The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования в данном проекте является система здравоохранения в контексте качественных и экономических показателей. Качественные показатели: внимание уделено анализу качественных аспектов системы здравоохранения, включая, но не ограничиваясь, предотвратимой смертностью и другими показателями здоровья. Данные демонстрируют способность системы здравоохранения предотвращать смерти и улучшать общее состояние здоровья населения. Экономические показатели: исследование также затрагивает аспекты экономической структуры сектора здравоохранения, распределение ресурсов в системе и взаимосвязь сектора с остальными секторами экономики. Экономические данные помогут понять, как ресурсы здравоохранения и расходы влияют на общую экономику и эффективность системы здравоохранения. Проект оценивает взаимосвязи и влияние между качественными и экономическими аспектами системы здравоохранения, а также дает рекомендации и стратегии для улучшения качества здравоохранения и оптимизации экономических процессов в данной области.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бұл жобаның зерттеу объектісі сапа және экономикалық көрсеткіштер контекстінде денсаулық сақтау жүйесі. Сапалық көрсеткіштер: алдын алуға болатын өлім-жітім мен денсаулықтың басқа көрсеткіштерін қоса алғанда, олармен шектелмей, денсаулық сақтау жүйесінің сапалық аспектілерін талдауға бағытталған. Деректер денсаулық сақтау жүйесінің өлімнің алдын алуға және халықтың жалпы денсаулығын жақсартуға қабілеттілігін көрсетеді. Экономикалық көрсеткіштер: зерттеу сонымен қатар денсаулық сақтау секторының экономикалық құрылымының аспектілерін, жүйедегі ресурстарды бөлуді және денсаулық сақтау секторының экономиканың қалған бөлігімен байланысын қарастырады. Экономикалық деректер денсаулық сақтау ресурстары мен шығындардың жалпы экономиканың және денсаулық сақтау жүйесінің өнімділігіне қалай әсер ететінін түсінуге көмектеседі. Жоба денсаулық сақтау жүйесінің сапа және экономикалық аспектілері арасындағы байланыстар мен әсерлерді бағалайды және денсаулық сақтау сапасын жақсарту және осы саладағы экономикалық процестерді оңтайландыру бойынша ұсыныстар мен стратегияларды ұсынады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является предоставление гибкого и оперативного инструмента (модели) для измерения воздействия системы здравоохранения на регионы Казахстана, который будет способствовать принятию эффективных и устойчивых мер по снижению регионального неравенства.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – аймақтық теңсіздікті төмендетудің тиімді және тұрақты шараларын қабылдауға ықпал ететін денсаулық сақтау жүйесінің Қазақстан аймақтарына әсерін өлшейтін икемді және жедел құрал (модель) беру.

Методы исследования (на русском) : Для подсчета предотвратимой смертности был использован методология расчета разработанной экспертами ОЭСР. Основной причиной смерти была принята согласно МКБ-10. Стандартизованные по возрасту показатели смертности были взяты из стандартного населения ОЭСР 2015 года, на основании которого проведен сравнительный анализ с другими странами. Причины смерти были выбраны из списков превентивных и излечимых причин смерти ОЭСР/Евростата (версия на январь 2022 г.). Для анализа производственной структуры сектора здравоохранения мы используем модель Input-Output, разработанную В.Леонтьевым, которая показывает взаимосвязи между различными секторами экономики. В этой модели предполагается, что каждый сектор одновременно является производителем и потребителем. Таблицы Input-Output показывают, как стоимость производства каждой отрасли (товаров) распределяется между всеми другими отраслями и другими не производящими конечными потребителями (конечным спросом). Таблица представляет собой элементы матрицы Input-Output и взаимосвязи между секторами. Каждый столбец отражает потребление каждой отрасли или сектора (входы) других секторов для осуществления своих собственных производственных процессов. Последний столбец отражает валовое производство каждого сектора (продажи), в то время как последний ряд отражает общие закупки каждого сектора, плюс добавленную стоимость, созданную каждым сектором, то есть выход, созданный каждым сектором.

