The object of research, development or design (in Russian) : Ведущие золоторудные месторождения Республики Казахстан, характеризующиеся переменной морфологией рудных жил и малой мощностью (до 1,5 м), а также углом падения (до 500) месторождения, разрабатываемые подземным способом («Акбакай», «Жолымбет», «Майкаин»).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Кен желілерінің құбылмалы морфологиясымен, жұқалығымен (1,5 м-ге дейін), сондай-ақ құлау бұрышымен (500-ге дейін) сипатталатын, Қазақстан Республикасының жерасты әдісімен игеріліп жатқан, жетекші алтын игеруші кенорындары болып табылады («Ақбақай», «Жолымбет», «Майқайың»).

Aim of work (in Russian) : Целью работы на 2022 год является обзор и анализ существующих технологии разработки золоторудных жильных месторождений страны с учетом геологического строения рудных залежей с последующей оценкой эффективности технологии отработки маломощных наклонных рудных тел подэтажно-камерной системой с применением взрывной доставки.

Aim of work (in Kazakh) : 2022 жылға арналған жұмыстың мақсаты – кен шоғырларының геологиялық құрылымын ескере отырып, еліміздегі алтынды желілі кенорындарын игерудің қолданыстағы технологияларын зерделеу және талдау, соның негізінде жұқа еңіс орналасқан кен шоғырларын жарылыспен жеткізу тәсілін пайдаланып, арақабатты-камералы жүйемен қазып игеру технологиясының тиімділігін бағалау.

Методы исследования (на русском) : Обобщение и анализ теории, а также практики отработки маломощных пологих и наклонных жил отечественных и зарубежных горнорудных предприятий; изучение нормативно-методических и горно-геологических документов для установления характера оруденения в рудовмещающем массиве маломощных участков; производственное наблюдение за отработкой маломощных наклонных рудных тел Акбакайской промзоны.

Методы исследования (на казахском) : Отандық және шетелдік тау-кен кәсіпорындарының жұқа жайпақ және еңіс орналасқан кен желілерін игеру тәжірибесін теориялық және практикалық жалпылау мен талдау; кен орналасқан массивте жұқа желілі аймақтардың қалыптасу сипатын негіздеу үшін нормативтік-әдістемелік және тау-кен-геологиялық құжаттарды зерделеу; Ақбақай кенорны аймағының жұқа еңіс орналасқан кен шоғырларын игеруді өндірістік шарттарда көріп, талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : С целью проведения широкого диапазона исследования в рамках данного проекта, по разработке инновационных методов эффективной и безопасной подземной отработки маломощных наклонных рудных залежей проведена дифференциация и анализ геологического строения золоторудных жил на основных золоторудных месторождениях Республики Казахстан. В результате проведенного анализа и дифференциации, впервые установлены относительно благоприятные горно-геологические и горнотехнические условия для отработки маломощных наклонных рудных залежей подэтажно-камерной системой с взрыводоставкой руды. Установлено, что фактические потери руды по действующей системе разработки на рудниках Акбакайской промзоны составляют 5–7% в условиях полной доставки отбитой руды с последующим увеличением при угле менее 40° до 10% за счет потерь отбитой руды в камере из-за неполноты доставки рудной массы взрывом. Разубоживание при отработке камер с малыми пролетами с наклонным залеганием обусловлено подрывкой вмещающих пород и обрушением кровли, и составляет в среднем 55% местами доходя до 70%.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Осы жобаның аясында жұқа еңіс орналасқан кен шоғырларын тиімді және қауіпсіз жерасты өндірудің инновациялық әдістерін жасау үшін, кең ауқымды зерттеулер орындау мақсатында, Қазақстан Республикасының негізгі алтын өндіруші кенорындарындағы алтын желілерінің геологиялық құрылымдары сараланып, талданды. Орындалған талдау-саралау жұмыстарының нәтижесінде алғаш рет жарылыспен жеткізу тәсілін пайдаланып, арақабатты-камералы жүйемен қазып игеру үшін салыстырмалы түрде ең қолайлы деген тау-кен геологиялық және тау-кен техникалық шарттар негізделді. Ақбақай кенорны аймағында орналасқан кеніштеріндегі қазіргі кезде қолданыстағы игеру жүйесін пайдаланған кездегі кеннің нақты жоғалымы 5-7% құрайтыны, жәнеде кен шоғырының құлау бұрышы 40°-тан аз болғанда, жарылыспен қопарылған кеннің камера табанында төменге жеткізілмей қалып қою себебіне байланысты 10% өсетіні анықталды. Еңіс кен шоғырларын шағын аралықпен, камералы игеру кезінде қоршаған таужынысының кенмен бірге қоса қопарылуына байланысты кеннің құнарсыздану деңгейі орташа 55%, ал кейбір аймақтарда 70% дейін жететіні негізделді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для условий Акбакайского месторождения выявлены новые зависимости: логарифмическая – величины разубоживания от угла залегания рудного тела; полиномиальная – предельного пролета камеры от угла падения рудного тела; экспоненциальная – потерь руды от угла залегания рудного тела. Потери, обусловленные неполной доставкой отбитой руды к выпускным выработкам, которые увеличиваются при углах падения менее 40° и могут быть найдены по функции

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ақбақай кенорнының шарттары үшін жаңа тәуелділіктер анықталды: логарифмдік – кен шоғырының орналасу бұрышына, кеннің құнарсыздануы; полиноминалды – камераның шектік аралығының, кен шоғырының құлау бұрышына; экспоненциалды – кен шоғырының орналасу бұрышына, кеннің жоғалымы. Қопарылған кеннің шығарушы қазбаларға толық жеткізілмеу себебінен болатын жоғалымдар кен шоғырының құлау бұрышы 40°-тан төмендесе

Level of implementation (in Russian) : В настоящее время в рамках проекта проводятся исследовательские и изыскательские работы. Внедрение разрабатываемой технологий эффективной и безопасной подземной разработки маломощных наклонных рудных залежей согласно календарному плану запланировано на 2024 год.

Level of implementation (in Kazakh) : Қазіргі уақытта жоба аясында ғылыми-зерттеу және іздестіру жұмыстары орындалуда. Күнтізбелік жоспарға сәйкес жұқа еңіс орналасқан кен шоғырларын тиімді және қауіпсіз жерасты өндірудің жасалатын технологиясын өндіріске енгізу 2024 жылға жоспарланған.

Efficiency (in Russian) : Установленные логарифмическая, полиномиальная, экспоненциальная зависимости дают возможность спрогнозировать сверхнормативные показатели потерь и разубоживания, возникающие из-за возможных обрушений кровли камер и неполноты доставки руды при отработке подэтажно-камерной системой. В свою очередь это дает возможность предварительно принимать меры по их решению.

Efficiency (in Kazakh) : Анықталған логарифмдік, полиноминалдық және экспоненциалды тәуелділіктер кенді арақабатты-камералы қазу жүйесімен игеру кезінде камералардың төбе тұстарының опырылуынан және қопарылған кеннің толық жеткізілмеу себебінен болатын кеннің жоғалымы мен құнарсыздануының нормадан артық шамаларын болжауға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде мәселені шешу үшін алдын-ала шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Горнодобывающие предприятия с подземным циклом разработки золоторудных жильных месторождений, характеризующиеся сложной структурой залегания и морфологией рудных залежей.

Field of application (in Kazakh) : Алтын желілі кенорындарын жерасты циклымен игеретін және кенорындары күрделі құрылымды және ауыспалы морфологиядағы желілермен қалыптасқан тау-кен кәсіпорындары.