The object of research, development or design (in Russian) : ячмень

The object of research, development or design (in Kazakh) : арпа

Aim of work (in Russian) : Изучение динамики сигнальной сети как активные формы кислорода (АФК), абсцизовая кислота (АБК) и липидов в комплексе для выявления новых механизмов устойчивости к стрессу ценных культур, как ячмень, для уменьшения потери урожая из-за высокотемпературного стресса.

Aim of work (in Kazakh) : Жоғары температура әсерінен егіннің шығынын азайту үшін арпа сияқты құнды дақылдардағы стресске төзімділіктің жаңа механизмдерін анықтау үшін оттегінің белсенді түрлерін (ОБФ), абсциз қышқылын (АБҚ) және липид сияқты сигнал желісінің динамикасын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : методы определения фенотипических показателей, такие как высота растений, длина верхнего междоузлия и длина колоса методы определения индикаторов стрессе: уровень хлорофилла, антоцианинов, малонового диальдегида (МДА), пролина и общего содержание белка,

Методы исследования (на казахском) : фенотиптік параметрлерді анықтау әдістері: өсімдік биіктігі, жоғарғы түйінаралық ұзындығы және масақ ұзындығы стресс көрсеткіштерін анықтау әдістері: хлорофилл, антоцианиндер, малондиальдегид (МДА), пролин және жалпы ақуыз мөлшері,

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Скрининг 8 сортов ячменя из коллекции ТОО «НПЦЗХ им. А.И. Бараева» в условиях теплового стресса, показал следующие результаты: высота растений колебалась от 63,3 см до 76,8 см, длина верхнего междоузлия — от 12,0 см до 14,6 см, и длина колоса — от 9,0 см до 9,6 см. Среди 8 различных видов ячменя сорт “Астана 2000” показал относительно высокую степень толерантности, что послужило причиной его выбора для последующих лабораторных исследований. 2 Изучение воздействия температурного стресса на морфологические и физиологические показатели растений ячменя сорта “Астана 2000” в различные временные промежутки показал следующие данные: в 1 день наблюдений средняя высота побегов и длина корней составляли 3,7 и 7,21 см; на 2 день – 3,73 и 6,94 см; на 3 – 3,47 и 5,96 см; на 4 – 2,74 и 3,57 см; и, на 5 день – 3,18 и 3,84 см соответственно. По сравнению с контрольными растениями, в условиях температурного стресса наблюдалось повышение индикаторов стресса. Максимальный уровень антоцианов наблюдался на четвертый день, где его уровень увеличился почти в 4 раза, тогда как МДА показал повышение в 2 раза на 5 день температурного стресса, свидетельствуя о происходящем активном стрессовом состоянии растений ячменя. Пролин, также демонстрировал значительные увеличение, возрастав до 0,818 на 3 день стресса. Тогда как, уровень общего содержания белка и хлорофилла в растениях показало их снижение, указывая сложность биохимических процессов, происходящих под воздействием температурного стресса.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. «Бараев атындағы ҚАШҒЗИ» коллекциясынан арпаның 8 сортына жылу стрессі жағдайында талдау жүргізілді және келесі нәтижелерді көрсетті: өсімдік биіктігі 63,3 см-ден 76,8 см-ге дейін, жоғарғы буын аралық ұзындығы - 12,0 см-ден 14,6 см-ге дейін, ал масақьың ұзындығы - 9,0 см-ден 9,6 см-ге дейін. Арпаның 8 түрінің ішінен «Астана 2000» сорты салыстырмалы түрде жоғары төзімділік дәрежесін көрсетті, бұл келесі зертханалық зерттеулер үшін оны таңдауға негіз болды. 2 Әртүрлі уақыт аралықтарында «Астана 2000» арпа сортының морфологиялық және физиологиялық көрсеткіштеріне температуралық стресстің әсерін зерттеу келесі нәтижелерді көрсетті: бақылаудың 1-ші күні сабақтың биіктігі мен тамыр ұзындығы орташа 3,7 және 7,21 см; 2-ші күні – 3,73 және 6,94 см; бойынша 3 – 3,47 және 5,96 см; 4 – 2,74 және 3,57 см; және, 5-ші күні – тиісінше 3,18 және 3,84 см. Бақылау өсімдіктерімен салыстырғанда температуралық стресс жағдайында стресс көрсеткіштерінің жоғарылауы байқалды. Антоцианиндердің максималды деңгейі стресстің 4 күні байқалды, мұнда оның деңгейі шамамен 4 есе өсті, ал MДA стресстің 5-ші күні 2 есе жоғарылады, бұл арпа өсімдіктерінің белсенді стресстік күйін көрсетеді. Пролин де стресстің 3-ші күні 0,818-ге дейін көтерді. Ал өсімдіктерде жалпы ақуыз және хлорофилл мөлшерінің төмендеуі байқалды, бұл температуралық стресс әсерінен болатын биохимиялық процестердің күрделілігін көрсетеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : проводится работа по подготовке к публикации полученных результатов в научных журналах

Level of implementation (in Kazakh) : алынған нәтижелерді ғылыми журналдарда жариялауға дайындау жұмыстары жүргізілуде

Efficiency (in Russian) : результаты экспериментов могут быть использованы для повышения урожайности сельскохозяйственных культур

Efficiency (in Kazakh) : тәжірибе нәтижелерін ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін арттыру үшін пайдалануға болады

Field of application (in Russian) : научные исследования в области молекулярной биологии, биологии, биотехнологии растений, сельского хозяйства.

Field of application (in Kazakh) : молекулалық биология, өсімдіктер биологиясы, биотехнология, ауыл шаруашылығы саласындағы ғылыми зерттеулер.