The object of research, development or design (in Russian) : Выступают казахстанские и иностранные компании, предоставляющие отчетность об устойчивом развитии, а также компании, которые не формируют самой отчетности, но публикуют информацию о результатах деятельности, так или иначе освещающие их приверженность к ESG. Для достижения всех поставленных целей в качестве объектов исследования также обозначены регионы Казахстана с позиции изучения потенциала их развития

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі тұрақты даму бойынша есептілікті ұсынатын қазақстандық және шетелдік компаниялар, сондай-ақ есептілікті өзі жасамайтын, бірақ ESG-ге қатысты міндеттемелерін бір немесе басқа түрде көрсететін нәтижелер туралы ақпаратты жариялайтын компаниялар болып табылады. Барлық мақсаттарға жету үшін Қазақстанның аймақтары мен оларды дамытудың перспективалық мүмкіндіктері де айқындалды

Aim of work (in Russian) : Разработка инструментов и механизмов реализации принципов ESG для обеспечения условий устойчивого развития казахстанских регионов

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстандық өңірлердің тұрақты дамуы үшін жағдайларды қамтамасыз ету үшін ESG қағидаттарын іске асыру құралдары мен тетіктерін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Описательные типы исследований (сравнение, критический обзор, аргументация и др.) используются в проекте при проведении аргументации выводов и предложений особенностей применения ESG принципов с учетом мировых и отечественных тенденций, а также при оценке ресурсного обеспечения развития регионов страны и их роли в достижении целей устойчивого развития. - Корреляционно-регрессионные методы анализа использованы при изучении степени зависимости и чувствительности зависимых и независимых, модифицированных переменных, воздействующих на устойчивость развития региона с учетом его ресурсного потенциала. Также корреляционные методы применены при оценке структуры источников регионального финансирования и выявлении потребности в структурированных финансовых инструментах, их разработке и использованию в качестве источников ответственного инвестирования, - Экспериментальные типы исследований применены при разработке проекта Национальной методологии рейтинга ESG регионов, позволяющей оценить реальные и потенциальные инвестиционные возможности развития казахстанских регионов (апробирование проведено на материалах сравнения с республиками Центральной Азии) . Организация экспертных опросов и работа с экспертами в фокус группах (качественные экспертные методы) позволило получить экспертное мнение относительно состоятельности, валидности и релевантности полученных первоначальных результатов проекта.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің сипаттама түрлері (салыстыру, сыни шолу, аргументация және т.б.) жобада қорытындыларды дәлелдеу және ESG қағидаттарын қолдану ерекшеліктерін ұсыну үшін жаһандық және отандық трендтерді ескере отырып, сондай-ақ ел аймақтарының дамуын ресурстық қамтамасыз етуді және олардың орнықты даму мақсаттарына қол жеткізудегі рөлін бағалау кезінде қолданылды. - Өңірдің ресурстық әлеуетін ескере отырып, оның дамуының тұрақтылығына әсер ететін тәуелді және тәуелсіз, модификацияланған айнымалылардың тәуелділік және сезімталдық дәрежесін зерттеу үшін корреляциялық және регрессиялық талдау әдістері қолданылды. Сондай-ақ, аймақтық қаржыландыру көздерінің құрылымын бағалау және құрылымдық қаржы құралдарының қажеттілігін анықтау, оларды әзірлеу және жауапты инвестиция көздері ретінде пайдалану үшін корреляциялық әдістер қолданылды. - Қазақстан аймақтарын дамытудың нақты және әлеуетті инвестициялық мүмкіндіктерін бағалауға мүмкіндік беретін ESG аймақтарын бағалаудың Ұлттық әдістемесінің жобасын әзірлеу кезінде зерттеудің эксперименттік әдістері қолданылды (Орталық Азия республикаларымен салыстыру материалдары бойынша тестілеу жүргізілді). Сараптамалық сауалнамалар ұйымдастыру және фокус-топтардағы