The object of research, development or design (in Russian) : Способ получения градиентных покрытий Cr3C2–NiCr, обеспечивающий высокую стойкость котельной стали к коррозионному и эрозионному износу.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазандық болаттың жоғары коррозиялық және эрозиялық тозуға төзімділігін қамтамасыз ететін Cr3C2 – NiCr градиентті жабындарды алу әдісі.

Aim of work (in Russian) : Разработка детонационного способа получения градиентных покрытий Cr3C2–NiCr, которые обеспечат высокую стойкость котельной стали к коррозионному и эрозионному износу, а также изучение закономерностей эволюции структуры и деградации свойств покрытий Cr3C2–NiCr при высокотемпературном окислении и абразивно-коррозионном износе.

Aim of work (in Kazakh) : Қазандық болатының коррозиялық және эрозиялық тозуға жоғары төзімділігін қамтамасыз ететін Cr3C2–NiCr градиентті жабындарды алудың детонациялық әдісін әзірлеу, сонымен қатар жоғары температуралы тотығу және абразивті-коррозиялық тозу кезіндегі Cr3C2–NiCr жабындарының құрылым эволюциясының заңдылықтарын және жабын қасиеттерінің нашарлауын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Для исследования трибологических свойств покрытий использованы современные, хорошо апробированные методы, а также специальные методы оценки испытаний стальных элементов котлов на высокотемпературную газовую коррозию и эрозию

Методы исследования (на казахском) : Жабындардың трибологиялық қасиеттерін зерттеу үшін заманауи, жақсы тексерілген әдістер, сондай-ақ қазандықтардың болат элементтерін жоғары температуралы газ коррозиясы мен эрозиясына сынауды бағалаудың арнайы әдістері қолданылды

Obtained results and novelty (in Russian) : Были проведены высокотемпературные трибологические испытания покрытий на высокотемпературном трибометре при разных температурах. Были выявлены особенности изнашивания градиентных композиционных покрытий на основе Cr3C2–NiCr при разных температурах. Были сравнительные исследования однородных и градиентных покрытий. Результаты исследования покрытий Cr3C2–NiCr показали, что износостойкость покрытий в зависимости от степени заполнения меняются. Градиентное покрытие обладает высокой стойкостью к износу материала чем однородное покрытие. Это связано с тем, что высокое содержание Cr3C2 и Cr2О3 фаз на поверхностном слое повышает износостойкость покрытий. Была разработана установка для ускоренных испытаний стальных элементов котлов на высокотемпературную газовую коррозию и эрозию.Были исследованы стойкости градиентных покрытий на основе Cr3C2–NiCr к высокотемпературной газовой коррозия и эрозия. Подана заявка о выдаче патента Республики Казахстан на изобретение (Регистрационный № 2022/0599.1)

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Әр түрлі температурада жоғары температуралы трибометрдегі жабындарға Жоғары температуралы трибологиялық сынақтар жүргізілді. Cr3c2–nicr негізіндегі градиентті композициялық жабындардың әр түрлі температурада тозу ерекшеліктері анықталды. Біртекті және градиентті жабындар бойынша салыстырмалы зерттеулер болды. Cr3c2–NiCr жабындарын зерттеу нәтижелері жабындардың тозуға төзімділігі толтыру дәрежесіне байланысты өзгеретінін көрсетті. Градиент жабыны біркелкі жабынға қарағанда материалдың тозуына жоғары төзімділікке ие. Себебі беткі қабаттағы Cr3C2 және С2О3 фазаларының жоғары мөлшері жабындардың тозуға төзімділігін арттырады. Қазандықтардың Болат элементтерін Жоғары температуралы газ коррозиясы мен эрозиясына жылдам сынау үшін қондырғы жасалды.Cr3C2–NiCr негізіндегі градиентті жабындардың жоғары температураға төзімділігі зерттелді газ Коррозия және эрозия.Өнертабысқа Қазақстан Республикасының патентін беру туралы өтініш берілді (тіркеу № 2022/0599.1)

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: В современной энергетике актуальны проблемы коррозии поверхностей деталей нагрева котлов тепловых электростанций (ТЭС), таких как трубы топочных экранов и пароперегревателей, эксплуатируемые при температурах до 700 °C и контактирующие с агрессивными фракциями летучей золы, движущейся с высокой скоростью в дымовых газах. Поэтому, данный проект, направленный на повышение высокотемпературной коррозионной стойкости и трибологических свойств деталей энергетического оборудования, является актуальным. Кроме того, предлагаемый способ получения градиентных покрытий является простым и экономически более выгодным, не требует использования сложной конструкции установки и позволяет сократить число этапов технологических процессов. Предлагаемое градиентное покрытие позволит повысить ресурс котельного оборудования, что даст существенный социально-экономический эффект.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазіргі энергетикада 700 °C дейінгі температурада пайдаланылатын және түтін газдарында жоғары жылдамдықпен қозғалатын ұшпа күлдің агрессивті бөлшектерімен жанасатын от жағу беттері мен бу қыздырғыштардың құбырлары сияқты, жылу электр станцияларының (ЖЭС) қазандықтарының қыздыру бөлшектерінің беттерін коррозиялау мәселесі өзекті болып табылады. Сондықтан, жоғары температуралы тоттануға төзімділікті және энергетикалық жабдық бөлшектерінің трибологиялық қасиеттерін арттыруға бағытталған бұл жоба өзекті болып табылады. Сонымен қатар, градиент жабындарын алудың ұсынылған әдісі қарапайым және экономикалық тұрғыдан тиімдірек, қондырғының күрделі дизайнын қолдануды қажет етпейді және технологиялық процестердің сатыларының санын азайтуға мүмкіндік береді. Ұсынылған градиент жабыны қазандық жабдықтарының ресурсын арттыруға мүмкіндік береді, бұл елеулі әлеуметтік-экономикалық әсер береді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Еңгізілмеген.

Efficiency (in Russian) : Предлагаемый способ может заменить существующие дорогостоящие технологии получения защитных покрытий для энергетического оборудования.

Efficiency (in Kazakh) : Ұсынылған әдіс энергетикалық жабдыққа арналған қорғаныс жабындарын алудың қолданыстағы қымбат технологияларын алмастыра алады.

Field of application (in Russian) : Разработанный способ получения градиентных покрытий может найти широкое применение в энергетике, машиностроении и других отраслях, где применяются жаропрочные материалы.

Field of application (in Kazakh) : Градиент жабындарын алудың дамыған әдісі ыстыққа төзімді материалдар қолданылатын энергетика, машина жасау және басқа салаларда кеңінен қолданыла алады.