The object of research, development or design (in Russian) : Онтологический инжиниринг. Предмет исследования: Представление национальных стандартов в форме размеченного текста, автоматизация разметки текстов с применением системного подхода по методологии онтологического инжиниринга.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Онтологиялық инженеринг. Зерттеу пәні: Ұлттық стандарттарды белгіленген мәтін түрінде ұсыну, онтологиялық инженерия әдіснамасына сәйкес жүйелі тәсілді қолдана отырып мәтінді белгілеуді автоматтандыру.

Aim of work (in Russian) : Разработка интеллектуальной автоматизированной системы управления, мониторинга и контроля процессами операционного цикла разработки стандарта с применением технологических интеграций оптимальных методов создания единого репозитория метаданных в соответствии с разрабатываемыми стандартами и требованиями на основе экспертных систем.

Aim of work (in Kazakh) : Сараптамалық жүйелер негізінде дамыған стандарттар мен талаптарға сәйкес бірыңғай метамәліметтер қоймасын құрудың ең жақсы әдістерінің технологиялық интеграцияларын қолдана отырып стандартты әзірлеудің операциялық циклінің процестерін басқару, бақылау және бақылау үшін интеллектуалды автоматтандырылған жүйені құру.

Методы исследования (на русском) : В рамках реализации программного решения применяется онтологический инжиниринг в области автоматизации процессов для гармонизации стандартов согласно Национальному плану стандартизации, а также исследованы модели и методы по применению метаданных, методы по автоматизации разметки текстов, методы интеллектуального управления в процессах операционного цикла разработки стандарта, методы хранения и возможные операции над метаданными. Применяются методы эволюционного моделирование, машинного обучения.

Методы исследования (на казахском) : Бағдарламалық шешімді іске асыру шеңберінде Ұлттық стандарттау жоспарына сәйкес стандарттарды үйлестіру үшін процестерді автоматтандыру саласында онтологиялық инжиниринг қолданылады, сондай-ақ метадеректерді қолдану бойынша модельдер мен әдістер, мәтіндерді белгілеуді автоматтандыру бойынша әдістер, стандартты әзірлеудің операциялық циклі процестерінде зияткерлік басқару әдістері, сақтау әдістері және метадеректермен ықтимал операциялар зерттелді. Эволюциялық модельдеу, машиналық оқыту әдістері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Согласно ожидаемому результату выполнены следующие виды работ: 1) Разработана модель с использованием системного подхода по методологии онтологического инжиниринга для формирования однозначной формулировки определений гармонизируемых и вновь создаваемых стандартов без потери связи между сущностями, 2) Проанализированы существующие формальные языки представления знаний для более глубокого анализа и разработки собственного языка для узкоспециализированных задач по теме проекта, 3) Разработаны онтологии по стандартам и проанализированы результаты сопоставления для выявления противоречий или несоответствий терминологического единства по приоритетам, 4) Разработана модель первичной конвертации текста для формирования онтологии и последующего редактирования экспертами специализированного направления, 5) Проведен анализ механизма мониторинга и контроля процессов при разработке национальных и международных стандартов. 6) Представлена автоматизация формы представления уже согласованного гармонизированного стандарта, с учетом единства измерений и формального представления. 7) Разработаны новые и эффективные методы по устранению основных замечаний по формулировке единиц измерений, 8) Разработана концепция единого представления стандарта как документа, соответствующего требованиям формального признака, ориентированного на пользователей не программистов, применение методов интеллектуального управления в процессах операционного цикла разработки стандарта.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Күтілетін нәтижеге сәйкес келесі жұмыс түрлері орындалды: 1) субъектілер арасындағы байланысты жоғалтпай үйлестірілген және жаңадан құрылатын стандарттар анықтамаларының бір мәнді тұжырымын қалыптастыру үшін онтологиялық инжиниринг әдіснамасы бойынша жүйелік тәсілді пайдалана отырып модель әзірленді, 2) жоба тақырыбы бойынша жоғары мамандандырылған міндеттер үшін өз тілін тереңірек талдау және әзірлеу үшін білімді ұсынудың қолданыстағы формальды тілдері талданады, 3) стандарттар бойынша онтологиялар әзірленді және басымдықтар бойынша терминологиялық бірліктің қайшылықтарын немесе сәйкессіздіктерін анықтау үшін салыстыру нәтижелері талданды, 4) онтологияны қалыптастыру және кейіннен мамандандырылған бағыт сарапшыларының редакциялауы үшін мәтінді бастапқы түрлендіру моделі әзірленді, 5) ұлттық және халықаралық стандарттарды әзірлеу кезіндегі процестердің мониторингі мен бақылау тетігіне талдау жүргізілді. 6) өлшем бірлігі мен ресми ұсынуды ескере отырып, келісілген үйлестірілген стандартты ұсыну нысанын автоматтандыру ұсынылады. 7) өлшем бірліктерін тұжырымдау жөніндегі негізгі ескертулерді жою бойынша жаңа және тиімді әдістер әзірленді, 8) стандартты бағдарламашы емес пайдаланушыларға бағдарланған формальды белгінің талаптарына сәйкес келетін құжат ретінде бірыңғай ұсыну, стандартты әзірлеудің операциялық циклі процестерінде интеллектуалды басқару әдістерін қолдану тұжырымдамасы әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : При проведении эксперимента на тестирование алгоритма по выявлению сущностей были получены следующие результаты: 1) Скорость выявления сущностей при 13017 символах улучшилось с 68 минут при ручной обработке до 2 минут при работе с созданным программным обеспечением. 2) Точность обработки данных составило 100% при автоматизированной обработке. 3) Возможность сохранять выходной файл в разных форматах для дальнейшей обработки. Расширение международных связей, востребованность в контроле качества и безопасности импортируемой продукции при форсированном росте ратификации стандартов в промышленно-технологических направлениях приводит к построению единой системы, которая будет эффективна, оптимальна и выгодна для достижения цели. Существенный экономический эффект обоснован увеличением количества разработчиков стандартов согласно анализу мировых тенденций развития каждой экономической отрасли страны.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нысандарды анықтау үшін алгоритмді тестілеу үшін эксперимент жүргізу кезінде келесі нәтижелер алынды: 1) 13017 таңбадағы нысандарды анықтау жылдамдығы қолмен өңдеу кезінде 68 минуттан жасалған бағдарламалық жасақтамамен жұмыс істеу кезінде 2 минутқа дейін жақсарды. 2) автоматтандырылған өңдеу кезінде деректерді өңдеу дәлдігі 100% - ды құрады. 3) одан әрі өңдеу үшін шығыс файлын әртүрлі форматта сақтау мүмкіндігі. Халықаралық байланыстарды кеңейту, өнеркәсіптік-технологиялық бағыттарда стандарттарды бекітудің үдемелі өсуі кезінде импортталатын өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін бақылауда талап ету мақсатқа қол жеткізу үшін тиімді, оңтайлы және тиімді болатын бірыңғай жүйені құруға алып келеді. Елеулі экономикалық тиімділік елдің әрбір экономикалық саласының әлемдік даму үрдістерін талдауға сәйкес стандарттарды әзірлеушілер санының ұлғаюымен негізделген.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Сокращение операционного цикла, применение онтологического инжиниринга для задач быстрого формирования поисково-аналитических решении на основе экспертных систем, автоматизация процессов соответствия формальным требованиям, что приведет к повышению качества и уменьшению времени на разработку национальных стандартов.