сарапшылармен жұмыс (сапалық сараптамалық әдістер) жобаның бастапқы нәтижелерінің дәйектілігі, негізділігі және өзектілігі туралы сараптамалық қорытынды алуға мүмкіндік берді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучены исследования по направлению проблем и особенностей достижения целей устойчивого развития и реализации принципов ESG более 400 статей и отчеты об устойчивом развитии около 180 компаний. Изучены мировые и казахстанские практики и проявление реальных тенденций в ESG в секторах экономики. Установлена закономерность между стремлением компаний формировать отчетность по ESG для целей преимущественно привлечения инвесторов. На основе полученных выводов разработаны опросники для трех уровней: топ-менеджмента, линейного менеджмента и сотрудников (от 5 открытых, до 21 закрытых) на трех языках. Формируются материалы для статьи с импакт фактором. Получены результаты по анализу информационного бюллетеня о состоянии окружающей среды страны информационной базы РГП «Казгидромет» за 2023 год. Исследованы показатели качества атмосферного воздуха и качества поверхностных вод по регионам РК. Полученные данные разнесены на проекты карт регионов по 69 населенным пунктам страны. По данным Информационного бюллетеня отмечены регионы, с наиболее высоким уровнем загрязнения атмосферного воздуха, из них: Караганда – 272 случаев, Алматы – 23, Атырау – 118, Астана – 2, п.Бурабай – 12, и 13 случаев высокого загрязнения почвенного покрова в городах Балхаш, Жезказган, Риддер и Усть-Каменогорск. Разнесены данные по состоянию качества поверхностных вод по токсикологическим показателям 32 водных объектов на территории Карагандинской, Восточно-Казахстанской, Атырауской областей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу және ESG қағидаттарын енгізу мәселелері мен ерекшеліктері бойынша зерттеулер зерттелді, 180-ге жуық компанияның тұрақты дамуы туралы 400-ден астам мақалалар мен баяндамалар зерттелді. Әлемдік және қазақстандық тәжірибе және экономика салаларындағы ESG нақты үрдістерінің көрінісі зерттелді. Компаниялардың бірінші кезекте инвесторларды тарту мақсатында ESG есептерін құруға деген ұмтылысының арасында үлгі белгіленді. Қорытындылар негізінде үш деңгейге: топ-менеджмент, желілік басшылық және қызметкерлер (5 ашықтан 21 жабыққа дейін) үш тілде сауалнамалар әзірленді. Импакт-факторы бар мақалаға материалдар жасалуда. Нәтижелер «Қазгидромет» РМК-ның 2023 жылға арналған ақпараттық базасындағы елдің қоршаған ортасының жай-күйі туралы ақпараттық бюллетеньді талдау нәтижесінде алынды. Қазақстан Республикасының аймақтарындағы атмосфералық ауа сапасының және жер үсті суларының сапасының көрсеткіштері зерттелді. Алынған мәліметтер еліміздің 69 елді мекені бойынша өңірлік карта жобаларына бөлінген. Ақпараттық бюллетеньде атап өтілгендей, атмосфералық ауаның ластану деңгейі жоғары өңірлер атап өтілді, оның ішінде: Қарағанды – 272 жағдай, Алматы – 23, Атырау – 118, Астана – 2, Бурабай – 12. Балқаш, Жезқазған, Риддер және Өскемен қалаларда топырақтың жоғары ластануы 13 жағдай белгіленді. Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Атырау облыстарындағы 32 су объектісінің токсикологиялық көрсеткіштері бойынша жер үсті суларының сапасының жай-күйі туралы деректер таратылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Изучены более 400 статей по проблемам и особенностям достижения ЦУР и реализации принципов ESG, а также отчеты об устойчивом развитии около 180 мировых и казахстанских компаний. Анализ отчетов об устойчивом развитии и сайтов казахстанских компаний показал, что из 37 обследованных компаний только 15 представляют отчеты об устойчивом развитии, и это крупные субъекты бизнеса (минимальная годовая прибыль 36 млн тенге, максимальная 1344 млрд тенге). Из тех компаний, которые формируют отчет об устойчивом развитии 23% казахстанских компаний раскрывает список заинтересованных сторон в корпоративной отчетности. 