The object of research, development or design (in Russian) : Детская речь с опорой на показания метаязыкового сознания как единственного источника исследования мотивационной рефлексии

The object of research, development or design (in Kazakh) : Уәждемелік рефлексияны зерттеудің жалғыз көзі ретінде метатілдік сананың көрсеткіштеріне сүйене отырып, балалардың сөйлеуі

Aim of work (in Russian) : В рамках теории сопоставительной мотивологии 1) исследовать мотивационную рефлексию как лингвокогнитивный операциональный механизм осмысления языковых фактов с опорой на показания метаязыкового сознания детей дошкольного и младшего школьного возраста, формирующихся в условиях моно- и билингвального социума Казахстана; 2) выявить универсальные и специфические особенности мотивационной рефлексии детей-монолингвов и детей-билингвов.

Aim of work (in Kazakh) : Салыстырмалы уәждеме теориясы шеңберінде 1) Қазақстанның моно - және қос тілді қоғамы жағдайында қалыптасатын мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың метатілдік санасының көрсеткіштеріне сүйене отырып, тілдік фактілерді түсінудің лингвокогнитивтік операциялық тетігі ретінде уәждемелік рефлексияны зерттеу; 2) монолингвальды балалар мен қос тілді балалардың уәждемелік рефлексиясының әмбебап және ерекше ерекшеліктерін анықтау

Методы исследования (на русском) : Описательный метод, включающий общенаучные приемы непосредственного наблюдения, систематизации, интроспекции, интерпретации, классификации, статистической обработки данных, психолингвистический метод, метод компонентного анализа, метод когнитивного анализа языковых явлений (метод концептуального анализа лексики), сопоставительный метод, метод лингвистического моделирования и метод сплошной выборки

Методы исследования (на казахском) : Тікелей бақылауда, жүйелеуде, интроспекцияда, интерпретацияда, жіктеуде, статистикалық деректерді өңдеудің жалпы ғылыми әдістерді қамтитын сипаттайтын әдіс, психолингвистикалық әдіс, компоненттік талдау әдіс, тілдік құбылыстарды когнитивті талдау әдісі (лексиканы тұжырымдамалық талдау әдісі), салыстырмалы әдіс, лингвистикалық модельдеу әдісі және үздіксіз іріктеу әдіс

Obtained results and novelty (in Russian) : 1.Создана теоретико-методологическая концепция исследования мотивационной рефлексии детей в условиях формирования моно-билингвальной личности на основе работ отечественных и зарубежных ученых по онтолингвистике, психолингвистике, когнитивной лингвистике, сопоставительной мотивологии. Впервые описана мотивационная рефлексия как лингвокогнитивный феномен, играющий существенную роль в коммуникативной и когнитивной практике, в лингвокреативной деятельности, в стратегии усвоения языка ребенком, а также описан понятийно-терминологический аппарат, методология и направления исследования. Проведен аналитический обзор 105 источников. 2. Разработана методология психолингвистического исследования мотивационной рефлексии детей-монолингвов и детей-билингвов. Впервые в рамках мотивологической концепции проведен психолингвистический (свободный ассоциативный и направленный) и лингвистический эксперименты на предмет выявления мотивационной рефлексии детей-монолингвов и детей-билингвов. В экспериментах участвовало 120 детей в возрасте от 5 до 10 лет. Впервые сформирован корпус детских метавысказываний в количестве 7394 единицы, отражающие факт осмысления мотивированной лексики русского и казахского языков детьми, формирующихся в условиях моно-билингвального социума Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1.Онтолингвистика, психолингвистика, когнитивтік лингвистика, салыстырмалы мотивология бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың жұмыстары негізінде моно-қос тілді тұлғаны қалыптастыру жағдайында балалардың уәждемелік рефлексиясын зерттеудің теориялық-әдіснамалық тұжырымдамасы құрылды. Уәждемелік рефлексия алғаш рет коммуникативті және когнитивті практикада, лингвокреативті іс-әрекетте, баланың тілді меңгеру стратегиясында маңызды рөл атқаратын лингвокогнитивті құбылыс ретінде сипатталды, сонымен қатар тұжырымдамалық-терминологиялық аппарат, әдістеме және зерттеу бағыттары сипатталды. 105 дереккөзге аналитикалық шолу жасалды. 2. Монолингвалық балалар мен қос тілді балалардың уәждемелік рефлексиясын психолингвистикалық зерттеу әдістемесі жасалды. Уәждемелік тұжырымдама аясында алғаш рет монолингвалық балалар мен қос тілді балалардың уәждемелік рефлексиясын анықтау үшін психолингвистикалық (еркін ассоциативті және бағытталған) және лингвистикалық эксперименттер жүргізілді. Эксперименттерге 5 пен 10 жас аралығындағы 120 бала қатысты. Алғаш рет Қазақстан моно-қос тілді қоғамы жағдайында қалыптасатын балалардың орыс және қазақ тілдерінің уәжді лексикасын түсіну фактісін көрсететін 7394 бірлік санында балалар метасөйлеуінің корпусы құрылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : нет

