Inventory number IRN Number of state registration
0322РК01414 AP14872038-KC-22 0122РК00702
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 0
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 9762699 AP14872038
Name of work
Методика полевых этноархеологических (этноархитектурных) исследований памятников степной зоны Казахстана и в ареале диаспоры.
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Әжіғали Серік Ескендірұлы
0
1
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт истории и этнологии им.Ч.Ч.Валиханова"
Abbreviated name of the service recipient РГП на ПХВ "ИИЭ" КН МОН РК
Abstract

Объектом исследования являются исключительно многочисленные традиционные, преимущественно архитектурные, казахские памятники последних веков: XV–XVI – начало ХХ вв. (для диаспоры – начало XXI в.), которые имеют особое распространение в степном регионе.

Зерттеу нысаны соңғы XV–XVI ғасырлар – ХХ ғасырдың бас кезеңіне (диаспораны айтқанда – XXI ғасырдың бас кезеңі) жататын, дала аймағында ерекше кең тараған қазақтардың дәстүрлі, көбінесе сәулеттік ескерткіштері болып табылады.

Главной целью проекта является создание комплексной методики полевого исследования недвижимых памятников казахского народа последних веков, имеющих особое распространение на основной территории Казахстана – в степном регионе, а также в зоне расселения диаспоры. Достижение цели предполагает разработку крупных тематических блоков: организация экспедиций; работа в поле; камеральный период; научно-практическое использование материалов.

Жобаның басты мақсаты Қазақстанның негізгі аумағы – далалық өлкелері, сондай-ақ диаспора аймағында ерекше таралған соңғы ғасырлардағы қазақ халқының жылжымайтын ескерткіштерін түздік зерттеудің кешенді методикасын жасау болып табылады. Мақсатқа қол жеткізуде мынадай ірі тақырыптық блоктарды әзірлеуді жоспарланған: экспедицияларды ұйымдастыру; далалық жұмыс; камералдық өңдеу жұмыстарының кезеңі; материалдарды ғылыми-практикалық пайдалану.

Основные методы исследовательских направлений: архивно-библиографических изысканий с систематизацией и каталогизацией выявленных материалов (прежде всего в электронном варианте); аналитических историко-архитектурных обобщений и типологизаций; современные технологические приемы цифровизации графических и фотоматериалов; полевых этноархеологических, этноархитектурных изысканий аридно-степных зон (ареальный и ареально-радиальный методы); аналитических системных обобщений; картографических разработок (в том числе с применением MapSource и элементов ГИС) и др.

Зерттеу бағыттарының негізгі әдістері: архивтік-библиографиялық ізденістер барысында табылған материалдарды жүйелеу және каталогтау (ең алдымен электрондық нұсқада); типологиялық және тарихи-архитектуралық жалпылама анализдеу; графикалық сызбалар мен фотоматериалдарды заманауи технологиялармен цифрландыру; далалық аймақтарда этноархеологиялық, этноархитектуралық ізденістер (ареалды түрде); жалпылама жүйелі анализдеу; картографиялық жұмыстары (оның ішінде MapSource және ГИС элементтерін қолдану) және т.б.

На данном этапе выполнения работ в рамках проекта, предварительно были изучены архивы и собраны следующие материалы: Объединения «Казреставрация» – этноархеологических (этноархитектурных) экспедиций в Сарыаркинский регион / Центральный Казахстан (Карагандинская, Торгайская и др. области) с копированием отдельных материалов (отчетов). Проведена исследовательско-библиографическая работа в Центральной научной библиотеке (ЦНБ), на основе которой составлены библиографические картотеки общетеоретической литературы по направлениям «Этноархеология / Этноархитектура / Памятниковедение» (79 карт.), по теме «Методика археологических исследований» (18 карт.); а также сделаны ксерокопии научных работ, статей по памятниковедению (20 назв.) (частично из РФ НБ). Осуществлена работа по цифровизации Монгольской комплексной этнографо-этноархеологической экспедиции: сканирование дневников экспедиции МонгКЭ – 2001–2004 гг., сканирование кроков и художественных зарисовок МонгКЭ – 2001–2008, 2010, 2013, 2018 (665 чертежей/файлов). Так же участниками проекта подготовлены 1 (один) научный и 1 (один) научно-популярный статьи, которые будут опубликованы в декабре месяце – Отан тарихы. 2022. № 4. (публикация принята к печати; издание рекомендовано КОКСОН), Дәстүр (журн.). 2022. № 5–6. (публикация принята к печати). Состоялись 4 выступлений на 3-ей международной научной конференции – «Арало-Каспийский регион в истории и культуре Евразии» (24–25 ноября 2022 г., г. Актобе).

