The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследований является - люцерна, селекция, исходный материал, популяция, сорт.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі - жоңышқа, селекция, бастапқы материал, популяция, сорт.

Aim of work (in Russian) : Создание экспериментальной модели сортов люцерны с повышенной семенной продуктивностью и целенаправленный подбор и оценка перспективного исходного материала по биолого-морфологическим и экологическим особенностям в условиях Северного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік Қазақстан жағдайында тұқымдық өнімділігі жоғары жоңышқа сортының эксперименттік моделін жасау және биоморфологиялық және экологиялық ерекшеліктері бойынша перспективті бастапқы материалды мақсатты іріктеу және бағалау.

Методы исследования (на русском) : Методология проведения работы: теоретической и методологической основой послужили разработки отечественных и зарубежных ученых в области селекции многолетних бобовых трав. В ходе проведения экспериментов применяются современные научные методы планирования и проведения полевых и лабораторных исследований с использованием стандартных общепринятых методик. В селекции многолетних трав применяются методики, разработанные Всесоюзным научно-исследовательским институтом кормов, научно-исследовательским институтом растениеводства имени Н.И. Вавилова, методические указания по селекции многолетних трав СибНИИ кормов и методические основы и техника селекции многолетних трав в Северном Казахстане (Кокшетауское НИИСХ).

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс әдістемесі: көпжылдық бұршақ тұқымдас шөптер селекциясы саласындағы отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеулері теориялық және әдіснамалық негіз болды. Эксперименттер жүргізу барысында стандартты жалпыға ортақ қабылданған әдістемелерді пайдалана отырып, далалық және зертханалық зерттеулерді жоспарлау мен жүргізудің заманауи ғылыми әдістері қолданылады. Көпжылдық шөптер селекциясында Н.И. Вавилов атындағы өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты әзірлеген әдістемелер, Бүкілодақтық жемшөп ғылыми-зерттеу институты, Сібір жемшөп ғылыми-зерттеу институты әзірлеген көпжылдық шөптерді іріктеу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар және Солтүстік Қазақстандағы көпжылдық шөптерді іріктеудің әдістемелік негіздері мен техникасы (Көкшетау ауылшаруашылық ғылыми-зерттеу институты) қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : За период 01.09.-15.11.2022 г. согласно календарному плану проекта получены следующие результаты: проведен патентный поиск глубиной исследований до 10 лет на выявление аналогов и прототипа по РК, ближнего и дальнего зарубежья, проведен анализ современного состояния изученности вопроса – литературный обзор. Составлен отчет о патентно-информационном поиске с выводами, рекомендациями и выявленными источниками информации. Подготовлена и подана заявка на полезную модель впервые по данной проблеме. Составлена рабочая программа и методика проведения НИР. Проведена подготовка полевых журналов. Проведен контроль за хранением семян люцерны, отбор и анализ посевных качеств семян. Проведена подготовка посевной ведомости и полевой схемы размещения вариантов опыта. Проведена подготовка и подбор участка к посеву. А также вне календарного плана за текущий период опубликована 1 статья КОКСОН РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 01.09-15.11.2022 ж. аралығында жобаның күнтізбелік жоспарына сәйкес келесі нәтижелер алынды: ҚР, жақын және алыс шет елдер бойынша аналогтар мен прототиптерді анықтау үшін 10 жылға дейінгі зерттеу тереңдігіне патенттік іздеу жүргізілді, мәселені зерделеудің қазіргі жай-күйіне талдау жүргізілді, әдеби шолу жасалды. Қорытындылармен, ұсыныстармен және анықталған ақпарат көздерімен патенттік-ақпараттық іздеу туралы есеп жасалды. Пайдалы модельге өтінім дайындалды және берілді. ҒЗЖ жүргізудің жұмыс бағдарламасы мен әдістемесі жасалды. Далалық журналдар дайындалды. Жоңышқа тұқымының сақталуына бақылау, тұқымның себу сапасын іріктеу және талдау жүргізілді. Тәжірибе нұсқаларын орналастырудың егістік тізбесін және далалық схемасын дайындау жүргізілді. Тәжірибе танабын таңдау және дайындау жүргізілді. Сондай-ақ ағымдағы кезеңде күнтізбелік жоспардан тыс ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған ғылыми басылымдарда 1 мақала жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономические показатели отражаются в минимальных затратах при посеве и уходе за травостоем, уборки, и выгоде возделывания нового перспективного исходного материала созданного по данной модели сорта. В ходе реализации проекта применяются лабораторно-техническое оснащение опытно-производственного хозяйства и услуги сторонних организаций.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық көрсеткіштер көпжылдық бұршақ тұқымдас шөптерді себу және күту, жинау кезіндегі ең төменгі шығындарда және осы модель бойынша жасалған жаңа перспективалы бастапқы материалын өсірудің пайдасында көрінеді. Жобаны іске асыру барысында тәжірибелік-өндірістік шаруашылығының зертханалық-техникалық жабдықталуы және сыртқы ұйымдардың қызметтері қолданылады.

Level of implementation (in Russian) : По завершению проекта перспективный исходный материал будет передан для включения в селекционные программы в НИУ.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба аяқталғаннан кейін перспективалық бастапқы материал ҒЗҰ селекциялық бағдарламаларына енгізу үшін берілетін болады.

Efficiency (in Russian) : При внедрений в селекционный процесс данной модели урожайность кормовой массы и семян будущего нового сорта люцерны будут повышены по кормовой массе на 10-15% и по семенам на 20-25%.

Efficiency (in Kazakh) : Осы модельді селекциялық процеске енгізу кезінде болашақ жаңа жоңышқа сортының жемшөп массасы мен тұқым өнімділігі жемшөп массасы бойынша 10-15% және тұқым өнімділігі бойынша 20-25% жоғарылайтын болады.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, селекция, кормопроизводство. Целевыми потребителями полученных результатов являются НИИ, которым по результатам исследований будет предложено внедрение перспективных образцов в селекционный процесс. Данная работа имеет большое практическое значение при созданий сортов люцерны с повышенной семенной продуктивностью. Помимо этого методика проведения научно-исследовательских работ по теме проекта будет применена в учебном процессе среди студентов, магистрантов и докторантов сельскохозяйственных специальностей.

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы, селекция, мал азығы өндірісі. Нәтижелердің мақсатты тұтынушылары ҒЗИ болып табылады, оларға зерттеу нәтижелері бойынша селекциялық процестің перспективті нөмірлері мен үлгілерін енгізу ұсынылады. Бұл жұмыстың тұқым өнімділігі жоғары жоңышқа сорттарын шығаруда үлкен практикалық маңызы бар. Сонымен қатар, жоба тақырыбы бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу әдістемесі ауыл шаруашылығы мамандықтарының студенттері, магистранттары мен докторанттары арасында оқу процесінде қолданылатын болады.