The object of research, development or design (in Russian) : Засухоустойчивые среднеспелые сорта яровой мягкой пшеницы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жаздық жұмсақ бидайдың орташа мерзімде пісетін құрғақшылыққа төзімді сорттары

Aim of work (in Russian) : Целью работы является применение математического моделирования при разработке комплекса агротехнических мероприятий с целью повышения продуктивности и засухоустойчивости яровой мягкой пшеницы в резко континентальных засушливых почвенно-климатических условиях центрального и северного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеу мақсаты - Орталық және Солтүстік Қазақстанның шұғыл континенталды құрғақ топырақ-климаттық жағдайларында жаздық жұмсақ бидайдың өнімділігі мен құрғақшылыққа төзімділігін арттыруда математикалық модельдеуді қолдана отырып агротехникалық іс-шаралар кешенін әзірлеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Оценка сортов на устойчивость к засухе, молекулярный скрининг образцов пшеницы, агрохимический анализ почвы

Методы исследования (на казахском) : Құрғақшылыққа төзімділік бойынша сорттарды бағалау, бидай үлгілерін молекулалық скринингтік тексеру, агрохимиялық топырақ талдау

Obtained results and novelty (in Russian) : Для проведения исследований были заложены полевые испытательные полигоны в сухо-степной зоне южного чернозема (ТОО «Научно-производственный центр зернового хозяйства им.А.И.Бараева», Акмолинская область) и в сухо-степной зоне каштановой почвы (ТОО «Найдоровское», Карагандинская область). В результате молекулярно-генетической оценки сортов, положительный гомозиготный эффект (aa) показали сорта яровой мягкой пшеницы отечественной селекции: Таймас и Шортандинская 2014 наряду с носителем полиморфизма, связанным с засухоустойчивостью, сортом Opata 85. Сорта Гранни и Целина 50 по гену Dreb1 идентифицированы как гетерозиготы или представляют собой смесь генотипов‘ab’. При определении морфофизиологических признаков по появлению корешков более засухоустоичивым сортом является Айна и Гранни, корешки расположены с уголом 28,3-30,67о к побегу. По результатами лабораторной всхожестью с высокой засухоустоичивостью выделились сорта Айна (87,23%), Грании (89,78%) и Таймас (88,24%). Математические обработоки полученных данных, показали что на уровень всхожести длина проростков и площадь побега не влияют. Результаты агрохимических анализов показали, что различные типы почв отличаются по содержанию макро и микро элементов. С целью повышения устойчивости сортов к засухе яровой мягкой пшеницы с учетом молекулярно-генетической оценки, лабораторной всхожести и агрохимических анализов почв опытных участков внесены корректировки 4 элементов технологии возделывания.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Далалық зерттеулерді жүргізу үшін Орталық және Солтүстік Қазақстанның құрғақ далалық аймағындағы оңтүстік қара топырақта («А.И.Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС, Ақмола облысы) және қара күңгірт топырақта («Найдоровское» ЖШС, Қарағанды облысы) танаптық зерттеу полигондары салынды. Сорттарды молекулярлық-генетикалық талдау нәтижелері бойынша, оң гомозиготалы нәтиже (aa) отандық селекцияның жаздық жұмсақ бидайдың сорттары көрсетті, атап айтқанда, Таймас және Шортанды 2014 сорттары құрғақшылыққа төзімділікпен байланысты полиморфизм тасымалдаушысымен бірге Opata 85 сорты. Dreb1 гені бойынша Гранни және Целина 50 сорттары гетерозиготалар ретінде анықталды және олар ‘ab’ генотиптерінің қоспасы болып табылды. Өскіндердің морфофизиологиялық белгілері бойынша тамыршалардың пайда болуымен Айна және Гранни сорттары құрғақшылыққа жоғары төзімділігін көрсетті, тамыршалар өркенге 28,3-30,67о орналасты. Зертханалық өгшіштік нәтижелері бойынша жоғары құрғақшылыққа төзімділікпен Айна (87,23%), Грании (89,78%) және Таймас (88,24%) сорттары ерекшеленді. Агрохимиялық талдаулар нәтижелері топырақтардағы макро және микро элементтер мөлшері бойынша әртүрлілігімен ерекшеленеді. Жаздық жұмсақ бидайдың құрғақшылыққа төзімділігін арттыру мақсатында молекулярлық-генетикалық бағалауды, зертханалық өнгіштікті, тәжірибе танаптарының топырақтарын агрохимиялық талдауларды ескере отырып, дақылды өсіру технологиясына 4 элементке түзету енгізу енгізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : не запланировано

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоспарланбаған

Level of implementation (in Russian) : не запланировано

Level of implementation (in Kazakh) : жоспарланбаған

Efficiency (in Russian) : не запланировано

Efficiency (in Kazakh) : жоспарланбаған

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Ауылшаруашылығы