Жоба аясында «Казреставрация» бірлестіктерінің архивтері алдын ала қаралып, мынадай материалдар жиналды: Сарыарқа аймағына / Орталық Қазақстан (Қарағанды, Торғай және т.б. облыстар) этноархеологиялық (этноархитектуралық) экспедициялар тізімі жасалып, жекелеген материалдар (есептер) көшірмелері түсірілді. Орталық ғылыми кітапханада (ОҒК) архивтік және библиографиялық ізденіс жұмыстары жүргізіліп, соның негізінде «Этноархеология / Этноархитектура / Ескерткіштану» саласы бойынша (79 карт.), «Археологиялық зерттеулер әдістемесі» тақырыбы бойынша (18 карт.) библиографиялық картотекалар жасақталды, сонымен қоса ескерткіштану бойынша ғылыми еңбектер мен мақалалардың көшірмесі (20 атау.) (жартылай РФ ҒК-нан) жасалынды. Моңғолия кешенді этнографиялық-этноархеологиялық экспедициялар материалдарын цифрландыру жұмыстары жүрді: МоңғКЭ –2001–2004 жж. экспедициялары күнделіктерін сканерлеу; МоңғКЭ–2001–2008, 2010, 2013, 2018 жж. экспедициясы жасалған кескіндер мен көркем суреттерді сканерлеу (665 сызбалар/файлдар). Сонымен қатар, жобаға қатысушылар 1 (бір) ғылыми және 1 (бір) ғылыми-көпшілік басылымдарға арнап мақалалар дайындады. Сондай-ақ, «Еуразия тарихы мен мәдениеті аясындағы Арал-Каспий аймағы» 3-ші Халықаралық ғылыми конференцияда (2022 ж. 24-25қараша, Ақтөбе қ.) жоба орындаушылары 4 (төрт) баяндама оқыды.

Вполне очевидно, что настоящий проект, при соответствующем финансировании, окажет позитивное влияние на уровень научно-исследовательских работ в ряде гуманитарных/общественных и технических дисциплин, на характер практической деятельности в сфере культуры. Прежде всего, его результаты – как методические, так и фактологические (познавательные) – будут иметь существенное воздействие на развитие научного памятниковедения в Казахстане, расширение объектно-исследовательской сферы в области этнологии, археологии, истории архитектуры, востоковедения (эпиграфика); на оптимизацию деятельности различных экспедиций по изучению и фиксации соответствующих памятников (в том числе организовываемых на местах); на подготовку специалистов в указанных областях и др. Не менее важным представляется прикладное значение результатов разработки – в первую очередь, в плане развития охранно-реставрационной деятельности в республике (в особенности в степном регионе, в отдаленных районах), музеефикации новых историко-культурных объектов, расширения географии туризма (республиканского и местного уровня), что в совокупности повлечет за собой немалый экономический эффект.

Тиісті қаржыландырылған бұл жоба бірқатар гуманитарлық/әлеуметтік және техникалық пәндер бойынша ғылыми зерттеулер деңгейіне, мәдениет саласындағы практикалық қызметтің сипатына оң әсер ететіні анық. Біріншіден, оның нәтижелері – әдістемелік және деректік (танымдық) – Қазақстандағы ғылыми ескерткіштердің дамуына, этнология, археология, сәулет тарихы, шығыстану саласындағы объектілік-зерттеу саласының кеңеюіне айтарлықтай әсер етеді. зерттеулер (эпиграфия); тиісті ескерткіштерді (оның ішінде жергілікті жерлерде ұйымдастырылғандарды) зерттеу және бекіту бойынша әртүрлі экспедициялардың қызметін оңтайландыру; осы салалардағы мамандарды даярлау үшін және т.б. маңыздылығы кем емес әзірлеу нәтижелерінің қолданбалы мәні - бірінші кезекте, республикада (әсіресе далалық өңірде, шалғай аудандарда) қауіпсіздік және қалпына келтіру іс-шараларын дамыту тұрғысынан. ), жаңа тарихи-мәдени нысандарды мұражайландыру, туризм географиясын кеңейту (республикалық және жергілікті деңгейде), бұл бірге айтарлықтай экономикалық нәтиже береді.

Исторические науки. Этнография

Тарих ғылымы. Этнография

UDC indices
902.2J(574)
International classifier codes
03.61.00;
Key words in Russian
казахское памятниковедение; сакральная география; методика; этноархеология; этноархитектура; этнология; археология; мемориально-культовая архитектура; поселенческие памятники; кыстау;
Key words in Kazakh
қазақ ескерткіштануы; сакралды география; методика; этноархеология; этноархитектура; этнология; археология; мемориалдық-культтік архитектура; қоныстық ескерткіштер; қыстау;
Head of the organization Кабульдинов Зиябек Ермуханович Доктор исторических наук / профессор
Head of work Әжіғали Серік Ескендірұлы Доктор исторических наук / профессор