The object of research, development or design (in Russian) : конструкционные материалы для ядерной энергетики.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ядролық энергетикасына арналған конструкциялық материалдар.

Aim of work (in Russian) : Ключевая цель программы состоит в разработке технологий создания новых типов конструкционных радиационно-стойких материалов на основе теллуридных стекол и керамик для защиты от негативного воздействия ионизирующего излучения; разработка технологии получения материалов бланкетов на основе наноструктурированных литийсодержащих керамик; изучение процессов радиационных повреждений в материалах инертных матриц ядерного топлива на основе наноструктурированных оксидов церия и циркония, допированных иттрием.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның негізгі мақсаты – иондаушы сәулеленудің теріс әсерінен қорғау үшін теллуридті шыны және керамика негізіндегі конструкциялық радиацияға төзімді материалдардың жаңа түрлерін жасау технологияларын әзірлеу; наноқұрылымды литий бар керамика негізінде бланкет материалдарын алу технологиясын әзірлеу; иттриймен допирленген церий және цирконий наноқұрылымды оксидтері негізінде ядролық отынның инертті матрицалары материалдарындағы радиациялық зақымдану процестерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : растровая электронная микроскопия, рентгеновская дифракция, оптическая спектроскопия, определение прочностных свойств.

Методы исследования (на казахском) : расторлық электрондық микроскопия, рентгендік дифракция, оптикалық спектроскопия, беріктік қасиеттерін анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Отработаны технологии получения получения защитных материалов на основе аморфных или аморфноподобных стекол и керамик, обладающих высокими показателями эффективности экранирования и защиты от ионизирующего излучения. Установлены зависимости изменения экранирующих и прочностных характеристик полученных защитных стекол в случае вариации их состава и количества компонент. Предложена технология создания литийсодержащих керамик, использующихся в качестве основы для материалов размножения трития в термоядерной энергетике. Изучены кинетические зависимости изменения прочностных и теплофизических параметров литийсодержащих керамик от внешних воздействий, включая радиационное воздействие. Проведены исследования оценки перспективности использования CeO2/ZrO2-Y2O3 керамик в качестве материалов для создания инертных матриц дисперсного ядерного топлива. Определена кинетика накопления радиационных повреждений в синтезированных керамиках.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Иондаушы сәулеленуден қорғау және экрандау тиімділігінің жоғары көрсеткіштері бар аморфты немесе аморф тәрізді шынылар мен керамика негізінде қорғаныш материалдарын алу технологиялары пысықталды. Алынған қорғаныс шыныларының құрамы мен компоненттерінің варияциясы жағдайында олардың қорғаныс және беріктік сипаттамаларының өзгеруіне тәуелділіктер анықталды. Термоядролық энергетикада тритийді көбейту материалдарының негізі ретінде қолданылатын литий бар керамиканы жасау технологиясы ұсынылды. Құрамында литий бар керамиканың беріктігі мен жылу физикалық параметрлерінің өзгеруінің сыртқы әсерлерге, соның ішінде радиациялық әсерге кинетикалық тәуелділігі зерттелді. CeO2/ZrO2-Y2O3 керамикасын дисперсті ядролық отынның инертті матрицаларын жасау үшін материалдар ретінде пайдалану перспективасын бағалау бойынша зерттеулер жүргізілді. Синтезделген керамикада радиациялық зақымданудың жинақталу кинетикасы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : К основным показателям относятся новые технологические решения в области получения конструкционных материалов для ядерных реакторов и защиты от ионизирующего излучения. Предлагаемая технология допирования защитных керамик позволит повысить эффективность экранирования в 1.5-2 раза. Решения в модификации инертных матриц позволят повысить степень выгорания топлива на 30-40 % за счет высокой устойчивости материалов к радиационно-индуцированным повреждениям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі көрсеткіштерге ядролық реакторларға арналған құрылымдық материалдарды алу және иондаушы сәулеленуден қорғау саласындағы жаңа технологиялық шешімдер жатады. Ұсынылған қорғаныс керамикасын допирлеу технологиясы экрандау тиімділігін 1.5-2 есе арттырады. Инертті матрицаларды модификациялаудағы шешімдер материалдардың радиациялық зақымдануға жоғары тұрақтылығына байланысты отынның жану дәрежесін 30-40 % - ға арттыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Социальный эффект: привлечение новых молодых специалистов для реализации программы, что позволит повысить их квалификацию. Экономический эффект реализации программы заключается в развитии новых технологических решений в области радиационного материаловедения и создания конструкционных материалов.

Efficiency (in Kazakh) : Әлеуметтік әсер: бағдарламаны іске асыру үшін жаңа жас мамандарды тарту, бұл олардың біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді. Бағдарламаны іске асырудың экономикалық әсері радиациялық материалтану саласындағы жаңа технологиялық шешімдерді дамыту және құрылымдық материалдарды жасау болып табылады.

Field of application (in Russian) : ядерная энергетика, материалы для ядерных реакторов, защитные материалы.

Field of application (in Kazakh) : ядролық энергетика, ядролық реакторларға арналған материалдар, қорғаныс материалдары.