VOLP32, CMS15, YWLL38; (3) LCA63, VOLP67, YWLL08, CMS50; (4) VOLP10, CMS13, CVRL6D и (5) YWLL09. В результате расчета среднее число аллелей в общей популяции составило 10,25±1,26, эффективное число аллелей - 5,91±0,77, индекс Шеннона - 1,90±0,14. Среднее количество наблюдаемых и ожидаемых гетерозигот для всей популяции составило 0,99±0,005 и 0,801±0,034 соответственно. Генетическая дифференциация и структура популяций верблюдов в исследовании анализировались в каждом локусе по трем показателям F-статистики Райта. Значение FIS составляло 0,249±0,071, значение FIT составляло 0,204±0,073 и значение FST показало 0,037±0,008. В результате исследования установлено, что маркеры, используемые при оценке генетического разнообразия популяций верблюдов, обладают высокой информативностью. Ожидаемое и наблюдаемые рассчеты гетерозиготности и значения F-статистики показали, что в изученных популяциях верблюдов наблюдается свободное скрещивение.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеуге іріктелген популяциялардағы түйелердің генетикалық еркешеліктері мен әртүрлілігін анықтауда 17 микросателитті локустарға алдын ала әдебиеттік талдаулар жүргізілді. Келесі ретте бұл маркерлер хромосомадағы орналасу орны және праймерлердің жабысу (отжиг) температурасы бойынша мультиплексті жиынтыққа біріктірілді: (1) VOLP03, VOLP08, LCA66, CVRL5D; (2) CVRL07, YWLL44, VOLP32, CMS15, YWLL38; (3) LCA63, VOLP67, YWLL08, CMS50; (4) VOLP10, CMS13, CVRL6D; (5) YWLL09. Нәтижесінде жалпы популяциядағы орташа аллельдер саны 10,25±1,26, ал аллельдердің тиімді саны 5,91±0,77 мәніне тең және Шэннон көрсеткіші 1,90±0,14 болды. Байқалатын және күтілетін гетерозиготалардың орташа мәні жалпы популяция бойынша сәкесінше 0,99±0,005 және 0,801±0,034 болды. Зерттеудегі түйе популяцияларының генетикалық дифференциациясы мен құрылымын Райт F-статистикасының үш индексі әрбір локус бойынша талданды. FIS мәні - 0,249±0,071, FIT мәні - 0,204±0,073 және FST мәні - 0,037±0,008 тең болды. Зерттеу нәтижесінде түйе популяцияларының генетикалық әртүрлілігін бағалауда қолданылған маркерлердің ақпараттылығы жоғары екені анықталды. Есептелген байқалатын және күтілетін гетерозиготалар көрсеткіштері мен F-статистика мәндері зерттеуге алған түйе популяцияларында еркін шағылысу жүріп жатқанын көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В ходе реализации данного проекта будет проведен сбор биоматериала, выделения геномной ДНК, ПЦР, микросателлитный анализ и секвенирование участка D-loop мтДНК.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жобаны жүзеге асыруда биоматериал жинау, геномдық ДНҚ молекуласын бөлу, ПТР, микросателлитті талдау, мтДНҚ молекуласының D-loop аймағын секвенирлеу жұмыстары орындалады.

Level of implementation (in Russian) : Данные, полученные в результате исследования (участок D-loop мтДНК), будут включены в базу данных (Национальный центр биотехнологической информации США, NCBI) и будут доступны ученым. Результаты исследований 2023 года опубликованы в материалах международной конференции (один тезис) и журнале Scopus (одна статья).

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер (мтДНҚ молекуласының D-loop аймағы) әлемдік генқорына (АҚШ Ұлттық биотехнологиялық ақпарат орталығы, NCBI) енгізіледі және ғалымдарға қолжетімді болады. Жоба бойынша 2023 жылы скопус базасына кіретін журналда бір мақала және халықаралық конференция материалдарында бір тезис жарыққа шықты.

Efficiency (in Russian) : Использование современных молекулярно-генетических методов в исследованиях помогает решить ключевые вопросы верблюдоводства. Например, это позволяет определить степень инбридинга особей в популяции верблюдов, долю неслучайного спаривания и эффекты дрейфа генов между субпопуляциями, коэффициент инбридинга особей в общей популяции, поток генов и эффект мутации и отбора.

Efficiency (in Kazakh) : Қазіргі заман талабына сай молекулалы-генетикалық тәсілдерді ғылыми зерттеу жұмыстарында қолдану түйе шаруашылығындағы көптеген сұрақтарды шешуге көмектеседі. Мысалы, түйе популяциясындағы даралардың туыстық шағылысу дәрежесін, кездейсоқ емес шағылысудың үлесі мен субпопуляциялар арасындағы гендер дрейфінің әсерлерін, жалпы популяциядағы даралардың инбридинг коэффициентін, гендер ағынын, мутация мен іріктеудің бірлескен әсерін анықтауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Животноводство, верблюдоводства

Field of application (in Kazakh) : Мал шаруашылығы, түйе шаруашылығы