The object of research, development or design (in Russian) : Учебники естественно-математического направления; понятийно-терминологический аппарат

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жаратылыстану-математикалық бағыттағы оқулықтар; ұғымдық-терминологиялық аппарат

Aim of work (in Russian) : Разработка научно-методических основ систематизации понятийно-терминологического аппарата школьных учебников естественно-математического направления

Aim of work (in Kazakh) : Жаратылыстану-математикалық бағыттағы мектеп оқулықтарының ұғымдық-терминологиялық аппаратын жүйелеудің ғылыми-әдістемелік негіздерін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : В соответствии с указанной проблемой, обусловленной целью исследования, были выбраны следующие методы исследования: теоретический анализ научной литературы по проблеме исследования, изучение и анализ нормативных документов с позиций соответствия им терминологического состава школьных дисциплин; анкетирование, интервью, методы сплошной, доступной и случайной выборки, метод экспертных оценок, статистические методы, метод сравнительно-сопоставительного анализа, дескриптивный метод.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің мақсаты байланысты көрсетілген проблемаға сәйкес зерттеудің келесі әдістері таңдалды: зерттеу мәселесі бойынша ғылыми әдебиеттерді теориялық талдау, мектеп пәндерінің терминологиялық құрамының оларға сәйкестігі тұрғысынан нормативтік құжаттарды зерттеу және талдау; сауалнама, сұхбат, қол жетімді және кездейсоқ іріктеу әдістері, сараптамалық бағалау әдісі, статистикалық әдістер, әдіс салыстырмалы-салғастырмалы талдау, сипаттау әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучение зарубежного и отечественного опыта позволило установить ключевые аспекты, понятийной организации терминологии и ее связь с «терминологическими полями». Это предоставило базовую основу для анализа и сравнения понятийно-терминологического аппарата школьных учебников. Анкетирование учителей и учащихся позволило изучить мнения респондентов о методической обоснованности используемых в школьных учебниках терминов, соответствия их возрастным особенностям обучающихся. Количественный и качественный анализа ответов респондентов выявил аспекты, которые требуют дополнительного изучения, корректировать направление дальнейшего исследования. В процессе сравнительного анализа понятийно-терминологического аппарата альтернативных учебников по естественно-математическим предметам выявлены использование различных терминов для обозначения одного понятия, несоответствие терминам, принятых терминологическим комитетом, некорректный перевод, обозначение понятия без учета особенности отрасли науки. Это позволило выработать рекомендации по улучшению терминологической составляющей учебных материалов. Научная новизна исследования заключается в системном анализе понятийной организации терминологии и ее взаимосвязи с «терминологическими полями» в контексте школьных учебников по естественно-математическим предметам.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шетелдік және отандық тәжірибені зерттеу терминологияның негізгі аспектілерін, ұғымдық ұйымдастырылуын және оның "терминологиялық өрістермен" байланысын анықтауға мүмкіндік берді. Бұл мектеп оқулықтарының ұғымдық-терминологиялық аппаратын талдау мен салыстыруға базалық негіз болды. Мұғалімдер мен оқушылардың арасында жүргізілген сауалнама респонденттердің мектеп оқулықтарында қолданылатын терминдердің әдістемелік негізділігі және олардың оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігі туралы пікірлерін зерделеуге мүмкіндік берді. Респонденттердің жауаптарының сандық және сапалық талдауы қосымша зерттеуді және одан әрі зерттеу бағытын түзетуді қажет ететін аспектілерді анықтады. Жаратылыстану-математикалық пәндер бойынша баламалы оқулықтардың ұғымдық-терминологиялық аппаратын салыстырмалы талдау барысында бір ұғымды белгілеу үшін әртүрлі терминдерді қолдану, терминологиялық комитет қабылдаған терминдерге сәйкессіздік, дұрыс аударма, ұғымды ғылым саласының ерекшеліктерін ескермей белгілеу анықталды. Бұл оқу материалдарының терминологиялық құрамдас бөлігін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеуге мүмкіндік берді. Зерттеудің ғылыми жаңалығы жаратылыстану-математикалық пәндер бойынша мектеп оқулықтарының контекстінде терминологияның ұғымдық ұйымдастырылуын және оның «терминологиялық салалармен» байланысын жүйелі талдауда жатыр

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные показатели данного научного проекта: - свод ошибок по результатам экспертизы понятийно-терминологического аппарата школьных учебников естественно-математического направления; - количественно-качественный анализ итогов анкетирования среди учителей и учащихся для определения состояния терминов в учебниках естественно-математического направления, их соответствия познавательным особенностям учащихся.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы ғылыми жобаның негізгі сындарлы көрсеткіштері: - жаратылыстану-математикалық бағыттағы мектеп оқулықтарының ұғымдық-терминологиялық аппаратын сараптау нәтижелері бойынша қателер жиынтығы; - жаратылыстану-математикалық бағыттағы мектеп оқулықтардағы терминдердің жай-күйін, олардың оқушылардың танымдық ерекшеліктеріне сәйкестігін анықтау үшін мұғалімдер мен оқушылар арасындағы сауалнама нәтижелеріне сандық-сапалық талдау.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования расширят перечень работ по систематизации и координации в области терминологии, соответствующей демократическим преобразованиям в нашей стране в целом, в частности, в области терминологического поля школьных учебников в научном аспекте и в социально-педагогическом смысле. Результаты проекта способствуют развитию отечественной научной терминологии, формированию адекватной системы понятий и терминов, составляющих содержательный каркас учебной литературы, последовательной систематизации понятийно-терминологического аппарата школьных учебников, разработке педагогических аспектов обучения учащихся терминам, формированию качественной стороны теоретических знаний и практических навыков учащихся и, несомненно, внесёт значительный вклад в подготовку и воспроизводство высококвалифицированных учёных-терминологов в нашей стране. Систематизация понятийно-терминологического аппарата школьных учебников приведет к улучшению качества учебников, сделав их более доступными и понятными для учащихся.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері біздің еліміздегі демократиялық өзгерістерге сәйкес келетін терминология саласындағы жүйелеу және үйлестіру жөніндегі жұмыстардың тізбесін, атап айтқанда, ғылыми аспектіде және әлеуметтік-педагогикалық мағынада мектеп оқулықтарының терминологиялық өрісі саласын да кеңейтеді. Жобаның нәтижелері отандық ғылыми терминологияны дамытуға, оқу әдебиетінің мазмұнды шеңберін құрайтын ұғымдар мен терминдердің барабар жүйесін қалыптастыруға, мектеп оқулықтарының ұғымдық-терминологиялық аппаратын дәйекті жүйелеуге, оқушыларды терминдерге оқытудың педагогикалық аспектілерін әзірлеуге, оқушылардың теориялық білімі мен практикалық дағдыларының сапалы жағын қалыптастыруға ықпал етеді және, сөзсіз, біздің еліміздегі жоғары білікті ғалым-терминологтарды даярлауға және көбейтуге айтарлықтай үлес қосады. Мектеп оқулықтарының ұғымдық-терминологиялық аппаратын жүйелеу оқулықтар сапасының жақсаруына, олардың оқушыларға қолжетімді және түсінікті болуына әкеледі.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты предназначены для авторов предметных учебников естественно-математического направления, экспертов учебной литературы, методистов, ученых, учителей начального, основного и среднего образования, представителей социолингвистики

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер жаратылыстану-математикалық бағыттағы пән оқулықтары авторларына, оқу әдебиеттері сарапшыларына, әдіскерлерге, ғалымдарға, бастауыш, негізгі және орта білім беру мұғалімдеріне, әлеуметтік лингвистика өкілдеріне арналған