Efficiency (in Kazakh) : Ұлттық стандартты әзірлеу кезінде операциялық циклды қысқарту, сараптамалық жүйелер негізінде іздеу және аналитикалық шешімдерді тез қалыптастыру міндеттері үшін онтологиялық инжинирингті қолдану, ресми талаптарға сәйкестік процестерін автоматтандыру, бұл ұлттық стандарттардың сапасын арттырады және әзірлеу уақытын азайтады.

Field of application (in Russian) : Научные результаты найдут применение: при проектировании интеллектуальных систем обработки и анализа больших массивов информации; при модернизации программного обеспечения систем распознавания текста и искусственного интеллекта; при разработке и гармонизации национальных стандартов и т.д. Целевые потребители полученных результатов – частные и государственные предприятия. Полученные научные результаты применимы для АО «Институт развития электроэнергетики и энергосбережения (Казахэнергоэкспертиза)», АО «Национальный инфокоммуникационный Холдинг «Зерде», АО «НК «ҚТЖ», АО «Центр военно-стратегических исследований» (АО «ЦВСИ»), НАО «Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов», ОЮЛ «Казахстанская ассоциация организаций нефтегазового и энергетического комплекса «KAZENERGY», РГКП «Республиканский научно-исследовательский институт по охране труда Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан», РГП «Казахстанский институт стандартизации и сертификации» и.т.д.

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми нәтижелер қолданылуды табады: ақпараттардың үлкен көлемін өңдеуге және талдауға арналған интеллектуалды жүйелерді жобалау кезінде; мәтінді тану жүйелері мен жасанды интеллектке арналған бағдарламалық жасақтаманы жаңарту кезінде; ұлттық стандарттарды әзірлеу және үйлестіру кезінде және т.б. Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары-жеке және мемлекеттік кәсіпорындар. Алынған ғылыми нәтижелер "электр энергетикасын дамыту және энергия үнемдеу институты (Қазақэнергиясараптама)" АҚ, "Зерде "ұлттық инфокоммуникациялық холдингі" АҚ, "ҚТЖ "ҰК" АҚ, "әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы" АҚ ("ЖСО" АҚ), "Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы" КЕАҚ, "KAZENERGY "мұнай-газ және энергетика кешені ұйымдарының қазақстандық қауымдастығы" ЗТБ, "Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институты" РМҚК үшін қолданылады., "Қазақстан стандарттау және сертификаттау институты" РМК және т. б.