The object of research, development or design (in Russian) : Стали 45 и Ст3сп, технология электролитно-плазменного азотирования.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 45 және Ст3сп болаттары, электролиттік-плазмалық азоттау технологиясы.

Aim of work (in Russian) : Разработка ресурсосберегающего способа катодного электролитно-плазменного азотирования углеродистых нелегированных сталей, который позволит повысить их механические и трибологические характеристики, а также изучение закономерностей формирования износостойкого азотированного слоя при электролитно-плазменном азотировании.

Aim of work (in Kazakh) : Көміртекті қоспаланбаған болаттардың механикалық және трибологиялық сипаттамаларын арттыруға мүмкіндік беретін катодтық электролиттік-плазмалық азоттаудың ресурс үнемдеу әдісін әзірлеу, сондай-ақ электролиттік-плазмалық азоттау кезінде тозуға төзімді азотталған қабаттың қалыптасу заңдылықтарын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Для исследования азотированных образцов стали будут использованы следующие современные методы экспериментальных исследований и испытаний: - фазово-структурный анализ; - металлографический анализ; - исследования коррозионных процессов; - измерение микротвердости в соответствии с ГОСТ-9450-76; - сканирующая электронная микроскопия; - испытания образцов на абразивное изнашивание по ГОСТ 23.208-79; - испытания образцов на ударно-абразивное изнашивание по ГОСТ 23.207-79; - высокотемпературные испытания на износостойкость образцов по схеме «шар на диск»; - трибологические испытания образцов на испытательной машине Т-10 по схеме «палец-диск»; - исследования износостойкости при трении с помощью устройства, позволяющего измерять силу трения скольжения в переменном (возвратно-поступательном) движении.

Методы исследования (на казахском) : Азотталған Болат үлгілерін зерттеу үшін эксперименттік зерттеулер мен сынақтардың келесі заманауи әдістері қолданылады: - фазалық-құрылымдық талдау; - металлографиялық талдау; - коррозиялық процестерді зерттеу; - ГОСТ-9450-76 сәйкес микроқаттылықты өлшеу; - сканерлеуші электронды микроскопия; -ГОСТ 23.208-79 бойынша абразивті тозуға арналған үлгілерді сынау; - ГОСТ 23.207 - 79 бойынша соқпалы-абразивті тозуға сынамалар; - "дискіге доп" схемасы бойынша үлгілердің тозуға төзімділігіне жоғары температуралық сынақтар; - "саусақ-диск"схемасы бойынша Т-10 сынақ машинасындағы үлгілерді трибологиялық сынау; - ауыспалы (кері) қозғалыстағы сырғанау үйкеліс күшін өлшеуге мүмкіндік беретін құрылғы көмегімен үйкеліс кезіндегі тозуға төзімділікті зерттеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Предлагается усовершенствовать технологию катодной электролитно-плазменной обработки и разработать способ низкотемпературного катодного электролитно-плазменного азотирования, который позволит получить поверхностный модифицированный слой с высокими механическими и трибологическими характеристиками. В рамках данного проекта будет проведен комплекс экспериментальных работ по изучению влияния технологических параметров азотирования (состав электролита, напряжение, плотность тока, расстояния между электродами) на структуру, элементный и фазовый состав, механические и трибологические свойства азотированного слоя. Будет разработана эффективная конструкция электролитической ячейки. На базе полученных данных будут сформулированы инновационные предложения с перспективой внедрения разработки в производство.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Катодтық электролиттік-плазмалық өңдеу технологиясын жетілдіру және жоғары механикалық және трибологиялық сипаттамалары бар беттік модификацияланған қабатты алуға мүмкіндік беретін төмен температуралы катодтық электролиттік-плазмалық азоттау әдісін әзірлеу ұсынылады. Осы жоба аясында азоттаудың технологиялық параметрлерінің (электролит құрамы, кернеу, ток тығыздығы, электродтар арасындағы қашықтық) азотталған қабаттың құрылымына, элементтік және фазалық құрамына, механикалық және трибологиялық қасиеттеріне әсерін зерттеу бойынша эксперименттік жұмыстар кешені жүргізілетін болады. Электролиттік ұяшықтың тиімді конструкциясы жасалады. Алынған мәліметтер базасында өндіріске әзірлемені енгізу перспективасымен инновациялық ұсыныстар тұжырымдалатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование предлагаемой технологии электролитно-плазменного упрочнения позволит ощутимо улучшить качество стальных изделий и надежность в эксплуатации, а также существенно экономить на материалах, поскольку основную часть изделий можно будет изготавливать из более дешевых и распространенных сталей, производимых в Казахстане. Благодаря увеличению проектируемого срока эксплуатации (работоспособности) изделий также ожидается положительный экономический эффект.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ұсынылған электролитті-плазмалық қатайту технологиясын пайдалану болат бұйымдарының сапасын және пайдалану сенімділігін айтарлықтай жақсартуға, сондай-ақ материалдарға айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік береді, өйткені бұйымдардың негізгі бөлігін Қазақстанда өндірілетін неғұрлым арзан және кең таралған болаттардан жасауға болады. Өнімнің жобаланатын пайдалану мерзімінің (жұмыс қабілеттілігінің) ұлғаюына байланысты оң экономикалық әсер күтілуде.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген.

Efficiency (in Russian) : Результаты исследований будут важны с точки зрения научных исследований в физике конденсированного состояния и материаловедения, а также с точки зрения практического использования при создании материалов для машино- и самолетостроения, ядерной энергетики, военно-промышленного комплекса. Таким образом, результаты проведенных исследований внесут вклад в развитие машиностроения в Республике Казахстан.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері конденсацияланған күй физикасы мен материалтану саласындағы ғылыми зерттеулер тұрғысынан, сондай - ақ машина және ұшақ жасау, атом энергетикасы, әскери-өнеркәсіптік кешен үшін материалдар жасауда практикалық қолдану тұрғысынан маңызды болады. Осылайша, жүргізілген зерттеулердің нәтижелері Қазақстан Республикасында машина жасауды дамытуға үлес қосады.

Field of application (in Russian) : Машиностроение, автомобилестроение и металлургия.

Field of application (in Kazakh) : Машина жасау, автомобиль жасау және металлургия.