The object of research, development or design (in Russian) : Нарушенные земли открытых горных разработок (Жамбылская область, Мойынкумский район, месторождение Акбакай)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ашық тау-кен қазбаларының бұзылған жерлері (Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы, Ақбақай кен орны)

Aim of work (in Russian) : Целью является интенсификация процесса рекультивации загрязненных тяжелыми металлами и эродированных почв нарушенных земель при разработке полезных ископаемых открытым способом, на основе всестороннего анализа состояния почв и растительности, также числе использования микоризы и гипераккумуляторных растений.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсат - топырақ пен өсімдіктердің жай-күйін, сондай-ақ микоризалар мен гипераккумуляторлық өсімдіктерді пайдалану санын жан-жақты талдау негізінде пайдалы қазбаларды ашық түрде игеру кезінде ауыр металдармен ластанған және бұзылған жерлердің эрозияға ұшыраған топырақтарын қалпына келтіру процесін қарқындату.

Методы исследования (на русском) : Проведены полевые и лабораторные эксперименты по рекультивации земель, пришедших в негодность данной территории. Проведено просеивание почвы с территории, где проводилась техническая рекультивация, с исследованием ее рН, постоянной проницаемости, величины максимального увлажнения, органического удобрения, содержания азота, фосфора и калия. Проведен комплексный анализ на наличие тяжелых металлов в пробах нарушенных земель методом Атомно-абсорбционной спектрометрии. Проведен рентгенфлоуресцентный анализ на содержание компонентов проб.Изучено влияния микоризной и гипераккумуляторной растительности на интенсивную рекультивацию земель на промышленных объектах на основе результатов, полученных в процессе проведения химического анализа и экспериментов по выявлению тяжелых металлов в почве. Проведен мониторинг степени восстановления с применением и без использования растений-гипераккумуляторов и микоризы на объекте исследования при восстановлении нарушенных участков при открытой разработке.

Методы исследования (на казахском) : Осы аумақтың бұзылған жерлерін қалпына келтіру бойынша далалық және зертханалық тәжірибелер жүргізілді. РН, тұрақты өткізгіштігін, максималды ылғалдану мөлшерін, органикалық тыңайтқышты, азот, фосфор және калий құрамын зерттей отырып, техникалық рекультивация жүргізілген аумақтан топырақты елеу жүргізілді. Атомдық-абсорбциялық спектрометрия әдісімен бұзылған жерлердің сынамаларында ауыр металдардың болуына кешенді талдау жүргізілді. Сынама компоненттерінің мазмұнына рентгендік флуоресцентті талдау жүргізілді. Микоризалы және гипераккумуляторлық өсімдіктердің топырақтағы ауыр металдарды анықтау бойынша химиялық талдау және эксперименттер жүргізу процесінде алынған нәтижелер негізінде өнеркәсіптік объектілердегі жерді қарқынды қалпына келтіруге әсері зерттелді. Ашық игеру кезінде бұзылған учаскелерді қалпына келтіру кезінде зерттеу объектісінде гипераккумулятор-өсімдіктерді және микоризаларды қолданумен және қолданбай қалпына келтіру дәрежесіне мониторинг жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследованы теоретические и практические вопросы интенсивной рекультивации на основе гипераккумуляторных растений и микоризе. Проведены анализы образцов почвы (31 проба) и растений (6 образцы) на наличие 9 тяжелых металлов и других элементов методом РФА анализа и методом Атомно-абсорбционная спектрометрия анализа. Испытания по росту растений на пробах нарушенных земель показали ускорение роста растений на 35-46% при использовании микориза фунгу, что обосновывает возможность сокращения сроков рекультивации, обеспечения защиты от воздействия тяжелых металлов, обеспечить эффект синергии (усиления) за счет комплексной фитобиоремидитации нарушенных земель, основанных на инновационных методах совместного использования растений гипераккумуляторов и микоризой

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Гипер аккумуляторлық өсімдіктер мен микоризалар негізінде қарқынды рекультивацияның теориялық және практикалық мәселелері зерттелді. Топырақ үлгілеріне (31 сынама) және өсімдіктерге (6 сынама) 9 ауыр металдар мен басқа элементтердің болуына РФА талдау әдісімен және атомдық-абсорбциялық спектрометрия әдісімен талдау жүргізілді. Бұзылған жер сынамаларындағы өсімдіктердің өсуі бойынша сынақтар фунгу микоризасын пайдаланған кезде өсімдіктердің өсуінің 35-46% - ға жеделдеуін көрсетті, бұл рекультивация мерзімдерін қысқарту, ауыр металдардың әсерінен қорғауды қамтамасыз ету, гипераккумулятор өсімдіктерін және микоризаны ортақ пайдаланудың инновациялық әдістеріне негізделген бұзылған жерлерді кешенді фитобиоремидитациялау арқылы синергия (күшейту) әсерін қамтамасыз ету мүмкіндігін негіздейді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование микориза фунгу в лабораторных условиях на полученных полевых пробах позволило ускорить рост растений на 35-46% по сравнению с контрольными данными. Использование растений гипераккумуляторов позволило обеспечить частичное извлечение металлов из почвы на 40%.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған далалық сынамаларда зертханалық жағдайда фунгу микоризасын қолдану бақылау деректерімен салыстырғанда өсімдіктердің өсуін 35-46% - ға жеделдетуге мүмкіндік берді. Гипераккумуляторлық өсімдіктерді пайдалану металдарды топырақтан 40% ішінара алуға мүмкіндік берді.

Level of implementation (in Russian) : Проведены полевые отборы проб в количестве 31 проба, проведены комплексные анализы почвы по 19 показателям, проводятся опытные испытания роста растений на пробах почвы нарушенных земель

Level of implementation (in Kazakh) : 31 сынама көлемінде далалық сынамалар алынды, 19 көрсеткіш бойынша топырақтың кешенді талдаулары жүргізілді, бұзылған жерлердің топырақ сынамаларында өсімдіктердің өсуіне тәжірибелік сынақтар жүргізілді

Efficiency (in Russian) : Использование микориза фунгу позволяет значительно ускорить рост растений (на 20-100 %) на почвах нарушенных земель, использование растений гипераккумуляторов позволяет эффективно аккумулировать тяжелые металлы из почвы экологически чистым способом

Efficiency (in Kazakh) : Фунгу микоризасын қолдану бұзылған жерлердің топырақтарында өсімдіктердің өсуін едәуір жеделдетуге мүмкіндік береді (20-100%), гипераккумулятор өсімдіктерін пайдалану топырақтан ауыр металдарды экологиялық таза түрде тиімді жинауға мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : нарушенные земли, карьер, отвал

Field of application (in Kazakh) : бұзылған жерлер, карьер, үйінді