The object of research, development or design (in Russian) : Фундаментальные вопросы воздействия возмущений космического происхождения

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ғарыштық ауытқулардың әсер етуінің іргелі мәселелері

Aim of work (in Russian) : Решение комплекса фундаментальных научных задач в области солнечно-земных связей и воздействия источников возмущений солнечного происхождения на околоземное космическое пространство.

Aim of work (in Kazakh) : Күн-Жер байланысы саласындағы іргелі ғылыми міндеттер кешенін және Күн толқулардың шығу көздерінің Жерге жақын ғарыш кеңістігіне әсерін шешу.

Методы исследования (на русском) : Аналитическое исследование спектров вариаций и анизотропии галактических космических лучей, статистический анализ экспериментальных данных мониторинга геофизических полей, теоретическое описание динамики разреженных газов и плазмы, численное моделирование, анализ данных измерений радиационной обстановки космическми аппаратами, совместный статистический анализ параметров динамики спектров и данных спутниковых измерений параметров солнечного ветра.

Методы исследования (на казахском) : Галактикалық ғарыштық сәулелердің вариациялары мен анизотропиясының спектрлерін аналитикалық зерттеу, геофизикалық өрістерді бақылаудың эксперименттік деректерін статистикалық талдау, сирек газдар мен плазма динамикасының теориялық сипаттамасы, сандық модельдеу, ғарыш аппараттарының радиациялық жағдайды өлшеу деректерін талдау, спектрлер динамикасы параметрлеріне және Күн желінің параметрлерінің спутниктік өлшеу деректеріне бірлескен статистикалық талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Создана база данных спектрограмм радиоизлучения Солнца, измеренных на спектрометрах международной сети e-Callisto, и радиополигоне Орбита. Создана методика анализа параметров динамики спектров радиовсплесков по данным инструментов e-Callisto. Исследованы кратковременные феномены изменчивости ионосферы в доплеровском сдвиге частоты ионосферного сигнала при рентгеновских солнечных вспышках и геомагнитных бурях. Составлен каталог геоэффективных солнечных источников возмущений в атмосфере/ионосфере по их проявлениям и характеристикам. Развит метод восстановления формы акустических перемещающихся возмущений по измерениям доплеровского сдвига частоты ионосферного сигнала. Массив архивных данных вертикального зондирования ионосферы (частотных и высотных характеристик) переведен на электронные носители. Пролонгирована база данных регистрируемых космо- и геофизических параметров. Составлена база данных магнитосферных возмущений. Создана методика обработки данных международной сети геомагнитных обсерваторий с приведением к единой системе координат. Выполнена оценка распределения интенсивности потоков солнечных космических лучей и интенсивности потоков частиц радиационных поясов Земли, по траектории низкоорбитальных космических аппаратов различного назначения при различных уровнях солнечной активности. Проведена оценка возможности регистрации характеристик около космического пространства по данным космиечских аппаратов различного назначения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : E-Callisto халықаралық желісінің спектрометрлерінде және Орбита радиополигонында өлшенген күн радиосәулесінің спектрограммаларының мәліметтер базасы құрылды. E-Callisto құралдарының деректері бойынша радио жарылыстар спектрлерінің динамикасының параметрлерін талдау әдістемесі жасалды. Рентгендік күн алаулары мен геомагниттік дауылдардағы ионосфералық сигнал жиілігінің доплерлік ығысуындағы ионосфера өзгергіштігінің қысқа мерзімді құбылыстары зерттелді. Атмосфера/ионосферадағы ауытқулардың геоэффективті күн көздерінің көріністері мен сипаттамалары бойынша каталогы жасалды.Ионосфералық сигнал жиілігінің доплерлік ығысуы өлшемдері арқылы акустикалық орын ауыстыратын ауытқулардың формасын қалпына келтіру әдісі жасалды. Ионосфераның тік зондтау (жиілік және биіктік сипаттамалары) мұрағаттық деректер массиві электрондық тасымалдағыштарға ауыстырылды. Тіркелген ғарыш және геофизикалық параметрлердің дерекқоры ұзартылды. Магнитосфералық ауытқулар туралы мәліметтер базасы жасалды. Бірыңғай координаттар жүйесіне келтіре отырып, геомагниттік обсерваториялардың халықаралық желісінің деректерін өңдеу әдістемесі жасалды. Күн ғарыштық сәулелері ағындарының қарқындылығының және жердің радиациялық белдеулерінің бөлшектері ағындарының қарқындылығының күн белсенділігінің әртүрлі деңгейлерінде әртүрлі мақсаттағы төмен орбиталық ҒА траекториясы бойынша таралуын бағалау орындалды. Әр түрлі мақсаттағы ғарыш аппараттарының мәліметтері бойынша ҒКЖ сипаттамаларды тіркеу мүмкіндігі бағаланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Исследование носит фундаментальный характер.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жүргізілетін жұмыстар іргелі болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение результатов исследования не предполагается.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін енгізу болжанбаған.

Efficiency (in Russian) : Выполнение программы обеспечит поддержание и рост компетенций в областях науки по основному направлению исследования и будет способствовать развитию науки Казахстана и повышению уровня вузовского и послевузовского образования в стране. Будут получены новые знания, развиты теории и модели взаимодействий в системе Солнце-Земля. Результаты фундаментального исследования обеспечат развитие прикладных направлений науки в области исследования космического пространства.

Efficiency (in Kazakh) : Бағдарламаны орындау зерттеудің негізгі бағыты бойынша ғылым салаларындағы құзыреттерді қолдауды және арттыруды қамтамасыз етеді және Қазақстан ғылымының дамуы мен елдегі жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім деңгейін арттыруға ықпал етеді. Күн-Жер жүйесіндегі өзара әрекеттесу теориялары мен модельдері дамиды, жаңа білім алынады,. Іргелі зерттеу нәтижелері ғарыш кеңістігін зерттеу саласындағы ғылымның қолданбалы бағыттарының дамуын қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Наука об окружающей среде, исследование околоземного космического пространства, геофизика, астрофизика, астрономия, космическая инженерия.

Field of application (in Kazakh) : Қоршаған орта туралы ғылым, жерге жақын ғарыш кеңістігін зерттеу, геофизика, астрофизика, астрономия, ғарыштық инженерия.