The object of research, development or design (in Russian) : Экстремальные гидрологические явления (наводнения) в бассейнах крупных рек Северного, Центрального и Восточного Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстанның ірі өзендерінің бассейндеріндегі экстремалды гидрологиялық құбылыстар (су тасқыны).

Aim of work (in Russian) : Обеспечение безопасности от воздействия экстремальных гидрологических явлений (наводнений) на территориях Северного, Центрального и Восточного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарында төтенше гидрологиялық құбылыстардың (су тасқындарының) әсерінен қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : Применены на основе системного, экосистемного, бассейнового подходов наряду с традиционными методами исследований (исторический, статистический, метод гидрологических и водохозяйственных расчетов, сравнительный, картографический, интерполяции и др.), применены и инновационные цифровые технологии, в том числе трехмерная визуализация, цифровое сценарное моделирование прогноза паводков, гидродинамическое моделирование и др.

Методы исследования (на казахском) : Жүйелік, экожүйелік, бассейндік тәсілдер негізінде дәстүрлі зерттеу әдістерімен қатар (тарихи, статистикалық, гидрологиялық және су шаруашылығы есептеулерінің әдісі, салыстырмалы, картографиялық, интерполяция және т. б.), инновациялық цифрлық технологиялар, соның ішінде үш өлшемді бейнелеу, су тасқыны болжамын цифрлық сценарийлік модельдеу, гидродинамикалық модельдеу және т. б. қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1 Гидрологическое цифровое прогнозное моделирование объектов, подверженных наводнению впервые выполнены для территории 7 областей на основе математического и ГИС моделирования, а также полевых изысканий. 2 Впервые изучены условия формирования и развития наводнений на территории Северного, Центральнорго и Восточного Казахстана на основе гидрометеорологических расчетов с картированием. 3 Оценка пространственного распределения наводнений с определением степени их опасности для территории 7 областей, 64 районов, 23 города областного значения, столицей Астана впервые дают возможность территориально оценить степени опасности с возможностью раннего предупреждения и принятия мер. 4 Цифровые карты пространственного распределения наводнений на территориях Северного, Центрального и Восточного Казахстана общей площадью 1 млн 276 тыс. км2, составленные в ГИС позволяют более информативно и универсально охарактеризовать пространственные особенности наводнений. 5 Впервые по всем паводкоопасным участкам определены параметры и генезис наводнений, тенденции сезонных и многолетних изменений и социально-экономические последствия, что позволило сделать ряд важных суждений о закономерностях временных изменений интенсивности, частот и повторяемости наводнений в свете глобальных изменений климата. . 6 Оценка уязвимости территорий, подверженных наводнениям позволит использовать карты в качестве инструментов анализа наводнений и их последствий с целью уменьшения ущербов от наводнений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1 су тасқынына бейім объектілерді гидрологиялық цифрлық болжамды модельдеу алғаш рет математикалық және ГАЖ модельдеу, сондай-ақ далалық ізденістер негізінде 7 облыс аумағы үшін орындалды. 2 алғаш рет картамен гидрометеорологиялық есептеулер негізінде Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумағында су тасқынының қалыптасуы мен даму шарттары зерттелді. 3 7 Облыстың, 64 ауданның, 23 облыстық маңызы бар қаланың, астананың аумағы үшін олардың қауіптілік дәрежесін айқындай отырып, су тасқынының кеңістікте таралуын бағалау алғаш рет алдын алу және шаралар қабылдау мүмкіндігімен қауіптілік дәрежесін аумақтық бағалауға мүмкіндік береді. ГАЖ-да құрастырылған жалпы ауданы 1 млн 276 мың км2 Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарындағы су тасқынының кеңістіктік таралуының 4 цифрлық картасы су тасқынының кеңістіктік ерекшеліктерін неғұрлым ақпараттық және әмбебап сипаттауға мүмкіндік береді. 5 су тасқыны қаупі бар барлық учаскелер бойынша алғаш рет су тасқынының параметрлері мен генезисі, маусымдық және көпжылдық өзгерістердің тенденциялары және әлеуметтік-экономикалық салдарлар айқындалды, бұл жаһандық климаттың өзгеруіне байланысты су тасқынының қарқындылығының, жиілігінің және қайталануының уақытша өзгеру заңдылықтары туралы бірқатар маңызды пайымдаулар жасауға мүмкіндік берді. 6 су тасқыны қаупі бар аумақтардың осалдығын бағалау карталарды су тасқынының зақымдануын азайту мақсатында су тасқыны мен оның салдарын талдау құралы ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанные геосервис, цифровой Каталог карт пространственного распределения наводнений, картирование зон затопления паводкоопасных участков, гидрологическое и гидродинамическое прогнозное моделирование по 6 сценариям позволят эффективно управлять и предупреждать наводнения на исследуемой территории. В Казахстане исследования по обеспечению безопасности от воздействия наводнений на основе применения стратегии «цифрового управления наводнениями», реализации принципов бассейнового и экосистемного подходов, как главных элементах адаптивной системы управления наводнениями, не проводились, аналогов нет.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әзірленген геосервис, су тасқынының кеңістіктік таралу карталарының цифрлық каталогы, су тасқыны қаупі бар учаскелердің су басу аймақтарын картаға түсіру, 6 сценарий бойынша гидрологиялық және гидродинамикалық болжамды модельдеу зерттелетін аумақтағы су тасқынын тиімді басқаруға және алдын алуға мүмкіндік береді. Қазақстанда "су тасқынын цифрлық басқару" стратегиясын қолдану негізінде су тасқыны әсерінен қауіпсіздікті қамтамасыз ету, су тасқынын басқарудың бейімделу жүйесінің негізгі элементтері ретінде бассейндік және экожүйелік тәсілдер қағидаттарын іске асыру бойынша зерттеулер жүргізілген жоқ, аналогтары жоқ.