Методы исследования (на казахском) : Алдын алуға болатын өлімді есептеу үшін ЭЫДҰ сарапшылары әзірлеген есептеу әдістемесі пайдаланылды. Өлімнің негізгі себебі АХК (ICD-10) басылымына сәйкес қабылданған. Жас бойынша стандартталған өлім-жітім көрсеткіштері 2015 жылғы ЭЫДҰ стандартты популяциясынан алынды, ол басқа елдермен салыстыру үшін пайдаланылды. Өлім себептері ЭЫДҰ/Евростаттың алдын алуға болатын және емдеуге болатын өлім себептері тізімдерінен таңдалды (2022 жылғы қаңтардағы нұсқасы). Денсаулық сақтау секторының өнеркәсіптік құрылымын талдау үшін біз Василий Леонтьев әзірлеген «Кіріс-Шығыс» моделін қолданамыз, ол экономиканың әртүрлі секторлары арасындағы байланыстарды көрсетеді. Бұл модель әрбір сектор өндіруші және тұтынушы болып табылады деп болжайды. Кіріс-шығыс кестелері әрбір саланы (тауарларды) өндіруге жұмсалған шығындардың барлық басқа салалар мен басқа да өндірмейтін түпкі тұтынушылар (соңғы сұраныс) арасында қалай бөлінетінін көрсетеді. Кесте Енгізу-Шығару матрицасының элементтерін және секторлар арасындағы қатынастарды көрсетеді. Әрбір баған әрбір саланың немесе сектордың өзінің өндірістік процестерін жүзеге асыру үшін басқа секторлардан тұтынуын (кірістерін) көрсетеді. Кестенің соңғы бағанында әрбір сектордың жалпы өнімі (өткізу) көрсетіледі, ал соңғы жолда әрбір сектордың жалпы сатып алуы және әрбір сектор жасаған қосылған құн, яғни әрбір сектор жасаған өнім көрсетіледі.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Модель построена на региональных данных, включающие местные производственные ресурсы, структуру, спрос и т.д., обеспечивая региональный инструмент, адаптированный к местным особенностям. 2. Пилотный проект реализован в двух регионах Республики Казахстан. 3. Проведены три обучающих семинара для профессорско-преподавательского состава ВУЗов страны. 4. Разработаны программа повышения квалификации из 2 кредитов ECT (60 часов), получено авторское свидетельство, а также включены тема «Оценка эффективности системы здравоохранения: показатель предотвратимой смертности»: в силлабус дисциплины «Оценка программ здравоохранения» по ОП «Глобальное здоровье и здравоохранение» на уровне магистратуры; и силлабус дисциплины «Организация и управление ПМСП» по ОП «Менеджмент в здравоохранении» на уровне магистратуры. 5. Утверждены методические рекомендации и монография. 6. Результаты Проекта на уровне министерства здравоохранения, было рекомендовано рассмотреть включения в качестве индикатора оценки рейтинга деятельности управлений здравоохранения регионов, медицинских организаций и др. 7. Опубликованы три статьи в изданиях, рекомендованных ККСОН, одна статья в рецензируемом научном издании, а также две статьи в процессе рецензирования в рецензируемом научном журналах. 8. Разработан сайт https://statistics.alimre.kz/ с показателями предотвратимой смертности и грубой смертности, где заинтересованные стороны могут провести сравнительный анализ между показателями.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Модель жергілікті жағдайларға бейімделген аймақтық құралды қамтамасыз ететін жергілікті кірістерді, құрылымды, сұранысты және т.б. деректерге негізделген. 2. Пилоттық жоба ҚР екі облысында жүзеге асырылды. 3. Еліміздегі ЖОО ПОҚ үшін үш семинар-тренинг өткізілді. 4. 2 кредиттен (60 сағат) тұратын біліктілігін арттыру бағдарламасы әзірленді, авторлық сертификат алынды, «Денсаулық сақтаудың тиімділігін бағалау: алдын алуға болатын өлім көрсеткіші» тақырыбы магистратура деңгейіндегі «Жаһандық денсаулық сақтау» бағдарламасының «Денсаулық сақтау бағдарламаларын бағалау» пәнінің силлабусына енгізілді; және магистратура деңгейіндегі «Денсаулық сақтауды басқару» бағдарламасының «АМСК ұйымдастыру және басқару» пәнінің силлабусына енгізілді 5. Әдістемелік ұсыныстар мен монография әзірленді. 6. Нәтижелер Денсаулық сақтау министрлігінің өкілдеріне ұсынылды, онда алдын алуға болатын өлім көрсеткішін облыстық денсаулық сақтау басқармаларының, медициналық ұйымдардың және т.б. қызметінің рейтингісін бағалау үшін индикатор ретінде қосуды қарастыру ұсынылды. 7. Үш мақала БССҚК ұсынған отандық басылымдарда жарияланды, бір мақала рецензияланған ғылыми басылымда жарияланды, және екі мақала рецензияланатын ғылыми журналдарға рецензия процесінде жіберілді. 