The object of research, development or design (in Russian) : покрытия на основе системы Fe-Al-Cr, технология воздушно-плазменного напыления

The object of research, development or design (in Kazakh) : Fe-al-Cr жүйесіне негізделген жабындар, ауа-плазмалық бүрку технологиясы

Aim of work (in Russian) : получение научных результатов, позволяющих переходить к созданию технологий воздушно-плазменного напыления интерметаллидных покрытий на основе системы Fe-Al-Cr для изделий энергетического машиностроения.

Aim of work (in Kazakh) : энергетикалық машина жасау бұйымдарына арналған Fe-Al-Cr жүйесі негізіндегі интерметаллидті жабындарды алудың ауа-плазмалық тозаңдату технологиясын жасауға мүмкіндік беретін ғылыми нәтижелер алу

Методы исследования (на русском) : Методом рентгеновской дифрактометрии были исследованы фазовый состав порошков, атак же для измельчения использовалась высокоскоростная шаровая мельница Retsch Emax.

Методы исследования (на казахском) : Рентгендік дифрактометрия әдісімен ұнтақтардың фазалық құрамы зерттелді, сонымен қатар ұсақтау үшін Retsch eMax жоғары жылдамдықты шар диірмені қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Методом рентгеновской дифрактометрии были исследованы фазовый состав исходных смесей, загружаемых в вибрационную камеру, и проб образцов, отбираемых после соответствующего времени механообработки. При МЛ в течение времени 1 ч существенных изменений атомной структуры образцов не обнаруживается: дифракционные пики сохраняют угловую координату. Дальнейшее увеличение времени МЛ проводит к значительному уширению рефлексов Al, Cr, Fe. Анализ дифрактограмм показал, что уширение линии не является симметричным и профиль линии заметно затянут в сторону больших углов. Уширение дифракционных линии исследуемых фаз свидетельствует о высоком уровне внутренних напряжений в порошках. В исследуемой системе после МЛ обработки в течение 2 ч присутствуют как исходные компоненты смесей, так и зародыши линии новых соединений. Таким образом, можно предположить, что фазовые превращения при процессе МЛ связаны с деформационным перемешиванием; чередование напряжений сжатия и последующая релаксация остаточных напряжений приводит к образованию структурных дефектов; миграция структурных дефектов придает подвижность атомной структуре, способствуя к образованию новых соединений или твердых растворов

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Рентгендік дифрактометрия әдісімен діріл камерасына жүктелген бастапқы қоспалардың фазалық құрамы және тиісті өңдеу уақытынан кейін алынған үлгілердің сынамалары зерттелді. 1 сағат ішінде МЛ-де үлгілердің атомдық құрылымында айтарлықтай өзгерістер табылмайды: дифракциялық шыңдар бұрыштық координатаны сақтайды. МЛ уақытының одан әрі ұлғаюы al, Cr, Fe рефлекстерінің айтарлықтай кеңеюіне әкеледі. Дифрактограммаларды талдау сызықтың кеңеюі симметриялы емес екенін және сызық профилі үлкен бұрыштарға қарай айтарлықтай тартылғанын көрсетті. Зерттелетін фазалардың дифракциялық сызықтарының кеңеюі ұнтақтардағы ішкі кернеулердің жоғары деңгейін көрсетеді. Зерттелетін жүйеде 2 сағат бойы МЛ өңдеуден кейін қоспалардың бастапқы компоненттері де, жаңа қосылыстар желісінің эмбриондары да болады. Осылайша, МЛ процесінде фазалық түрлендірулер деформациялық араластырумен байланысты деп болжауға болады; қысу кернеулерінің ауысуы және қалдық кернеулердің кейінгі релаксациясы құрылымдық ақаулардың пайда болуына әкеледі; құрылымдық ақаулардың көші-қоны Атом құрылымына ұтқырлық береді, жаңа қосылыстардың немесе қатты ерітінділердің пайда болуына ықпал етеді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предлагаемая технология воздушно-плазменного напыления выгодно отличается от других плазменных технологий своей универсальностью и оптимизированностью, поскольку может использоваться для нанесения многокомпонентных композитных интерметаллидных покрытий различного функционального назначения. Разработанный способ получения интерметаллидных покрытий может найти широкое применение в энергетике, машиностроении и других отраслях, где применяются износостойкие, коррозионностойкие, жаропрочные материалы. Таким образом, результаты проведенных исследований внесут вклад в развитие машиностроения и энергетики в Республике Казахстан

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ұсынылған ауа-плазмалық бүрку технологиясы басқа плазмалық технологиялардан әмбебаптығымен және оңтайландырылуымен жақсы ерекшеленеді, өйткені оны әртүрлі функционалды мақсаттағы көп компонентті композиттік металлидті жабындарды қолдану үшін пайдалануға болады. Интерметаллидті жабындарды алудың әзірленген әдісі энергетикада, машина жасауда және тозуға төзімді, коррозияға төзімді, ыстыққа төзімді материалдар қолданылатын басқа салаларда кеңінен қолданыла алады. Осылайша, жүргізілген зерттеулердің нәтижелері Қазақстан Республикасында машина жасау мен энергетиканың дамуына үлес қосады

Level of implementation (in Russian) : не внедрены

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Результаты проекта способствуют расширению возможностей применения воздушно-плазменного напыления для получения интерметаллидных покрытий системы Fe-Al-Cr. Полученные закономерности формирования структурно-фазового состояния покрытий в зависимости от режимов напыления могут быть полезны при изучении и прогнозировании свойств интерметаллидов для оптимизации условий их эксплуатации в качестве защитных покрытий для изделий энергомашиностроения.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері Fe-al-Cr жүйесінің металлидті жабындарын алу үшін ауа-плазмалық бүркуді қолдану мүмкіндіктерін кеңейтуге ықпал етеді. Бүрку режимдеріне байланысты жабындардың құрылымдық-фазалық күйін қалыптастырудың алынған заңдылықтары интерметаллидтердің қасиеттерін зерттеу және болжау кезінде пайдалы болуы мүмкін, оларды энергетикалық машина жасау өнімдері үшін қорғаныс жабындары ретінде пайдалану жағдайларын оңтайландырады.

Field of application (in Russian) : Разработанный способ получения интерметаллидных покрытий может найти широкое применение в энергетике, машиностроении и других отраслях.

Field of application (in Kazakh) : Интерметаллидті жабындарды алудың дамыған әдісі энергетика, машина жасау және басқа салаларда кеңінен қолданыла алады.