The object of research, development or design (in Russian) : керамики, композитные материалы, высокоэнтропийные сплавы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : керамикалар, композициялық материалдар, жоғары энтропиялық қорытпалар.

Aim of work (in Russian) : Основная цель программы – разработка технологических решений в области создания и модификации новых типов конструкционных материалов: композиционных тугоплавких керамик, высокоэнтропийных сплавов на основе тугоплавких металлов, тонкопленочных нитридных покрытий, а также изучению их устойчивости к внешним воздействиям, радиационным повреждениям и высокотемпературному нагреву.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның негізгі мақсаты – құрылымдық материалдардың жаңа түрлерін жасау және модификациялау саласында технологиялық шешімдерді әзірлеу: композициялық баяу балқитын керамикалар, баяу балқитын металдар негізіндегі жоғары энтропиялық қорытпалар, жұқа пленкалы нитридті жабындар, сондай-ақ олардың сыртқы әсерлерге, радиациялық зақымдануларға және жоғары температуралы қыздыруға төзімділігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : растровая электронная микроскопия, рентгеновская дифракция, измерение твердости и износостойкости.

Методы исследования (на казахском) : расторлық электрондық микроскопия, рентгендік дифракция, беріктік пен тозуға төзімділікті өлшеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлены механизмы накопления радиационных повреждений в высокоэнтропийных сплавах на основе соединений Nb–V–Ta–Ti при вариации компонент сплавов, а также их влияние на изменение деформационных искажений и прочностных свойств сплавов. Получены результаты изучения процессов фазообразования в многокомпонентных керамиках на основе оксидных тугоплавких соединений, полученных методом механохимического твердофазного синтеза с последующим термическим отжигом. Установлено, что облучение тяжелыми ионами O2+ и N2+ с флюенсом 5×1013 ион/см2 приводит к достижению максимальной эффективности в упрочнении нитридных покрытий, связанной с изменением дислокационной плотности и структурными изменениями. Получены результаты оценки влияния вариации компонент сплава на основе Nb–Ti–V–Zr на устойчивость структурных параметров к деградации, вызванной воздействием облучения тяжелыми ионами Kr15+ и Xe22+ с энергиями 150 и 230 МэВ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Nb–V–Ta–Ti қосылыстарына негізделген жоғары энтропиялық қорытпаларда қорытпалардың құрамдас бөліктері өзгерген кезде радиациялық зақымданулардың жинақталу механизмдері, сондай-ақ олардың қорытпалардың деформациялық бұрмалану мен беріктік қасиеттерінің өзгеруіне әсері анықталды. Механохимиялық қатты фазалы синтез әдісімен, содан кейін термиялық күйдіру арқылы алынған оксидті баяу балқитын қосылыстар негізінде көп компонентті керамикадағы фазалық түзілу процестерін зерттеу нәтижелері алынды. 5×1013 ион/см2 флюенсі бар ауыр O2+ және N2+ иондарының сәулеленуі дислокациялық тығыздықтың өзгеруімен және құрылымдық өзгерістермен байланысты нитридті жабындарды нығайтуда максималды тиімділікке әкелетіні анықталды. Nb–Ti–V–Zr негізіндегі қорытпалардың компоненттерінің варияциясы 150 және 230 МэВ энергиялары бар ауыр Kr15+ және Xe22+ иондарының сәулеленуінің әсерінен болатын құрылымдық параметрлердің деградацияға төзімділігіне әсерін бағалау нәтижелері алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект от реализации программы заключается в новых технологических решениях в области создания конструкционных материалов и защитных покрытий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бағдарламаны іске асырудың экономикалық әсері құрылымдық материалдар мен қорғаныс жабындарын жасау саласындағы жаңа технологиялық шешімдерде жатыр.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Социальный эффект программы заключается в привлечении и дальнейшем развитии и продвижении молодого поколения ученых в реализации поставленных целей и задач, непосредственного участия в зарубежных стажировках на базе организаций партнеров.

Efficiency (in Kazakh) : Бағдарламаның әлеуметтік әсері қойылған мақсаттар мен міндеттерді іске асыруда ғалымдардың жас буынын тарту, одан әрі дамыту және ілгерілету, әріптестер ұйымдары базасында шетелдік тағылымдамаларға тікелей қатысу болып табылады.

Field of application (in Russian) : радиационное материаловедение, реакторостроение, защита от ионизирующего излучения.

Field of application (in Kazakh) : радиациялық материалтану, реактор жасау, иондаушы сәулеленуден қорғау.