8. Алынған деректер негізінде алдын алуға болатын өлім-жітім және жалпы өлім көрсеткіштері бар https://statistics.alimre.kz/ сайты әзірленді, онда мүдделі тұлғалар көрсеткіштер арасында салыстырмалы талдау жүргізе алады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Комплексный анализ выявил, Казахстан занимает второе место в мире, уступая только США, по значимости сектора здравоохранения (СЗ) в экономике, которые имеют довольно высокие показатели предотвратимой смертности, что указывает, что их структура производства не производит положительного эффекта, ожидаемого как в других странах с аналогичным размером или затратами. Структура производства СЗ Казахстана и США, в тесной взаимосвязи с секторами страхования и оптовой/розничной торговли. Для выявления приоритетных областей вмешательства, наша модель создана на показателе предотвратимой смертности (излечимой и превентивной). Мы выявили страны, которые могут служить эталоном для снижения предотвратимой смертности. Анализируя региональные неравенства, выявлено валовой объем производства снижается с 11,43% в Астане до 2,41% в Атырау, если исключить вклад СЗ из экономики страны. Мы выявили, увеличение доли СЗ в регионе сопровождается снижением предотвратимой смертности. Эти результаты указывают на важность эффективного использования ресурсов СЗ для достижения лучших результатов в области здоровья населения, следовательно может привести к оптимизации затрат и улучшению качества медицинской помощи. Самым значительным результатом нашего исследования является демонстрация того, как СЗ может стимулировать рост других отраслей экономики, способствуя экономическому росту и созданию новых рабочих мест

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Кешенді талдау негізінде Қазақстан денсаулық сақтау саласының (ДСС) экономикадағы маңыздылығы бойынша әлемде, АҚШ-тан кейінгі екінші орында екені анықталды. Екі елдің де алдын алуға болатын өлім-жітім (ААБӨЖ) деңгейі айтарлықтай жоғары, олардың өндіріс құрылымының көлемі немесе құны ұқсас басқа елдерден күтілетін пайда әкелмейтінін көрсетеді. ДДС өндірістік құрылымы сақтандыру және көтерме/бөлшек сауда секторларымен тығыз байланысты АҚШ-қа ұқсас. Мемлекет өз жүйелерін жақсартуға назар аударуы тиіс араласудың басым бағыттарын анықтау үшін біз ААБӨЖ көрсеткіштеріне негізделген құрылымды әзірледік. Осы құрылымды пайдалана отырып, ААБӨЖ азайту үшін стандарт ретінде жұмыс істей алатын елдерді анықтадық. Өңірлік теңсіздіктерді сараптай отырып, ДСС ел экономикасына қосқан үлесін алып тастаса, жалпы өнім Астанадағы 11,43%-дан Атырауда 2,41%-ға дейін төмендейтінін анықтадық. Біздің зерттеуіміз аймақтағы ДСС үлесінің артуы ААБӨЖ көрсеткіштерінің төмендеуімен қатар жүретінін көрсетті. Бұл нәтижелер халықтың денсаулығын жақсарту нәтижелеріне қол жеткізу үшін денсаулық сақтау секторының ресурстарын тиімді пайдаланудың маңыздылығын көрсетеді. Бұл тәсіл шығындарды оңтайландыруға және медициналық көмек сапасын жақсартуға әкелуі мүмкін. Біздің зерттеуіміздің ең маңызды нәтижесі ДСС экономиканың басқа секторларының өсуін қалай ынталандыра алатындығын, экономикалық өсуге және жұмыс орындарын құруға ықпал ете алатынын көрсету болып табылады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : 1. Здравоохранение: Результаты и выводы исследования могут быть использованы в области здравоохранения для улучшения системы медицинской помощи, оптимизации ресурсов и снижения предотвратимой смертности. На совещание было принято решение изучить предложение по включению показателя предотвратимой смертности в качестве индикатора оценки рейтинга деятельности управлений здравоохранения регионов, медицинских организаций и др. 2. Экономика: Исследование может быть применено в сфере экономики для оценки влияния сектора здравоохранения на экономический рост, а также для разработки стратегий по стимулированию роста других секторов. 3. Политика здравоохранения: Результаты исследования могут служить основой для разработки и корректировки политики здравоохранения с целью повышения качества медицинской помощи и снижения предотвратимой смертности. 4. Медицинское образование: Исследование может быть использовано для внедрения обучающих программ и усовершенствования подготовки специалистов в области здравоохранения. 5. Сравнительный анализ: Результаты могут служить для сравнительного анализа с другими странами и регионами с целью выявления областей для улучшения и применения наилучших практик.

Field of application (in Kazakh) : 1. Денсаулық сақтау: Зерттеу нәтижелері мен қорытындыларын денсаулық сақтау жүйесін жақсарту, ресурстарды оңтайландыру және алдын алуға болатын өлімді азайту үшін денсаулық сақтау саласында пайдалануға болады. Отырыста алдын алуға болатын өлім көрсеткішін облыстық денсаулық сақтау басқармаларының, медициналық ұйымдардың және т.б. қызметінің маңыздылығын бағалау көрсеткіші ретінде енгізу туралы ұсынысты талдау туралы шешім қабылданды. 2. Экономика: Зерттеу денсаулық сақтау секторының экономикалық өсуге әсерін бағалау үшін, сондай-ақ басқа секторлардың өсуін ынталандыру стратегияларын әзірлеу үшін экономика саласында қолданылуы мүмкін. 3. Денсаулық сақтау саясаты: Зерттеу нәтижелері медициналық көмектің сапасын жақсарту және алдын алуға болатын өлімді азайту үшін денсаулық сақтау саясатын әзірлеу және түзету үшін негіз бола алады. 4. Медициналық білім: Зерттеу білім беру бағдарламаларын іске асыру және денсаулық сақтау мамандарын даярлауды жақсарту үшін пайдаланылуы мүмкін. 5. Салыстырмалы талдау: Алынған нәтижелер озық тәжірибелерді қолдану және жақсарту бағыттарын анықтау үшін басқа елдермен және аймақтармен салыстырмалы талдау үшін қызмет ете алады.