The object of research, development or design (in Russian) : Сакский культурный комплекс Западной Сарыарки и Северного Приаралья

The object of research, development or design (in Kazakh) : Батыс Сарыарқа мен Солтүстік Арал бойы сақтарының мәдени кешені

Aim of work (in Russian) : Междисциплинарные исследования сакcкого культурного горизонта и теоретическая реконструкция основных компонентов культуры Западной Сарыарки и Северного Приаралья в VIII–II вв. до н.э. в контексте изучения проблем генезиса и трансформации культур, и межкультурных контактов.

Aim of work (in Kazakh) : Сақ мәдени қабатын пәнаралық зерттеу және мәдениеттердің шығу тегі мен ауысуы және мәдениетаралық байланыстар мәселелерін зерттеу аясында ж.с.д. VIII–II ғасырлардағы Батыс Сарыарқа мен Солтүстік Арал өңірінің мәдениетінің негізгі компоненттерін теориялық тұрғыда қайта қалпына келтіру.

Методы исследования (на русском) : Для исследования темы будут использованы следующие методы: методы сбора, систематизации и сравнительного анализа фондовых материалов, опубликованных статей, книг и архивных отчетов; методы статистического, сравнительно-исторического, семантического анализа, исторической реконструкции. При исследовании памятников учитываются региональные особенности и применяется усиленная новыми техническими инструментами сложившаяся методика – детальный топоплан могильника, геомагнитное исследование изучаемого объекта, раскопки поэтапно-послойным способом с 3Д фиксацией всех артефактов и конструкций. В следующем этапе научного исследования проводятся камеральная обработка, первичная консервация и реставрация полученных археологических предметов. Будет проводиться компьютерно-томографическая и изотопное исследования костных останков людей и животных, обнаруженных из раскопанных объектов РЖВ. В результате проведенных археологических и междисциплинарных исследований производится анализ и обобщение полученных данных, с целью полной научной характеристики памятника, возможности дальнейших научных разработок проблем истории и культуры древних населении.

