The object of research, development or design (in Russian) : Стандарты, программы, учебники казахской литературы в школах с неказахским языком обучения

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақ тілінде оқытпайтын мектердегі қазақ әдебиеті пәнінің стандарты, бағдарламасы, оқулығы

Aim of work (in Russian) : Сделать научный и сравнительный анализ истории преподавания казахской литературы в школах не с казахским языком обучение, выявить текущие проблемы, дать конкретные рекомендации о необходимости будущих программ, эффективных методов обучения.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақ тілінде оқытпайтын мектептерде қазақ әдебиетін оқытудың тарихына ғылыми-салыстырмалы талдау жасау, бүгінгі мәселелерін анықтау, болашақта қандай бағдарламамен, тиімді әдіс-тәсілдермен оқыту қажеттігіне ғылыми-әдістемелік зерттеу жүргізе отырып, нақты ұсыныстар беру.

Методы исследования (на русском) : В научном исследовании используются методы сбора исходной информации, системно-структурного, обобщающего, научно-методического систематизации, хронологического, сравнительного, сопоставительного, художественного анализа.

Методы исследования (на казахском) : Ғылыми зерттеуде бастапқы ақпаратты жинау, жүйелілік-құрылымдық, жинақтау, ғылыми-әдістемелік жүйелеу, хронологиялық, салыстырмалы, салғастырмалы, көркемдік талдау әдістері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Собраны материалы, касающиеся изучения казахской литературы в истории образования, охватывающие время с момента открытия русских классов на казахской земле. Сформирован каталог материалов и работ по данной теме Определено количество литературных произведений, список писателей-поэтов, объем произведений, изучаемых вне класса представленных в учебнике казахского языка и литературы в школах с неказахским языком обучения. Был проанализированы тексты в жанрах прозы, поэзии и драматургии в период с 5 по 11 классы. С целью апробации проанализированных материалов: • 21-22 сентября 2022 года на ІХ международном симпозиуме молодых тюркологов в г. Бишкек Кыргызстана, мы прочитали доклад на пленарном заседании на тему «Преподавание литературы тюркских народов в Казахстане; • 20-22 октября на 14-м Международном симпозиуме «Dünya dili türkçe», проходившем в г. Алании Турции, мы выступили с докладом на секционном заседании на тему «Некоторые мифологические персонажи в современной детской литературе». Тезис статьи был опубликован в сборнике симпозиума. • 17-18 ноября на I Международном симпозиуме детской литературы, организованном университетом Еге в городе Измир, Турции, мы выступили с онлайн докладом на тему «Современный казахский детский фольклор». Полный сборник статей симпозиума планируется выпустить в декабре.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақ жерінде орыс сыныптары ашылғаннан бергі уақытты қамтитын білім беру тарихында қазақ әдебиетінің оқытылуына қатысты материалдар жиналды. Осы тақырыпқа қатысты материалдар мен еңбектердің каталогы түзілді. Зерттеу нысанына айналатын қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқулығында берілген әдеби шығармалардың саны, ақын жазушылардың тізімі, сыныптан тыс оқытылатын шығармалардың көлемі анықталды. 5-11 сыныптар аралығында берілген әдеби шығармалардың проза, поэзия және драматургия жанрларында қандай мәтін берілгендігі сарапталды. Оқулықта берілген үзінді шығармаларға талдаулар жасалды. Талданған материалдарды апробациядан өткізу мақсатында: • 2022 жылдың 21-22 қыркүйек күндері Қырғызстанның Бішкек қаласында өткен Жас түркологтардың ІХ халықаралық симпозиумында «Қазақстанда түркі халықтары әдебиетінің оқытылуы» тақырыбында пленарлық мәжілісте баяндама оқыдық; • 20-22 қазан күндері Түркие мемлекетінің Алания қаласында өткен 14-халықаралық «Dünya dili türkçe» симпозиумында «Қазіргі балалар әдебиетіндегі кейбір мифологиялық кейіпкерлер» тақырыбында секциялық мәжілісте баяндама жасадық. Мақаланың тезисі симпозиумның жинағында жарыққа шықты. • 17-18 қарашада Түркие мемлекеті Измир қаласындағы Еге университеті ұйымдастырған І халықаралық Балалар әдебиеті симпозиумында «Қазіргі қазақ балалар фольклоры» тақырыбында онлайн баяндама жасадық. Симпозиумның толық мақалалар жинағы желтоқсан айының ішінде жарыққа шығады деп жоспарлануда.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результат проекта не применяется специально для целей коммерциализации.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба нәтижесі арнайы коммерцияландыру мақсатында қолданылмайды.

