The object of research, development or design (in Russian) : Бурые угли, навоз крупного рогатого скота

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қоңыр көмірлер, мал көңі

Aim of work (in Russian) : Комплексный обзор литературы, относящейся к выбранной области исследования. Сбор и характеристика сырья: (а) пробы бурого угля в Павлодарской и Карагандинской областях; и (б) пробы навоза в Туркестанской области.

Aim of work (in Kazakh) : Таңдалған оқу саласына қатысты әдебиеттерге жан-жақты шолу. Шикізатты жинау және сипаттау: (а) Павлодар және Қарағанды ​​облыстарындағы қоңыр көмір үлгілері; және (б) Түркістан облысындағы көң үлгілері.

Методы исследования (на русском) : Все эксперименты проводились в лабораторных условиях с использованием современных методов физико-химических, генетических, биохимических, биотехнологических и микробиологических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Барлық тәжірибелер зертханалық жағдайда физика-химиялық, генетикалық биохимиялық, микробиологиялық зерттеулердің заманауи әдістерін қолдана отырып жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Согласно ожидаемому результату календарного плана договора был проведен электронный поиск по теме исследования в двух англоязычных (Scopus, PubMed) и несколько русскоязычных (eLIBRARY.RU, Национальная Академическая Библиотека Республики Казахстан, Центральная научная библиотека РГП "Ғылым ордасы", Библиотека «аль-Фараби» Казахского национального университета имени аль-Фараби) базах данных. Вторым аспектом стало изучение общей тенденции исследований путем указания на изменение количества статей с участием микроорганизмов в компостах с углем во времени. Здесь подсчитывалось годовое количество публикаций, полученное с платформы Scopus с 1980 по 2022 год. В качестве исходного материала для исследования использовали бурые угли из неглубоких угольных пластов Экибастуза – ЭБУ (Павлодарская область, Казахстан) и Караганды – КБУ (Карагандинская область, Казахстан). По результатам физико-химических и структурных анализов проб бурых углей установлены следующие характеристики: уголь марки ЭБУ, % – влажность: 11,8, зола: 12,2, летучие вещества: 35,8, калория: 15,6 МДж/кг и уголь марки КБУ, % – влажность: 9,8, зола: 11,5, летучие вещества: 41,8, калория: 21 МДж/кг. Химический состав, макро- и микроскопические свойства анализируемых углей характеризовались разными микроскопическими и спектральными методами.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Келісімшарттың күнтізбелік жоспарының күтілетін нәтижесі бойынша зерттеу тақырыбы бойынша екі ағылшын тілінде (Scopus, PubMed) және бірнеше орыс тілінде (eLIBRARY.RU, Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы, «Ғылым ордасы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының Орталық ғылыми кітапханасы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің «әл-Фараби» кітапханасы) мәліметтер базасында электронды іздеу жүргізілді. Екінші аспект – көмір компостындағы микроорганизмдер қатысатын заттар санының уақыт бойынша өзгеруін көрсету арқылы зерттеудің жалпы тенденциясын зерттеу болды. Мұнда 1980 жылдан 2022 жылға дейін Scopus платформасынан алынған басылымдардың жылдық саны есептелді. Зерттеудің бастапқы материалы ретінде Екібастұз – ЕҚК (Павлодар облысы, Қазақстан) және Қарағанды ​​– ҚҚК (Қарағанды ​​облысы, Қазақстан) таяз көмір қабаттарының қоңыр көмірлері пайдаланылды. Қоңыр көмір үлгілерінің физика-химиялық және құрылымдық талдауларының нәтижелері бойынша келесі сипаттамалар белгіленді: көмір ЕҚК маркасы, % - ылғалдылық: 11,8, күл: 12,2, ұшқыш заттар: 35,8, калория: 15,6 МДж/кг және көмір маркасы ҚҚК, % - ылғалдылық: 9,8, күл: 11,5, ұшқыш заттар: 41,8, калория: 21 МДж/кг. Талданатын көмірлердің химиялық құрамы, макро- және микроскопиялық қасиеттері әртүрлі микроскопиялық және спектрлік әдістермен сипатталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технико-экономические показатели данного этапа исследований включают результаты, полученные при проведении запланированных экспериментов и оценки их экономической значимости.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми жұмыс кезеңінің техникалық-экономикалық көрсеткіші жоспарланған тәжірибелер мен экономикалық өзектілігін бағалау арқылы алынған нәтижелермен сипатталады.

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : Социальный, экономический, экологический, научно-технический, мультипликативный и (или) иной эффект результатов проекта с обоснованием; Социальное влияние: композитный компост позволит фермерам получать прибыль от возделывания кукурузы; Экономическое влияние: экономически эффективная стратегия компостирования улучшает качество почвы и повышает урожайность кукурузы; Экологическое влияние: утилизация навоза и низкосортного угля является безопасным и высоко эффективным процессом переработки; Научно-техническое влияние: будет создана теоретическая и техническая основа для разработки, проектирования и функционализации сырья; Мультипликативный социально-экономический эффект исследования связан с повышением продуктивности сельского хозяйства и снижением экологических рисков.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің негіздемесі бар әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, ғылыми-техникалық, мультипликациялық және (немесе) өзге де әсері; Әлеуметтік әсер: композиттік компост фермерлерге жүгері өсіруден пайда табуға мүмкіндік береді; Экономикалық әсер: үнемді компосттау стратегиясы топырақ сапасын жақсартады және жүгері өнімділігін арттырады; Қоршаған ортаға әсері: көң мен төмен сұрыпты көмірді кәдеге жарату қауіпсіз және жоғары тиімді қайта өңдеу процесі болып табылады; Ғылыми-техникалық әсер: шикізатты әзірлеу, жобалау және функционалдықтандырудың теориялық және техникалық негіздері құрылады; Зерттеудің мультипликативті әлеуметтік-экономикалық әсері ауыл шаруашылығы өнімділігінің артуына және экологиялық тәуекелдердің төмендеуіне байланысты.

Field of application (in Russian) : биотехнология, микробиология, экология, агропромышленность

Field of application (in Kazakh) : биотехнология, микробиология, экология, агроөнеркәсіп