The object of research, development or design (in Russian) : сорта, гибриды, клоновые подвои и сорто-подвойные комбинации плодовых, ягодных, орехоплодных культур и винограда, яблоня Сиверса

The object of research, development or design (in Kazakh) : сорттар, будандар, клондық телітуші және жемістердің сортты-телітуші комбинациясы, жидек, жаңғақ дақылдары мен жүзімнің, Сиверс алма ағашы

Aim of work (in Russian) : Повышение производительности АПК РК за счет создания и ускоренного внедрения высокопродуктивных и устойчивых к стрессовым факторам среды сортов и гибридов плодовых, ягодных, орехоплодных культур и винограда нового поколения с использованием мирового растительного разнообразия, методов классической селекции, молекулярной биологии и высокорентабельных агротехнологий их возделывания

Aim of work (in Kazakh) : Әлемдік өсімдік алуантүрлілігін, классикалық селекция әдістерін, молекулалық биологияны және оларды өсірудің жоғары рентабельді агротехнологияларын пайдалана отырып, жеміс, жидек, жаңғақ жеміс дақылдары мен жүзімнің жоғары өнімді және стресс факторларына төзімді орта сорттары мен будандарын құру және жедел енгізу есебінен ҚР АӨК өнімділігін арттыру

Методы исследования (на русском) : В процессе работы проводились исследования на основе методов гибридизации, молекулярной биологии, биотехнологии, IT-технологии, и агротехнологии.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында будандастыру, молекулярлық биология, биотехнология, IT-технологиялар және агротехнология әдістері негізінде зерттеулер жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена гибридизация: яблоня – 37, груша – 24, косточковые – 15, ягодные – 18, виноград – 37. Поданы 16 заявок для получения патента; получено 11 положительных решений; 9 патентов. С помощью ПО Design–Expert установлено положительное влияние повышенной концентрации Na2MoO4*2H2O и сниженной MnSO4*H2O на яблоню in vitro; размножены 25 сортов. Выделена ядерная ДНК 5 сортов яблони, установлены информативные SSR маркеры. Проведен молекулярный анализ яблони и груши на устойчивость к бактериальному ожогу, выделены устойчивые сорта. Проведен анализ биологизированной и интегрированной систем защиты; эффективность - 72,3% и 68,5%. Изучена совместимость 20 подвойно-привойных комбинаций яблони (5 сортов на 4 подвоях). Разработан регламент прогнозирования аффинитета молекулярными методами. Заложен маточник клоновых подвоев косточковых культур. Посажен питомник клоновых подвоев (14). Разработан способ получения разветвленных саженцев яблони во втором поле питомника. Заложен демонстрационный сад яблони (6га) и груши (0,5га); виноград (1,5га). Сортом Апорт заокулированы 70 шт M. Sieversii, 70 - Жетысу 5 и 200 - Арм18. Установлено положительное влияние предуборочных обработок биопрепаратами на болезни и качество плодов при хранении. Выращены 40 тыс. саженцев. Опубликовано 54 статей, в т.ч. 4 статьи в изданиях Web of Science и Scopus, 15 - в изданиях КОКВОН; разработаны 6 рекомендаций, 1 регламент. Изданы 2 монографии, 2 учебных пособия. Проведены 26 круглых столов и семинаров

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Будандастыру жүргізілді: алма ағашы 37, алмұрт 24, тас жемістер 15, жидектер 18, жүзім 37. Патент алу үшін 16 өтінім берілді; 11 оң шешім, 9 патент алынды. Design-Expert көмегімен Na2MoO4*2H2O жоғары концентрациясының және MnSO4*H2O төмендеуінің in vitro алма ағашына оң әсері анықталды; 25 сорт көбейтілді. Алма ағашының 5 сортының ядролық ДНҚ-сы оқшауланған, ақпараттық SSR маркерлері орнатылған. Алма мен алмұрттың бактериялық күйікке төзімділігіне молекулалық талдау жүргізілді, төзімді сорттар бөлінді. Биологиялық және интеграцияланған қорғаныс жүйелеріне талдау жүргізілді; тиімділігі 72,3% және 68,5%. Алма ағашының 20 теліші-телетуші комбинациясының үйлесімділігі зерттелді (4 тамыр сабағында 5 сорт). Молекулалық әдістермен жақындықты болжау регламенті жасалды. Тас жемісті дақылдардың клондық тамыр сабақтарының аналық безі салынған. Клондық тамыр сабақтарының питомнигі отырғызылды (14). Питомниктің екінші өрісінде тармақталған алма көшеттерін алу әдісі жасалды. Алма (6 га) және алмұрт (0,5 га) демонстрациялық бағы салынды; жүзім (1,5 га). Апорт сортымен 70 дана M. Sieversii, 70 - Жетісу5 және 200 - Арм18 түйіскен. Биопрепараттармен егін жинау алдындағы өңдеудің сақтау кезіндегі аурулар мен жемістердің сапасына оң әсері анықталды. 40 мың көшет өсірілді. 54 мақала, оның ішінде WoS және Scopus басылымдарында 4 мақала, КОКВОН басылымдарында 15 мақала жарияланды; 6 ұсыныс, 1 регламент әзірленді. 2 монография, 2 оқу құралы жарық көрді. 26 дөңгелек үстел мен семинар өткізілд

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка технологий клонального микроразмножения, производства однолетних разветвленные саженцев плодовых культур позволят увеличить выход продукции в 2 раза. Разработка универсальной питательной среды с оптимальным составом компонентов для различных генотипов яблони с использованием программного обеспечения Design–Expert®. Разработка методов размножения косточковых культур зелеными черенками для ускореного производства саженцев

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Клондық микрокөбейту, жеміс дақылдарының бір жылдық тармақталған көшеттерін өндіру технологияларын әзірлеу өнім шығымын 2 есе арттырады. Design–Expert ® бағдарламалық құралын пайдалана отырып, алма ағашының әртүрлі генотиптері үшін оңтайлы құрамдас бөлігі бар әмбебап өсіру ортасын әзірлеу. Көшеттерді жедел өндіру үшін тас жемістерді жасыл шламмен көбейту әдістерін әзірлеу

Level of implementation (in Russian) : В Алматинской, Жамбылской и Туркестанской областях на базе 4 хозяйств (ТОО "Сады Жетысу Трейд", КХ "Гульдер", ТОО "Сарыагаш жер сыйы", ТОО "Aqniet Agro Gardens") были внедрены перспективные сорта плодовых культур и винограда казахстанской селекции, технология формирования кроны яблони в молодом саду и выращивания подвойно-сортовых комбинации косточковых культур для интенсивных садов.

Level of implementation (in Kazakh) : Алматы, Жамбыл және Түркістан облыстарында 4 шаруа қожалығының базасында ("Сады Жетысу Трейд" ЖШС, "Гульдер" ШҚ, "Сарыагаш жер сыйы" ЖШС, "Aqniet Agro Gardens" ЖШС) жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің қазақстандық селекциясының перспективті сорттары, жас бақтағы алма ағашының бөрікбасын қалыптастыру технологиясы және қарқынды бақтарға арналған сүйекті жеміс дақылдарының телітуші-сорт комбинацияларын өсіру технологиясы енгізілді.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство, плодоводство, садоводство, питомниководство, биотехнология.

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы, жеміс шаруашылығы, көшеттік шаруашылығы, биотехнология