Методы исследования (на казахском) : Тақырыпты зерттеу үшін келесідей әдістер пайдаланылады: қор материалдарын, жарияланған мақалалар мен кітаптарды және мұрағаттық есептерді жинау, жүйелеу және салыстырмалы талдау әдістері; статистикалық, салыстырмалы-тарихи, семантикалық талдау, тарихи реконструкция әдістері. Ескерткіштерді зерттеу кезінде өңірлік ерекшеліктер ескеріледі және қорымның нақты топожоспары, зерттелетін нысанды геомагниттік зерттеу, қабаттарда кездескен барлық артефактілер мен құрылысты қабат бойынша кезең-кезеңмен қазу секілді жаңа техникалық жабдықтармен күшейтілген 3Д әдістеме қолданылады. Ғылыми зерттеудің келесі кезеңінде зертханалық жағдайда археологиялық заттарды камералдық өңдеу, алғашқы консервациялау және реставрациялау жүргізіледі. Ерте темір дәуірінің обаларынан табылған адам, жануарлардың сүйек қалдықтарына компьютерлік-томографиялық, изотопты зерттеу жүргізілетін болады. Жүргізілген археологиялық және пәнаралық зерттеулер нәтижесінде ескерткіштің толық ғылыми сипаттамасын жасау, ежелгі тұрғындардың тарихы мен мәдениеті мәселелерін одан әрі ғылыми зерттеу мақсатында алынған деректер талданады және қорытындыланады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были собраны, обработаны и систематизированы фондовые и архивные материалы по РЖВ Сарыарки; Были проведены полевые археологические исследования на курганном могильнике Кабанкулак (Актюбинская обл.) и поселение-стоянки Кумсай (Кызылординская обл.) и на курганном могильнике раннего железного века Бурматал (Нуринский район, Карагандинская область); Проводится лабораторная и научно-аналитическая обработка материалов; Отобраны и отправлены образцы органических остатков для радиоуглеродного датирования в лабораторию Vilnius Radiocarbon. Получены точные даты пяти объектов: Каркара 1, ограда 23; Саба 1, курган 2; Саба 1, курган 9 и две даты Тортоба 1. В дальнейшем будут получены даты курганов Кабанкулак, стоянки Кумсай и т.д.; Была изучена коллекция керамики стоянки Косаман, обследованной в 2021 году. Был проведен морфологический и орнаментальный анализ 17 сосудов, зафиксированные, в точках 2 и 6. Изученные сосуды разновременны и относятся к эпохе энеолита, ранней бронзы и раннего железного века. В результате изучения морфологии и орнамента сосудов, выделено 12 сосудов, датируемых эпохой раннего железного века.; Были проведены работы по ГИС картографированию и ЗД моделированию. Были получены цифровая модель рельфа, карты, 3Д модель памятников. В общую геоинформационную базу из различных источников по Западной Сарыарке и северному Приаралью были добавлены новые 23 памятников. ; Опубликованы две статьи в Sсоpus, Апробированы полученные результаты научных исследований.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сарыарқаның ерте темір дәуірі бойынша қор және мұрағат материалдары жиналды, өңделді және жүйеленді; Қабанқұлақ қорғанында (Ақтөбе облысы) және Құмсай елді мекенінде (Қызылорда облысы) және Ерте темір дәуірінің Бұрматал қорғанында (Қарағанды облысы, Нұра ауданы) далалық археологиялық зерттеулер жүргізілді; Материалдарды зертханалық және ғылыми-аналитикалық өңдеу жүргізілді; Радиокөміртекті анықтау үшін органикалық қалдықтардың үлгілері іріктеліп, Vilnius Radiocarbon зертханасына жіберілді. Бес нысанның нақты күндері алынды: Қарқара 1, қоршау 23; Саба 1, қорған 2; Саба 1, қорған 9 және екі күн Тортоба 1. Болашақта Қабанқұлақ қорғандары, Құмсай тұрағы және т. б. күндер алынады; Қосаман учаскесіндегі 2021 жылы зерттелген керамика жинағы зерттелді. 2 және 6 пункттерде бекітілген 17 ыдысқа морфологиялық және сәндік талдау жүргізілді. Зерттелетін ыдыстар әр түрлі дәуірге жатады және энеолит, ерте қола және ерте темір дәуіріне жатады. Ыдыстардың морфологиясы мен ою-өрнектерін зерттеу нәтижесінде ерте темір дәуіріне жататын 12 ыдыс анықталды; ГАЖ картографиялау және ЗД модельдеу бойынша жұмыстар жүргізілді. Рельефтің сандық моделі, карталар, ескерткіштердің 3D моделі алынды. Жалпы геоақпараттық базаға Батыс Сарыарқа мен Солтүстік Арал бойындағы түрлі дереккөздерден Жаңа 23 ескерткіш қосылды.; Scopus журналында екі мақала жарияланды, Алынған ғылыми зерттеулердің нәтижелері тексеріледі.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты, полученные в ходе полевых и аналитико-лабораторных исследований, будут отражены в научных изданиях, буклетах и каталогах. Издания послужат основой для разработки программ для ВУЗов, школ, составления энциклопедий и справочных пособий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Далалық және талдамалы-зертханалық зерттеулер барысында алынған нәтижелер ғылыми басылымдарда, буклеттерде, каталогтарда жарияланатын болады. Басылымдар ЖОО, мектептерге арналған бағдарламаларды әзірлеуге, энциклопедиялар мен анықтамалық құралдар жасауға негіз болады.

Level of implementation (in Russian) : Полученные ГИС карты, 3Д модели и панорамные снимки памятников могут быть размещены на различных интернет сайтах и платформах для популяризации историко-культурного наследия Казахстана и повышения туристического потенциала регионов.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған ГАЖ карталары, ескерткіштердің 3Д модельдері мен панорамалық суреттері Қазақстанның тарихи-мәдени мұрасын насихаттау және өңірлердің туристік әлеуетін арттыру үшін түрлі интернет сайттар мен платформаларда орналастырылуы мүмкін.

Efficiency (in Russian) : Эффект проекта состоит в использовании полученных материалов для воссоздания исторического прошлого регионов, в научных и культурно-просветительских целях. Цифровые трехмерные модели объектов историко-культурного наследия дадут еще возможность оперативно проектировать реконструкции и реставрации, визуализация всех архитектурных особенностей памятника, такие модели дают возможность организовывать виртуальные выставки. В случае техногенных или природного разрушения памятники восстановить с большой детальностью объект культуры таким образом сохраняя ее для потомков

Efficiency (in Kazakh) : Әсері алынған материалдарды аймақтың өткен тарихын қайта жаңғырту және ғылыми және мәдени-ағартушылық мақсаттарда пайдаланудан тұрады. Тарихи-мәдени мұра нысандарының сандық үш өлшемді модельдері түріндегі жобаның нәтижелері консервациялау мен қайта қалпына келтіруді жедел жобалауға, ескерткіштің барлық сәулеттік ерекшеліктерін көзбен көруге мүмкіндік береді, мұндай модельдер виртуалды көрмелерді ұйымдастыруға жағдай жасайды. Ескерткіштердің техногендік немесе табиғи бұзылу жағдайында мәдениет нысанын келешек ұрпақ үшін сақтай отырып, үлкен дәлдікпен қалпына келтіреді.

Field of application (in Russian) : История, археология, культура, образование

Field of application (in Kazakh) : Тарих, археология, мәдениет, білім