The object of research, development or design (in Russian) : Корпусная лингвистика, словообразовательные разметки

The object of research, development or design (in Kazakh) : Корпустық лингвистика, сөзжасамдық белгіленімдер

Aim of work (in Russian) : Разработка программы и создание языковой базы внедрения в корпус словообразовательных разметок на казахском языке.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақ тіліндегі сөзжасамдық белгіленімдерді корпусқа енгізудің тілдік базасын жасау және программалық әзірлемесін дайындау.

Методы исследования (на русском) : а) компьютерный метод: автоматическое получение информации (information retrieval, IR), индексация словарного материала, лемматизация, токенизация, квантитативный метод, методы статистического анализа, поиск слов в текстах (конкорданах); б) филологический аналитический анализ: лингвистическая обработка текста, создание текстовой базы, автоматический словообразовательный анализ, составить словоизменение (реестр) (список слов, словарь слов, список словообразовательных приложений), составить словарь; б) методы программирования: разработка языка программирования и системы команд, программирование по выбранному стандарту, визуальное программирование, структурное программирование, структурирование новых типов данных, динамическое управление памятью; в) метод описания: лингвистические разметки в корпусе и проблемы словообразования, обзор словообразовательных разметок в Национальном корпусе турецкого и русского языка, словообразовательные и формообразовательные описания двухфункциональных аффиксов и т.д.

Методы исследования (на казахском) : а) компьютерлік әдіс: ақпаратты автоматты түрде алу (information retrieval, IR), сөздік материалды индекстеу, лемматизация, токенизация, квантитативтік әдіс, статистикалық талдау тәсілдері, мәтіндер (конкорданстар) ішінен сөз іздеу; ә) филологиялық сараптамалық талдау: мәтінді лингвистикалық өңдеу, мәтіндер базасын жасау, автоматты сөзжасамдық талдаулар, сөзтізбе (реестр) жасау (қос сөздер тізімі, біріккен сөздер сөздігі, сөзжасамдық қосымшалар тізімі), сөздік құрастыру; б) бағдарламалау әдістері: бағдарламалау тілін және пәрмендер жүйесін жасау, таңдалған стандартпен бағдарламалау, визуальды бағдарламалау, құрылымдық бағдарламалау, деректердің жаңа типтерін құрылымдау, жадты динамикалық басқару; в) сипаттама әдісі: корпустағы лингвистикалық белгіленімдер және сөзжасам мәселелері, түрік және орыс тілінің ұлттық корпусындағы сөзжасамдық белгіленімдер туралы шолу, қос функциялы қосымшалардың сөзжасамдық және формажасамдық қызметін айқындау және т.б.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты: - дается характеристика понятию «производное слово» и «словообразовательных методов» в корпусе, видов разметок; - определяется отношение аффиксов к словообразованию и формообразованию; Научную новизну в исследовательской программе можно охарактеризовать по трем основным аспектам: 1) научно-теоретическая новизна: теоретико-методологические основы исследования изложены в работах по словообразовательной системе казахского языка (Н. Оралбаева), академической «Казахской грамматике», учебниках для ВУЗов (А. Искаков), «Словаре казахского литературного языка», словаре парных слов (А. Кайдар) и научно-теоретические труды по русскому и казахскому языкознанию по вопросам корпусной лингвистики, сайт «Корпус текстов казахского языка» отдела Прикладной лингвистики и др. 2) научно-практическая новизна: определяются словообразовательные и формообразовательные функции функциональных аффиксов на казахском языке; 3) научно-методическая новизна: предоставляет научную информацию об определении отношения аффиксов к словообразованию и формообразованию для обучающихся, языковедов, самостоятельных соискателей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Нәтижелер: - корпустағы белгіленім ұғымына, белгіленім түрлеріне қазақ тіліндегі «туынды сөз» ұғымына және сөзжасамдық тәсілдерге сипаттама беріледі; - қосымшалардың сөзжасамға және формажасамға қатысы айқындалады; Зерттеу бағдарламасындағы ғылыми жаңашылдықты негізгі үш қыры бойынша сипаттауға болады: 1) ғылыми-теориялық жаңалығы: зерттеудің теориялық-әдіснемелік негіздерін қазақ тілінің сөзжасам жүйесі бойынша жазылған еңбектер (Н. Оралбаева), академиялық «Қазақ грамматикасы», жоғары оқу орындарына арналған оқулықтар (А. Ысқақов), біріккен сөздер тізімі (сөздігі) жасалған «Қазақ әдеби тілінің сөздігі», қос сөздер сөздігі (Ә. Қайдар) және корпустық лингвистика мәселелері бойынша жазылған орыс және қазақ тіл біліміндегі ғылыми-теориялық еңбектер, Қолданбалы лингвистика бөлімінің «Қазақ тілінің мәтіндер корпусы» сайты және т.б. құрайды. 2) ғылыми-практикалық жаңалығы: қазақ тіліндегі функционалды қосымшалардың сөзжасамдық және формажасамдық қызметтері айқындалады; 3) ғылыми-әдістемелік жаңалығы: білім алушыларға, тіл мамандарына, өздігінен ізденушілерге арналған қосымшалардың сөзжасамға және формажасамға қатысы айқындалуы туралы ғылыми ақпарат береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Способствует развитию государственного языка в различных сферах, как предпосылка для разработки различных IT приложений на государственном языке для потребителей казахского языка, широкой общественности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Мемлекеттік тілдің түрлі салада дамуына, қазақ тілін тұтынушыларға, жалпы көпшілікке және мемлекеттік тілде жасалатын түрлі IT қосымшаларды дайындаудың алғышарты ретінде септігін тигізеді.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение не предполагается

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру күтілмейді

Efficiency (in Russian) : - понятие, виды разметок в корпусе способствуют осуществлению в компьютерной программе деятельности словообразовательных разметок в общедоступной онлайн-системе путем введения понятия «производное слово» на казахском языке и описания словообразовательных методов; - определение участия аффиксов в словообразовании и формообразовании будет доступно в виде языковых познавательных материалов для обучающихся (учащихся, студентов, магистрантов, докторантов), обучающим (учителей школ, методистов, авторов учебников, преподавателей ВУЗов), специалистов-корреспондентов и ученых и др.

Efficiency (in Kazakh) : - корпустағы белгіленім ұғымы, белгіленім түрлері қазақ тіліндегі «туынды сөз» ұғымы және сөзжасамдық тәсілдерге сипаттама берілу арқылы жалпы көпшілікке арналған онлайн жүйедегі сөзжасамдық белгіленімдердің компьютерлік бағдарламадағы қызметінің жүзеге асырылуына септігін тигізеді; - қосымшалардың сөзжасамға және формажасамға қатысының айқындалуы білім алушыларға (оқушылар, студенттер, магистранттар, докторанттар), білім берушілерге (мектеп мұғалімдері, әдіскерлер, оқулық авторлары, жоғары оқу орын оқытушылары), тілші мамандар мен ғалымдарға және т.б. арналған тілдік танымдық материалдар ретінде қолжетімді болады.

Field of application (in Russian) : Современный казахский язык, Словообразование, Морфология, Лексикография, Корпусная лингвистика, Компьютерная лингвистика

Field of application (in Kazakh) : Қазіргі қазақ тілі, Сөзжасам, Морфология, Лексикография, Корпустық лингвистика, Компьютерлік лингвистика