The object of research, development or design (in Russian) : Сельские поселения раннего железного века в низовьях Сырдарьи

The object of research, development or design (in Kazakh) : Сырдария сағасындағы ерте темір дәуіріне жататын елді мекендер

Aim of work (in Russian) : Археологическое исследование в период становления оседло-древнеземледельческой культуры (V-II вв. до н.э.) в низовьях Сырдарьи.

Aim of work (in Kazakh) : Сырдарияның төменгі ағысындағы отырықшы және егіншілік мәдениетінің (б.з.д. V-II ғғ.) қалыптасуы мен даму кезеңіндегі археологиялық зерттеулер.

Методы исследования (на русском) : В хoдe рeaлизaции прoeктa примeнялся oбщиe мeтoды иcтoричecких диcциплин: aрхeoлoгичecкoe oпиcaниe, разведки, закладка археологических раскопок, cрaвнитeльнo-типoлoгичecкий мeтoд. Также создался масштабные 3D-модели и ортофотопланы памятников. Во время раскопок применялся методика первичной полевой обработки находок. Шифровка типов находок, например, фрагментов керамики, бронзовых изделий и др. Для исследования использовался не только классических методов археологии и работы с письменными источниками, но и применялся междисциплинарных методов - aрхeoзooлoгичecкий и тeхнoлoгичecкий aнaлиз кeрaмики.

Методы исследования (на казахском) : В хoдe рeaлизaции прoeктa примeнялся oбщиe мeтoды иcтoричecких диcциплин: aрхeoлoгичecкoe oпиcaниe, разведки, закладка археологических раскопок, cрaвнитeльнo-типoлoгичecкий мeтoд. Также создался масштабные 3D-модели и ортофотопланы памятников. Во время раскопок применялся методика первичной (полевой) обработки находок. Шифровка типов находок, например, фрагментов керамики, бронзовых изделий и др. Для исследования использовался не только классических методов археологии и работы с письменными источниками, но и применялся междисциплинарных методов - aрхeoзooлoгичecкий и тeхнoлoгичecкий aнaлиз кeрaмики.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам исследований в 2022 году проведены археологические раскопки на сельское поселение Мынарал. В ходе раскопа вскрыта часть жилищно-производственного, который объединял в себе как жилые, так и производственные помещения. Обращает на себя внимание то обстоятельство, что эти жилища были возможно каркасными. В связи с этим можно вспомнить, что ранее на раскопе поселение Бабиш-мола 7 также было выявлено позднее каркасное жилище. Это дает основание предполагать, что жизнь на поселении Мынарал продолжалась на протяжении довольно длительного периода. Также, изучено один шлаковый курган и сырцовый оградка. А также, разведочное обследования производилось на берегу р. Жанадарья с целью картографировании памятников, определить хронологию и культурной принадлежности. Во время разведки были открыты крепость (Инкар-кала 2) и более десяти шлаковые курганы. Диаметром 10-20 м., высотой 0,5-1,5 м. Все выявленные памятники относятся к раннему железному веку. Также нами выявлено средневековые поселение (городище, крепость, поселения). В настоящее время составлено карта расположения памятников и обработано полевой материал. Работа показали, что основных направлений культурных и экономических связей населения древней дельты Сырдарьи во второй половине I тыс. до н.э. По результатам исследований опубликована 4 статьи. Также найденные археологические материалы были переданы на радиоуглеродный анализ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері бойынша 2022 жылы Мыңарал ауылдық елді мекеніне археологиялық қазба жұмыстары жүргізілді. Қазба жұмыстары барысында тұрғын үй мен өндірістік үй-жайларды біріктіретін тұрғын үй-өндірістік бөлік ашылды. Бұл тұрғын үйлердің қаңқалы болуы мүмкін екендігіне назар аударады. Осыған байланысты, бұрын қазба жұмыстарында Бабиш-мола 7 қонысы да кейінірек қаңқалы тұрғын үй табылғанын еске түсіруге болады. Бұл Мыңарал елді мекеніндегі өмір біршама ұзақ уақытқа созылды деп болжауға негіз береді. Сондай-ақ, бір шлакты оба менсаз- балшық қоршау зерттелді. Сонымен қатар, ескерткіштерді картаға түсіру, хронологиясы мен мәдени тиесілігін анықтау мақсатында Жаңадария өзенінің жағасында барлау жұмыстары жүргізілді. Барлау кезінде бекініс (Инкар-кала 2) және онға жуық шлакты оба ашылды. Олардың диаметрі 10-20 м, биіктігі 0,5-1,5 м. Барлық анықталған ескерткіштер ерте темір дәуіріне жатады. Сондай-ақ, ортағасырлық ескерткіштер (қалашық, бекініс, елді мекендер) анықталды. Қазіргі уақытта ескерткіштердің орналасу картасы жасалып, далалық материал өңделді. Жұмыс біздің дәуірімізге дейінгі І мыңжылдықтың екінші жартысындағы ежелгі Сырдария атырауы халқының мәдени және экономикалық байланыстарының негізгі бағыттары екенін көрсетті. Зерттеу нәтижелері бойынша 4 мақала жарияланды. Сондай-ақ, табылған археологиялық материалдар радиокөміртекті сараптамаға берілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Используется при написании научных трудов, учебниках, написании спецкурсов для вузов и средних школ, формировании оптимальных маршрутов туристских маршрутов, подготовке экспозиции и экскурсий историко-краеведческого музея, разработке учебных программ и материалов для молодежи в средствах массовой информации. Результат представлен в 4 научных статьях. Из них одна статья опубликована в журнале "Вестник КазНУ".