Level of implementation (in Russian) : С целью обсуждения состояния преподавания казахской литературы в школах с неказахским языком обучения был организован научно-методический семинар с учителями средних школ. В конце работы семинара предложения учителей казахского языка и литературы в школах с неказахским языком обучения, учитываемые при формировании новой программы, были внесены в решение протокола.

Level of implementation (in Kazakh) : Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ әдебиеті пәнінің оқытылу жай-күйін талқылау мақсатында орта мектеп мұғалімдерімен ғылыми-әдістемелік семинар ұйымдастырылды. Семинар жұмысының соңында қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің жаңа бағдарлама түзуде ескерілетін ұсыныстары хаттама шешіміне енгізілді.

Efficiency (in Russian) : В ходе реализации проекта будут сохранены основные тенденции с учетом передового международного опыта. В соответствии с обновленным содержанием образования курс казахской литературы пополняется размышлениями, выводами, анализами и рассуждениями о казахской детской литературе за годы независимости и ее поднятии темы рухани жаңғыру на примере нового казахстанского патриотизма. Результаты проведенных исследований, основанных на перспективах изучения казахской литературы в школах с неказахским языком обучения, рекомендуются для разработки программы по казахской литературе, которая будет изучаться как отдельный предмет с 2024 года.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны жүзеге асыру барысында алдыңғы қатарлы халықаралық тәжірибелер ескеріле отырып, олардың негізгі тенденциялары сақталады. Жаңартылған білім мазмұнына сәйкес Қазақ әдебиеті курсы Тәуелсіздік жылдарындағы қазақ балалар әдебиеті және оның жаңа қазақстандық патриотизм мысалында рухани жаңғыру тақырыбын көтеруі жайындағы ой-пікірлер, тұжырымдар, талдаулар мен пайымдаулар арқылы толықтырылып, алғаш рет ғылыми айналысқа түседі. Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ әдебиеті пәнінің болашағы негізінде жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижеері 2024 жылдан бастап бөлек пән ретінде оқытылатын қазақ әдебиеті пәнінің бағдарламасын жасауға ұсынылады.

Field of application (in Russian) : Научные статьи, публикуемые в зарубежных и отечественных изданиях, будут широко использоваться учителями школ, преподавателями и студентами колледжей, вузов, магистрантами и докторантами PhD, литературоведами-методистами. Монография, издаваемая как результат научного проекта, будет использоваться в качестве дополнительного материала в процессе специальных научных исследований, в педагогических вузах, специализированных специальных школах, колледжах.

Field of application (in Kazakh) : Шетелдік және отандық басылымдарда жарық көретін ғылыми мақалалар мектеп мұғалімдері, колледж, ЖОО оқытушылары мен студенттері, магистранттар мен PhD докторанттар, әдебиеттанушы-әдіскерлер үшін кеңінен қолданатын материал болмақ. Ғылыми жоба нәтижесі ретінде жарық көретін монография арнайы ғылыми зертеулер барысында, педагогикалық жоғары оқу орындарында, мамандандырылған арнаулы мектептерде, колледждерде оқу үдерісінде қосымша материал ретінде қолданылатын болады.