12% приводят достаточно содержательный отчет о взаимодействии с заинтересованными сторонами, 15% компаний раскрывают этот процесс частично. только 20 из 37 имеют вкладки «Устойчивое развитие» на странице сайта компании, что свидетельствует о наличии информации о приверженности компании ЦУР. Однако большинство компаний не раскрывает информации об инвестировании средств в развитие персонала 22 компании из 37 не раскрывают информации даже в отчетах об УР. Только 10 компаний из 37 раскрывают информацию о сокращении отходов и 6 из 37 делятся своими результатами деятельности о сокращении вредных выбросов. При изучении данных о качестве атмосферного воздуха населенных пунктов по городам систематизированы данные по 8 показателям загрязняющих веществ в атмосферном воздухе, а также по 5 показателям классов качества воды и 16 загрязняющим веществам в ней.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : ТМД-ға қол жеткізу және ESG қағидаттарын енгізу мәселелері мен ерекшеліктері туралы 400-ден астам мақала, сондай-ақ 180-ге жуық жаһандық және қазақстандық компаниялардың тұрақты дамуы туралы есептер зерделенді. Тұрақты даму жөніндегі есептерді және қазақстандық компаниялардың веб-сайттарын талдау сауалнамаға қатысқан 37 компанияның 15-і ғана тұрақты даму туралы есеп беретінін көрсетті, ал бұл ірі кәсіпкерлік субъектілері (ең төменгі жылдық пайда 36 миллион теңге, максимум 1344 миллиард теңге). Тұрақты даму есебін дайындайтын компаниялардың ішінде қазақстандық компаниялардың 23%-ы корпоративтік есеп берудегі мүдделі тараптардың тізімін ашады. 12% мүдделі тараптармен өзара әрекеттесу туралы жеткілікті толық есеп береді, компаниялардың 15% бұл процесті ішінара ашады. 37-нің тек 20-сында компанияның веб-сайт бетінде «Тұрақты даму» қойындысы бар, бұл компанияның SDGs міндеттемесі туралы ақпараттың бар екенін көрсетеді. Дегенмен, көптеген компаниялар персоналды дамытуға инвестиция салу туралы ақпаратты ашпайды, 37 компанияның 22-сі тіпті ТД есептерінде де ақпаратты ашпайды. 37 компанияның 10-ы ғана қалдықтарды азайту туралы ақпаратты ашады және 37-нің 6-ы зиянды шығарындыларды азайту бойынша нәтижелерімен бөліседі. Елді мекендердегі атмосфералық ауаның сапасы туралы мәліметтерді қалалар бойынша зерделеу кезінде атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың 8 көрсеткіші, сондай-ақ су сапасының 5 класының көрсеткіші және ондағы 16 ластаушы заттар бойынша деректері жүйеленді..

Level of implementation (in Russian) : На основе полученных выводов по изучению научного задела завершена работа над статьей «Scientific justification for the specific application of ESG principles», которая подана в журнал Вестник КазНУ аль-Фараби Серия – Экономическая, регистрац номер 2709, принята к рецензированию в четвертый номер. На основе полученных выводов завершена работа над подготовкой публикации статьи «ESG COMMITMENT: SCIENTIFIC RATIONALE FOR RELEVANCE AND REVIEW OF PRACTICE» в журнал ККСОН – статья подана в журнал Вестник КазУЭФМТ, регистрационный номер 730, принята к рецензированию. Приняли участие и выступили с докладами на Международной конференции по карбонизации на базе КазНУ аль-Фараби 09.11.2023 (Адамбекова А.А. ESG business transformation: challenges and opportunities) и на Международной конференции ко дню национальной валюты на базе ЕНУ им Л.Гумилева 13.11.2023 (Адамбекова А.А., Адамбеков Н.Т. ESG business commitment: assessing current trends) (программа приложена). Опубликована статья Адамбекова А.А., Аппазов А, Адамбеков Н.Т., Аманкелды Н.А.. «Орталық Азия елдерінің инвестициялық тартымдылығы: факторлары және рейтингтік критерийлері» //Вестник университета Туран – 2023. – №. 3. – С. 153-169. https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-3-153-169 Результаты исследований включены в первую главу монографии и в учебные программы по дисциплинам «Оценка инвестиционных проектов», «Финансовый менеджмент», «Государственное регулирование экономики», «Экология и устойчивое развитие», «Урбоэкология».

