The object of research, development or design (in Russian) : Сортовой, перспективный и селекционный материал сои различного происхождения (коллекционный и селекционный материал в объеме 150)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Әртүрлі шығу тегі майбұршақтың сорттық, перспективалы және селекциялық материалы (150 дана көлеміндегі коллекциялық және селекциялық материал).

Aim of work (in Russian) : Изучение и создание новых скороспелых форм сои с использованием традиционных методов селекции и молекулярного анализа для условий Северного Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік Қазақстан жағдайлары үшін селекция мен молекулярлық талдаудың дәстүрлі әдістерін пайдалана отырып, майбұршақтың жаңа ерте пісетін формаларын зерттеу және шығару болып табылады

Методы исследования (на русском) : Испытания, оценка и создание исходного материала сои проведены в условиях севера Казахстана (71°38/ в.д., 50°56/ с.ш.). При реализации Проекта использованы общепринятые и новые методы научных исследований. Полевые исследования проведены согласно методики "Методы изучения коллекции зернобобовых культур". Фенологические наблюдения по сое проведены по Методике ВИР. Гибридизация сои проведено согласно Методики ВИР. Структура урожая по методике Н.И.Корсакова и др.Статистическая оценка по Н.Б.Доспехову.Биохимическая оценка зерна спектрометром эксперсс-анализатором NIRFLEX-500. Содержание жира методом экстракции на анализаторе жира SOX406. Генотипирование с использованием молекулярных маркеров SNP для изучения генов проведено по методике "Amplifiuor" на приборе количественной ПЦР, qPCR 'QuantStudio7 Flex Real-Time PCR System' фирмы 'ThermoFisher-ABI‘.

Методы исследования (на казахском) : Майбұршақтың бастапқы материалын сынау, бағалау және шығару Қазақстанның Солтүстігі жағдайында жүргізілетін болады (71°38/ в.д., 50°56/ с.е.). Жобаны іске асыру кезінде ғылыми зерттеулердің жалпы қабылданған, сондай-ақ жаңа әдістері пайдаланылды. Танаптық зерттеулер «Дәнді-бұршақты дақылдар коллекциясын зерттеу әдістері» әдістемесіне сәйкес жүргізілді. Майбұршақтың фенологиялық бақылаулары ВИР әдістемесі бойынша жүргізілді. Өнімнің құрылым элементтері Н.И.Корсаковтың және т.б. әдістемесі бойынша анықталды. Статистикалық бағалау Н.Б.Доспехов бойынша жүргізілді. Астықты биохимиялық бағалауды NIRFLEX-500 экспресс-анализатор спектрометрімен жүргізілді. Майдың мөлшері SOX406 май анализаторындағы экстракция әдісімен анықталды. Гендерді зерттеу үшін SNP молекулярлық маркерлерін пайдалана отырып генотиптеу "Amplifiuor" әдістемесі бойынша сандық ПТР, qPCR 'QuantStudio7 Flex real-Time PCR System' фирмасының 'ThermoFisher-ABI'аспабында жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено изучение нового исходного материала сои по основным хозяйственно-ценным признакам, выявлены ценные исходные формы сои. Лучшими по комплексу элементов продуктивности, урожайности и качеству зерна были сорта Ивушка, Suiyang 1, СК Элана, Beidou 26, Heihe 43, Heihe 58, Beidou 56, селекционные линии 7-21-2, 28-21-1, 31-21-1, 46-21-1, 92-21-1, 100-21-1,122-21-1 и т.д., сортообразцы отмечались скороспелостью и урожайностью. По высоте прикрепления нижнего боба степень корреляционной связи составила r=0,51, количество бобов на растении r=0,74, крупность семян и их количество характеризовалась высокой положительной связью. Проведенный дисперсионный анализ показал высокий показатель достоверности и меньший показатель отклонения в опыте. Проведен молекулярный анализ исходного материала сои с использованием ДНК-маркеров, а также отбор генов контролирующих скороспелость. Подобраны праймеры для гена SEP3 сои (Генбанк номер XM_006579370). Проведены работы по амплификации полноразмерных последовательностей генов SEP3 сои разных сортов с помощью подобранных праймеров. На праймерах 22GmSEP3aNachS1 и 2GmSEP3aKonA1 с ДНК разных сортов получены ПЦР продукты ожидаемого размера (около 735 п.н.), которые далее секвенировали на ThermoFisherScientific. Проведены работы по созданию нового исходного материала, размножению и оценке селекционного материала в селекционных питомниках. По результатам гибридологического анализа выделены 2 комбинации скрещиваний.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаңа бастапқы материалын негізгі шаруашылық-құнды белгілері бойынша зерттеу және олардың селекциялық маңызын анықтау жүргізілді. Жаңа сорттар шығару үшін өнімділік деңгейі мен сапалық көрсеткіштері жоғары майбұршақ сорттары қолданылды. Зерттеуде ең жақсы сорттар болып Ивушка, Suiyang 1, СК Элана, Beidou 26, Heihe 43, Heihe 58, Beidou 56, селекциялық линиялар 7-21-2, 28-21-1, 31-21-1, 46-21-1, 92-21-1, 100-21-1, 122-21-1 және т.б. үлгілер анықталды. Төменгі бұршаққаптың бекіну биіктігі бойынша корреляция r=0,51, бір өсімдіктегі бұршаққап саны r=0,74, тұқым мөлшері мен олардың саны оң қатынаспен сипатталды. Жүргізілген дисперсия талдауы тәжірибеде сенімділіктің жоғары көрсеткішін және ауытқудың төмен көрсеткішін көрсетті. ДНҚ маркерлері, сондай-ақ ерте пісуді бақылайтын гендерді таңдау арқылы майбұршақтың бастапқы материалына молекулалық талдау жүргізілді. Майбұршақтың SEP3 геніне арналған праймерлер (Genbank нөмірі XM_006579370) таңдалды. Таңдалған праймерлерді пайдалана отырып, әртүрлі сорттардағы майбұршақтың SEP3 гендерінің толық ұзындықты тізбектерін күшейту бойынша жұмыстар жүргізілді. Әртүрлі сорттардың ДНҚ-сы бар 22GmSEP3aNachS1 және 2GmSEP3aKonA1 праймерлерінде болжамды көлемдегі ПТР өнімдері (шамамен 735 п.н.) алынды, олар әрі қарай ThermoFisherScientific жүйесінде реттелген. Селекция питомниктерінде жаңа бастапқы материалды шығару, көбейту және бағалау жұмыстары жүргізілді. Гибридологиялық талдау нәтижелері бойынша будандастырудың 2 комбинациясы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не запланировано

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоспарланған жоқ

Level of implementation (in Russian) : Не запланировано

Level of implementation (in Kazakh) : Жоспарланған жоқ

Efficiency (in Russian) : Не запланировано

Efficiency (in Kazakh) : Жоспарланған жоқ

Field of application (in Russian) : Селекция сельскохозяйственных культур

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы дақылдардың селекциясы