Level of implementation (in Russian) : результаты работы внедрены в практику работы Управления мониторинга ЧС и природных ресурсов и отдела водных ресурсов Департамента пространственных данных Казакстан Гарыш Сапары

Level of implementation (in Kazakh) : жұмыс нәтижелері ТЖ және табиғи ресурстар мониторингі басқармасының және Қазақстан Гарыш Сапары кеңістіктік деректер Департаментінің су ресурстары бөлімінің жұмыс тәжірибесіне енгізілді

Efficiency (in Russian) : При выполнении работы использовался комплексный метод исследований, включающий анализ и научное обобщение научно-технической информации, статистическую обработку гидрометеорологических данных, обобщение пространственно-временной изменчивости основных характеристик наводнений, адаптирована трехмерная модель трансформации стока на основе ГИС и ДЗЗ . На основании анализа исследований рассмотрена эффективность использования новых технических решений направленных на предупреждение экстремальных гидрологических явлений (наводнений).

Efficiency (in Kazakh) : Жұмысты орындау кезінде ғылыми-техникалық ақпаратты талдау мен ғылыми жалпылауды, гидрометеорологиялық деректерді статистикалық өңдеуді, су тасқынының негізгі сипаттамаларының кеңістіктік-уақыттық өзгергіштігін жалпылауды қамтитын зерттеудің кешенді әдісі қолданылды, ГАЖ және ЖҚЗ негізінде ағынды трансформациялаудың үш өлшемді моделі бейімделді . Зерттеулерді талдау негізінде экстремалды гидрологиялық құбылыстардың (су тасқыны) алдын алуға бағытталған жаңа техникалық шешімдерді қолданудың тиімділігі қарастырылды.

Field of application (in Russian) : Разработанный комплекс цифровых карт, моделей должны быть учтены при планировании градостроительной организации территории, а также применяться в деятельности местных исполнительных органов и Министерства по чрезвычайным ситуациям для реагирования на наводнения в пределах территорий 7 областей.

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген цифрлық карталар, модельдер кешені аумақтың қала құрылысы ұйымын жоспарлау кезінде ескерілуі, сондай-ақ 7 Облыстың аумақтары шегінде су тасқынына ден қою үшін жергілікті атқарушы органдар мен Төтенше жағдайлар министрлігінің қызметінде қолданылуы тиіс.