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми негізді зерттеу нәтижесінде алынған тұжырымдар негізінде «ESG принциптерін нақты қолданудың ғылыми негіздемесі» мақаласы бойынша жұмыс аяқталды, ол Vestnik KazNU al-Farabi Series – Economic журналына жіберілді, тіркеу нөмірі 2709, төртінші шығарылымында қарауға қабылданды. Алынған нәтижелер негізінде ҚКСОН журналында «ESG COMMITIENT: SCIENTIFIC RATIONALE FOR REVEANCE AND REVIEW PRACTICE» мақаласын жариялау бойынша жұмыс аяқталды - мақала Вестник KazUEFMT журналына жіберілді, тіркеу нөмірі 730, сараптамаға қабылданды. 09.11.2023 жылы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ базасындағы карбонизация бойынша халықаралық конференцияға (Адамбекова А.А. ESG бизнес трансформациясы: қиындықтар мен мүмкіндіктер) және Ұлттық валюта күніне арналған Гумилев атындағы ЕҰУ 13.11.2023 халықаралық конференцияға қатысып, баяндамалар жасады. (Адамбекова А.А., Адамбеков Н.Т. ESG іскерлік міндеттемесі: ағымдағы тенденцияларды бағалау) (бағдарлама қоса беріледі). Адамбекова А.А., Аппазов А., Адамбеков Н.Т., Аманкелді Н.Ә. «Орталық Азия елінің инвестициялық тартымдылығы: факторлар мен рейтинг критерийлері» атты мақаласы жарияланды // Тұран университетінің хабаршысы - 2023. - № 2020. 3. – 153-169 б. https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-3-153-169 Зерттеу нәтижелері монографияның бірінші тарауына және «Инвестициялық жобаларды бағалау», «Қаржылық менеджмент», «Экономиканы мемлекеттік реттеу», «Экология және тұрақты даму», «Урбоэкология» пәндері бойынша оқу бағдарламаларына енгізілген.

Efficiency (in Russian) : Эффективность выразится в повышении ESG грамотности через выступление на конференциях, публикацию результатов исследования раскрывающих научную и прикладную основу триединой роли ESG в достижении целей устойчивого развития. Эффективность полученных результатов за первый год исследования отразится в картах по загрязнениям регионов Казахстана, также отражается в текущей деятельности компаний по соверщенствованию экологической политики, тех компаний кто активно принимал участие в анкетировании и опросе касательно понимания Целей устойчивого развития и принципов ESG.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізудегі ESG үштік рөлінің ғылыми және қолданбалы негіздерін ашатын конференцияларда пікір алмасу және зерттеу нәтижелерін жариялау арқылы ESG сауаттылығын арттыруда көрінеді. Зерттеудің бірінші жылында алынған нәтижелердің тиімділігі Қазақстан аймақтарының ластану карталарында көрініс табады, сонымен қатар Тұрақты даму мақсаттары мен ESG қағидаттарын түсінуіне қатысты сауалнамаға белсенді қатысқан компаниялардың ағымдағы қызметтерінде экологиялық саясатты жақсарту бойынша тиімді болды.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты могут быть применены при разработки и совершенствовании во внутренних нормативно-правовых документах предприятий и компаний, для внедрения в экологическую политику компании по повышению экологической и социальной ответственности, повышения уровня корпоративного управления, также в национальных и региональных программах, в социальных бизнес-проектах. Полученные данные будут использоваться для построения карты загрязнения регионов, так как это является одним из основных факторов природно-климатических и географических условий, определяющих устойчивое развитие регионов Казахстана и приверженность бизнеса к экологической ответственности.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер кәсіпорындар мен компаниялардың ішкі нормативтік құжаттарын әзірлеуде және жетілдіруде, компанияның экологиялық және әлеуметтік жауапкершілікті арттыру, корпоративтік басқару деңгейін арттыру бойынша экологиялық саясатты іске асыру үшін, сондай-ақ ұлттық және аймақтық бағдарламаларда және әлеуметтік бизнес жобалары. Алынған деректер аймақтық ластану картасын құру үшін пайдаланылады, өйткені бұл Қазақстан аймақтарының тұрақты дамуын және бизнестің экологиялық жауапкершілікке ұмтылуын анықтайтын табиғи-климаттық және географиялық жағдайлардың негізгі факторларының бірі болып табылады.