The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования явились биологические образцы, а также ПЦР положительные пробы или гемагглютинирующие агенты, выделенные от диких птиц водного и околоводного комплексов в различных регионах Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – биологиялық сынамалар, сондай-ақ Қазақстанның әр түрлі аймақтарындағы су және су маңындағы жабайы құстардан бөлінген гемагглютинациялаушы агенттер немесе полимеразды тізбекті реакциясында оң нәтиже көрсеткен үлгілер.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение возникновения и распространения новых вариантов и подтипа вирусов гриппа А среди диких птиц на территории Казахстана, их генетическое разнообразие и филогенетические взаимосвязи для получения новых данных о направлениях их эволюции и отбор наиболее актуальных вариантов для использования их в качестве вакцинных и диагностических препаратов.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – Қазақстандағы жабайы құстар арасында А тұмауы вирустарының жаңа нұсқалары мен түртармағының пайда болуы мен таралуын, олардың эволюциясының бағыттары туралы жаңа мәліметтер алу үшін генетикалық әртүрлілігі мен филогенетикалық байланыстарын зерттеу және вакцина мен диагностикалық препарат ретінде қолдануға ең өзекті нұсқаларын таңдау.

Методы исследования (на русском) : В работе использованы современные вирусологические, молекулярно-биологические, метагеномные методы исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста заманауи вирусологиялық, молекулалық биологиялық және метагеномдық зерттеу әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе исследования выявили ряд известных подтипов ВГП, последовательность гемагглютинина одной пробы полученной от клоакального смыва голубой чернети сильно отличалась от таковых известных подтипов вируса гриппа А. Гемагглютинин из этого образца имеет только 68,2% нуклеотидной и 68,5% аминокислотной идентичности с его ближайшими родственными штаммами вируса гриппа А подтипа H9. Новая аминокислотная последовательность этого поверхностного гликопротеида представляет собой потенциального кандидата на новый подтип гемагглюинина вируса гриппа птиц, номинально H19. Кодирующая последовательность гемагглютинина был депонированы в базе данных Genbank под номером доступа ON637239 как референсный последовательность нового подтипа вируса гриппа А/H19. Изучена степень реассортации и межвидовой передачи в генных сегментах казахстанских изолятов вируса гриппа птиц подтипов H5N1 и H9N2. Широта происхождения источников генного пула казахстанских изолятов H5N1 и H9N2 включал вирусы изолированные в Евразийском и Африканском континентах. Установлены структуры функционально активных сайтов и молекулярные маркеры определяющих круг хозяев и патогенности казахстанских изолятов вируса гриппа птиц.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу барысында құс тұмауы вирусның бірқатар типтармақтары анықталды; көк сүңгуір үйректің клоака жұғынысынан алынған бір үлгідегі А тұмауы вирусының гемагглютинин тізбегі басқалардан тым ерекшеленді. Бұл үлгідегі гемагглютинин нуклеотидтер небәрі 68,2%, аминқышқылдары 68,5% ғана А тұмауы вирусының H9 субтипі штаммдарына жақын болды. Бұл беттік гликопротеиннің жаңа аминқышқылдарының тізбегі құс тұмауы вирусы гемагглютининің жаңа типтармағы H19 деп қабылдауға ұсынылады. Тұмауы вирусының жаңа A/H19 типтармағының гемагглютининің тізбегі референс ретінде Genbank дерекқорына ON637239 нөмірімен енгізілді. Құс тұмауы вирусының H5N1 және H9N2 қазақстандық изоляттарының гендік сегменттеріндегі реассортациялық және түраралық берілу дәрежесі зерттелді. Қазақстандық H5N1 және H9N2 изоляттарының генофонды көздерінің шығу ауқымын Еуразия және Африка континенттерінде оқшауланған вирустар қамтиды. Құс тұмауы вирусының қазақстандық изоляттарының иелерінің диапазоны мен зардаптылығын зерделейтін функционалдық белсенді учаскелер мен молекулалық маркерлері анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В отчете даны сведения об описании нового для мировой науки подтипа гемагглютинина вируса гриппа А/H19. Приведены данные полногеномного севенирование казахстанских штаммов вирусов гриппа А и определение на их основе аминокислотных последовательностей кодируемых ими белков. Установлен степень распространенности различных подтипов вирусов гриппа А среди восприимчивых видов диких птиц. Определены аминокислотные последовательности рецептор-связывающего и протеолитического сайтов НА и изучена структура белка РВ2 вируса гриппа А на наличие молекулярных детерминант определяющих круг хозяев.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Баяндамада әлемдік ғылым үшін жаңа болып табылатын A/H19 тұмауы вирусының гемагглютининді субтипінің сипаттамасы туралы ақпарат берілген. А тұмауы вирустарының қазақстандық штаммдарының тұтас геномдық секвенциясы және олардың негізінде олар кодтайтын ақуыздардың аминқышқылдарының реттілігін анықтау деректері берілген. Сезімтал жабайы құс түрлерінің арасында тұмау А вирусының әртүрлі титармақтарының таралуы анықталды. Гемагглютининді рецепторларымен байланыстыратын және протеолитикалық сайттардың аминқышқылдар реттілігі анықталды және сезімтал иелер ауқымын анықтайтын А тұмауы вирусының PB2 ақуызының құрылымының молекулалық детерминанттары зерттелді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты НИР могут быть использованы при прогнозировании эпизоотических и эпидемических ситуаций по гриппу в орнитофауне, птицеводстве и среди населения, а также при актуализации составов вакцинных и диагностических препаратов.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін авифаунада, құс шаруашылығында және тұрғындар арасында тұмаудың эпизоотиялық және эпидемиялық жағдайларын болжауда, сондай -ақ вакциналар мен диагностикалық препараттардың құрамын жаңартуда қолдануға болады.

Efficiency (in Russian) : Более широкое использование полногеномного секвенирования (WGS)/метагеномики в качестве диагностического инструмента можно рассматривать в большей степени применительно к образцам диких птиц, которые помогут идентифицировать редкие и расходящиеся подтипы. Идентификация такой дивергентной последовательности гемагглютинина гриппа птиц у голубой чернети указывает на продолжающееся появление вирусов гриппа и подчеркивает интригующую изменчивость этих вирусов

Efficiency (in Kazakh) : Диагностикалық құрал ретінде тұтас геномды секвенирлеуді (WGS)/метогеномиканы пайдаланудың артуы жабайы құс үлгілері үшін нақтырақ қарастырылуы мүмкін, бұл сирек және дивергентті типтармақтарын анықтауға көмектеседі. Көк сүңгуір үйректердегі құс тұмауының осындай дивергентті гемагглютинин тізбегін анықтау тұмау вирустарының одан әрі пайда болуын және бұл вирустардың тылсым өзгергіштігін көрсетеді.

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, медицинская вирусология, ветеринарная вирусология, молекулярная биология, экология, эпидемиология, эпизоотология.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы – вирусология, медициналық вирусология, ветеринарлық вирусология, молекулалық биология, экология, эпидемиология, эпизоотология.