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : нет

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования будут эффективными для решения вопросов развития лингвистики детской речи, научной концепции сопоставительной мотивологии, лексической теории мотивации слов с учетом данных психолингвистического эксперимента, развития когнитивной и коммуникативной лингвистики, развития исследований по детскому словотворчеству, языковой способности детей и стратегии усвоения языка (в частности, лексической системы) в онтогенезе, а также для развития сопоставительных исследований языковых явлений в условиях глобализационных процессов миграции, социализации, адаптации детей. Результаты окажут влияние на решение вопросов детского моно-би-полилингвизма и исследований в области образования. Социальный эффект от реализации проекта состоит в привлечении родителей к вопросам гармоничного развития ребенка, в том числе развития языковых и когнитивных компетенций ребенка.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері балалардың сөйлеу лингвистикасын дамыту, салыстырмалы уәждеменің ғылыми тұжырымдамасы, психолингвистикалық эксперимент деректерін ескере отырып, сөздерді уәждемелеудің лексикалық теориясы, когнитивті және коммуникативті лингвистиканы дамыту, балалардың сөзжасамы бойынша зерттеулерді дамыту, балалардың тілдік қабілеті және онтогенездегі тілді (атап айтқанда, лексикалық жүйені) игеру стратегиясы мәселелерін шешу үшін, сондай-ақ онтогенездегі тілді меңгеру стратегиясы үшін тиімді болады, балалардың көші-қонының, әлеуметтенуінің, бейімделуінің жаһандану процестері жағдайындағы тілдік құбылыстарды салыстырмалы зерттеу. Нәтижелер балалардың моно-би-полилингвизм және білім беру саласындағы зерттеулер мәселелерін шешуге әсер етеді. Жобаны іске асырудың әлеуметтік әсері ата-аналарды баланың үйлесімді дамуы, оның ішінде баланың тілдік және танымдық құзыреттерін дамыту мәселелеріне тартудан тұрады

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут быть применены в области научной методологии филологических исследований, использованы учеными, изучающими лингвокогнитивные особенности детей, исследующими вопросы детского билингвизма и сопоставительного языкознания. Результаты исследования могут быть использованы в практической деятельности лингвистов при составлении двуязычного словаря «Метаязыка детских инноваций» и при исследовании языковой игры, педагогами-практиками на уроках по развитию речи, родителями в процессе коммуникации и творческой, познавательной деятельности ребенка

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін филологиялық зерттеулердің ғылыми әдіснамасы саласында қолдануға болады, балалардың лингвогнитивтік ерекшеліктерін зерттейтін, балалардың билингвизмі мен салыстырмалы тіл білімі мәселелерін зерттейтін ғалымдар қолдана алады. Зерттеу нәтижелерін лингвистердің практикалық іс-әрекетінде «Балалар инновациясының метатілділігі» екі тілді сөздігін құрастыруда және тілдік ойынды зерттеуде, сөйлеуді дамыту сабақтарында педагог-практиктер, баланың қарым-қатынасы мен шығармашылық, танымдық іс-әрекеті процесінде ата-аналар қолдана алады