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми еңбектерді жазуда, оқулықтармен, ЖОО және орта мектептерге арналған арнайы курстарды жазуда, туристік маршруттардың оңтайлы жолдарын қалыптастыруда, тарихи-өлкетану мұражайының экспозициясын және экскурсиясын дайындауда, бұқаралық ақпарат құралдарында жастарға арналған оқу бағдарламалары мен материалдарын әзірлеуде қолданылады. Соңғы нәтиже 4 ғылыми мақалада көрсетілген. Оның ішінде бір мақала "ҚазҰУ Хабаршысы" журналында жарияланды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : История племен Восточного Приаралья, где формировались очаги древней оседло – земледельческой цивилизаций Казахстана, продолжающиеся до наших дней. Изучение и теоретическое моделирование истории эволюций социально-экономической структуры племен I – го тысячелетия до н. э. имеют первостепенное значение в исторической науке Казахстана и Евразии. Состоит в пополнении фондов музеев и архивов новыми данными по древней истории Казахстана. Привлечение местных жителей в качестве рабочих на археологическом объекте способствует вовлечению их в трудовой процесс, является актом временного трудостройства, что способствует общему оздоровлению социально-экономической обстановки в сельской местности. Ход археологических раскопок 2022 г презентован как полевой семинар для сотрудников Кармакшинского музея. А также ход исследований регулярно презентуется местным представителям СМИ.

Efficiency (in Kazakh) : Бүгінгі күнге дейін дамып келе жатқан Қазақстанның ежелгі отырықшы-егіншілік өркениетінің ошақтары қалыптасқан Оңтүстік–Шығыс Арал өңірі тайпаларының тарихын зерделеу, б.з. д. I мыңжылдықтың. ортасындағы тайпалардың әлеуметтік-экономикалық құрылымының палеоэкономикасын зерттеу және эволюциясын теориялық моделдеу ұзақ тарихи кезең бойы Қазақстан мен Еуразияның әртүрлі этномәдени бірлестіктерінің өркениет қалыптасу динамикасын және өзара іс-қимыл тарихын түсіну үшін аса маңызды болып табылады. Шірікрабат археологиялық экспедициясының негізгі міндеттерінің бірі ескерткіштерді археологиялық зерттеумен қатар, мұражайлар мен мұрағаттар қорын Қазақстанның көне тарихына қатысты тың деректермен толықтыру болып табылады. Бұл, сайып келгенде, Қазақстанның ежелгі тарихы бойынша ғылыми-ағартушылық дәрістер курсын дайындау үшін деректану базасын едәуір кеңейте алады. Археологиялық ескерткішке жергілікті тұрғындарды жұмысшы ретінде тарту ауылдық жерлердегі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың жалпы жақсаруына ықпал етеді. 2022 жылғы археологиялық қазба жұмыстарын Қармақшы мұражайының қызметкерлеріне арналған далалық семинар ретінде таныстырылды. Сондай-ақ, зерттеу барысы жергілікті БАҚ өкілдеріне үнемі ұсынылып отырады.

Field of application (in Russian) : Исследования позволяет на памятнике открыть музей под открытым небом и созданию туристической инфраструктуры, что позволяют вливанию дополнительных финансовых средств в бюджет страны.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеулер ескерткіш жанынан ашық аспан астындағы музей ашуға және туристік инфрақұрылым құруға мүмкіндік береді, бұл ел бюджетіне қосымша қаржы құюға мүмкіндік тудырады.