The object of research, development or design (in Russian) : Синтезированные сплавы системы Sb - Te

The object of research, development or design (in Kazakh) : Sb – Te жүйесінің синтезделген қорытпалары

Aim of work (in Russian) : Получение термодинамических констант конденсированной и паровой фаз бинарных систем сурьмы с теллуром, селеном и серой, а также построение фазовых переходов жидкость-пар при атмосферном и низких давлениях, позволяющих отследить поведение указанных редких элементов в условиях вакуум-дистилляционной переработки штейнов и выдать технологические рекомендации для их извлечения

Aim of work (in Kazakh) : Теллурмен, селенмен және күкіртпен бинарлық сүрме жүйелерінің конденсацияланған және бу фазаларының термодинамикалық константаларын алу, сондай-ақ штейндерді вакуумдық-дистилляциялық өңдеу жағдайында көрсетілген сирек элементтердің әрекетін қадағалауға мүмкіндік беретін атмосфералық және төмен қысымдарда сұйықтық-будың фазалық ауысуларын құру

Методы исследования (на русском) : Сплавы получены ампульным методом. Давление насыщенного пара компонента, имеющего большую долю в паре, определено экспериментально изотермическим вариантом метода точек кипения. Давление насыщенного пара компонента, имеющего меньшее парциальное давление, определено численным интегрированием уравнения Гиббса-Дюгема. Состав пара в частных системах определен статическим методом.

Методы исследования (на казахском) : Қорытпалар ампулалық әдіспен алынды. Буда үлесі көп компоненттің қаныққан бу қысымы эксперименттік түрде қайнау нүктелері әдісінің изотермиялық нұсқасымен анықталды. Парциалдық қысымы аздау компоненттің қаныққан бу қысымы Гиббс-Дюгем теңдеуінің сандық интеграциясымен анықталды. Жеке жүйелердегі будың құрамы статикалық әдіспен анықталды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Сплавлением сурьмы и теллура в эвакуированных кварцевых ампулах приготовлены 9 сплавов различного состава. Впервые определено суммарное давление пара над расплавами частных двойных систем сурьма – теллурид сурьмы и теллурид сурьмы - теллур. Произведением величины суммарного давления пара в частных системах Sb – Sb2Te3 и Sb2Te3 – Te на долю теллурида и теллура (соответственно) впервые определено парциальное давление пара последних с расчетом величины давления пара второго компонента численным интегрированием уравнения Гиббса-Дюгема. Парциальные давления сурьмы, теллурида сурьмы и теллура в частных системах представлены температурно-концентрационными зависимостями.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Көшірілген кварц ампулаларында сүрме мен теллурды бірге қорыту арқылы әртүрлі құрамдағы 9 қорытпа дайындалды. Алғаш рет сүрме – сүрме теллуриді және сүрме теллуриді және теллур жеке қосарлы жүйелерінің балқытпаларына түсетін будың жалпы қысымы анықталды. Sb – Sb2Te3 және Sb2Te3 – Te жеке жүйелеріндегі жиынтық бу қысымының шамасын теллурид пен теллурдың үлесіне (сәйкесінше) көбейту арқылы алғаш рет Гиббс-Дюгем теңдеуінің сандық интеграциясымен екінші компоненттің бу қысымының шамасын есептей отырып, соңғысының парциалдық бу қысымы анықталды. Жеке жүйелердегі сүрме, сүрме теллуриді мен теллурдың парциалдық қысымы температуралық-концентрациялық тәуелділіктермен ұсынылған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные результаты направлены на создание фундаментальных физико-химических основ технологии дистилляционных процессов переработки расплавленных халькогенидных систем и выдачу эффективных практических рекомендаций, необходимых для разработки и совершенствования процесса извлечения редких металлов сурьмы, теллура, селена из полиметаллических штейнов вакуум-термическим способом.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелер балқытылған халькогенидті жүйелерді өңдеуге арналған дистилляциялық процестер технологиясының іргелі физикалық-химиялық негіздерін жасауға және полиметалл штейндерден сирек металдарды сүрме, теллурды және селенді алу процесін әзірлеу және жетілдіру үшін қажетті тиімді практикалық ұсыныстарды беруге бағытталған вакуум-термиялық әдіспен.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Полученные новые справочные данные о бинарных системах с построением полных диаграмм состояния, включающих парожидкостное равновесие, которые отсутствуют к настоящему времени, будут полезны при совершенствовании схемы извлечения редких элементов из полиметаллического сырья и вторичных продуктов.

Efficiency (in Kazakh) : Осы уақытқа дейін жетіспейтін бу-сұйықтықтың тепе-теңдігін қамтитын жағдайлардың толық диаграммаларын құра отырып, қосарланған жүйелер туралы алынған жаңа анықтамалық деректер полиметалл шикізатынан және қайталама өнімдерден сирек кездесетін элементтерді алу схемасын жетілдіру кезінде пайдалы болады.

Field of application (in Russian) : Полученные справочных данные, дополняющие базу данных в области термодинамики, будут использованы пользователями, работающими в области физической химии, технологами, в научно-исследовательских институтах смежных профилей, образовательных учреждениях соответствующего профиля. Также результаты полезны при разработке эффективных технологий получения полупроводникового селена и теллура, а также при разработке новых экологически безопасных способов производства высокочистых элементов из вторичных продуктов.

Field of application (in Kazakh) : Термодинамика саласындағы дерекқорды толықтыратын, алынған анықтамалық деректерді физикалық химия саласында жұмыс істейтін пайдаланушылар, технологтар, сабақтас бейіндегі ғылыми-зерттеу институттарында, тиісті бейіндегі білім беру мекемелерінде пайдаланатын болады. Сондай-ақ, нәтижелер жартылай өткізгіш селен мен теллурды алудың тиімді технологияларын әзірлеу кезінде, сондай-ақ қайталама өнімдерден жоғары таза элементтерді өндірудің жаңа экологиялық қауіпсіз әдістерін әзірлеу барысында пайдалы болып табылады.