The object of research, development or design (in Russian) : градиентные покрытий на основе NiCrAlY/ZrO2-Y2O3

The object of research, development or design (in Kazakh) : NiCrAlY/ZrO2-Y2O3 негізіндегі градиент жабындары

Aim of work (in Russian) : разработка способа нанесения градиентных теплозащитных покрытий методом детонационного напыления, имеющих плавное изменение химического состава и коэффициента теплового расширения.

Aim of work (in Kazakh) : химиялық құрамы мен жылу кеңею коэффициентінің біркелкі өзгерісі бар детонациялық бүрку әдісімен градиентті жылудан қорғайтын жабындарды қолдану тәсілін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Прочность связи покрытия с подложкой (адгезию) измеряли клеевым методом на Адгезиметре Elcometr 510. Толщина и структура покрытий исследованы на поперечном сечении методом оптической микроскопии. Фазовый состав покрытий изучен методом рентгенофазового анализа. Шероховатость покрытий измерена щуповым методом на профилометре 130. Твердость и модуль упругости покрытий определена методами Виккерса и наноиндентирования. Коррозионная стойкость покрытий изучена потенциометрическим (электрохимическим) методом. Испытание образцов на жаростойкость проведено в соответствии с ГОСТ 6130–71 в электропечи при высоких температурах. Испытание покрытий на эрозионный износ проведено на специальном воздушно-эрозионном стенде по стандарту ASTM G76.

Методы исследования (на казахском) : Жабынның байланыс беріктігі (адгезиясы) Elcometer 510 адгезиметріне желім әдісімен өлшенді. Жабындардың қалыңдығы мен құрылымы оптикалық микроскопия әдісімен көлденең қимада зерттелді. Жабындардың фазалық құрамы рентгендік фазалық талдау әдісімен зерттелген. Жабындардың кедір-бұдырлығы 130 профилометрдегі зонд әдісімен өлшенді. Жабындардың қаттылығы мен серпімділік модулі Викерс және наноиндентация әдістерімен анықталады. Жабындардың коррозияға төзімділігі потенциометриялық (электрохимиялық) әдіспен зерттелген. Үлгілерді ыстыққа төзімділікке сынау ГОСТ 6130-71 сәйкес жоғары температурада электр пешінде жүргізілді. Эрозиялық тозуға арналған жабындарды сынау ASTM G76 стандарты бойынша арнайы ауа-эрозиялық стендте жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : На основании проведенных исследований определены оптимальные режимы получения градиентных покрытий на основе никеля (NiCrAlY) и оксида циркония (ZrO2), стабилизированного оксидом иттрия (Y2O3) способом варьирования объема заполнения детонационного ствола взрывчатой смесью (ацетилен, пропан, кислород), соотношения газовой смеси и времени задержки между выстрелами. Исследованы физико-механические свойства (твёрдость, модуль упругости, коррозионная стойкость, жаростойкость и эрозионная стойкость) градиентных покрытий NiCrAlY/ZrO2-Y2O3.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулер негізінде детонациялық оқпанды жарылғыш қоспамен (ацетилен, пропан, оттегі) толтыру көлемін, газ қоспасының арақатынасын және ату арасындағы кідіріс уақытын өзгерту тәсілімен иттрий оксидімен (Y2O3) тұрақтандырылған никель (NiCrAlY) және цирконий оксиді (ZrO2) негізіндегі градиенттік жабындарды алудың оңтайлы режимдері анықталды. NiCrAlY/ZrO2-Y2O3 градиентті жабындарының физикалық-механикалық қасиеттері (қаттылығы, серпімділік модулі, коррозияға төзімділігі, ыстыққа төзімділігі және эрозияға төзімділігі) зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предлагаемый способ получения теплозащитных градиентных покрытий является простым и экономически более выгодным, не требует использования сложной конструкции установки и позволяет сократить число этапов технологических процессов, позволяет повысить ресурс ГТД, что дает существенный социально-экономический эффект.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жылудан қорғайтын градиентті жабындарды алудың ұсынылған әдісі қарапайым және экономикалық тұрғыдан тиімдірек, қондырғының күрделі дизайнын қолдануды қажет етпейді және технологиялық процестердің кезеңдерінің санын азайтуға және де газ турбиналы қозғалтқыш ресурсын арттыруға мүмкіндік туғызады, бұл айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық нәтиже береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : предлагаемый способ может заменить существующие дорогостоящие технологии получения защитных покрытий для лопаток турбин

Efficiency (in Kazakh) : ұсынылған әдіс турбина қалақтарына арналған қорғаныс жабындарын алудың қолданыстағы қымбат технологияларын алмастыра алады

Field of application (in Russian) : Разработанный способ получения градиентных теплозащитных покрытий может найти широкое применение к области машиностроения, а именно к методам нанесения защитных покрытий на лопатки энергетических и транспортных турбин и, в особенности, газовых турбин энергетических установок.

Field of application (in Kazakh) : Градиентті жылудан қорғайтын жабындарды алудың әзірленген тәсілі машина жасау саласына, атап айтқанда энергетикалық және көлік турбиналарының қалақтарына, әсіресе энергетикалық қондырғылардың газ турбиналарына қорғаныс жабындарын қолдану әдістеріне кеңінен қолданыла алады.