The object of research, development or design (in Russian) : Нут (Cicer arietinum L.). Родители и потомства гибридных популяций нута

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ноқат (Cicer arietinum L.). Гибридті ноқат популяцияларының ата-аналары мен ұрпақтары

Aim of work (in Russian) : Разработать и использовать простые методы SNP-генотипирования (Amplifluor-like и ASQ), основы которых были опубликованы ранее авторами заявки. По результатам генотипирования с помощью разработанных молекулярных маркеров из расщепляющихся популяций нута (Cicer arietinum L.) создать новые селекционные линии с высокими показателями засухоустойчивости, урожайности и содержания белка в семенах.

Aim of work (in Kazakh) : Негізі өтінім авторларымен бұған дейін жарияланған SNP-генотиптеудің (Amplifluor-like және ASQ) қарапайым әдістерін жасау және қолдану. Генотиптеу нәтижесінде алынған молекулярлық маркерлер көмегімен ажырайтын ноқат (Cicer arietinum L.) популяцияларынан тұқымдарында ақуыз мөлшері, өнімділік және құрғақшылыққа төзімділік көрсеткіштері жоғары жаңа селекциялық линиялар алу.

Методы исследования (на русском) : Полевые и лабораторные опыты. Подготовка поля и закладка опытов проводили по соответствующим рекомендациям ТОО «НПЦЗХ им. А.И. Бараева». Посев проводили согласно рекомендациям по выращиванию сельскохозяйственных культур НИИСХ Юго-Востока. Для определения массы 1000 семян использовался ГОСТ 12042. Фенологические наблюдения, полевые учеты, методы оценки проводились согласно методическим указаниям ВИР, методическим указаниям государственного сортоиспытания сельскохозяйственных культур. При поиске генов, контролирующих заданные признаки использовали метод биоинформационного анализа. В Базах данных SNP провели поиск и выделили нуклеотидные последовательности, проверив их по Базе данных 'GenomeNet'. Методы определения качества по ГОСТ 13496.4. Экспериментальные данные обрабатывали методом однофакторного дисперсионного анализа, интегральной оценки с использованием пакета программ AGROS 2.11. и по методике Б.А. Доспехова.

Методы исследования (на казахском) : Танаптық және зертханалық тәжірибелер. Танапты дайындау және тәжірибелерді салу «А.И.Бараев атындағы астық шаруашылығы ҒӨО» ЖШС ұсыныстары бойынша жүргізілді. Себу жұмыстары ауыл шаруашылық дақылдарын өсіру бойынша Оңтүстік-Шығыс АШҒЗИ ұсынымдарына сәйкес жүргізілді. 1000 тұқым массасын анықтау үшін 12042 МЕМСТ пайдаланылды. Фенологиялық бақылаулар, танаптық есепке алу, бағалау әдістері БӨИ әдістемелік нұсқаулығына және ауыл шаруашылығы дақылдарын сорттық сынау мемлекеттік комиссия әдістемесіне сәйкес жүргізілді. Берілген қасиеттерді бақылайтын гендерді іздеу үшін биоинформатикалық талдау әдісі қолданылды. SNP деректік базасында іздеу жұмыстары жүргізіліп нуклеотидті реттіліктер анықталды және олар 'GenomeNet' деректер базасында тексерілді. Сапаны анықтау әдістері - 13496.4 МЕМСТ бойынша. Эксперименттік деректер бірфакторлы дисперсиялық талдау әдісімен және интегралды бағалау үшін AGROS 2.11 бағдарламалар пакеті пайланылды және Б. А. Доспехов бойынша өңделді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Был проведен отбор наиболее важных генов, контролирующих устойчивость к засухе, урожайность и содержание белка в семенах нута. Выделили наиболее перспективные гены-кандидаты и определили генетические участки, подходящие для дальнейшей работы. Изучены четыре семейства генов: (1) CaRab, (Гуанозин трифосфатаза); (2) CaZF-CCHC (Цинковый палец с доменом ССНС); (3) CaGlob (Глобулин); и (4) CaABC (ATФ-связывающая кассета). Полученные результаты за текущий год предоставляют информацию о строении, функциях и молекулярных механизмах действий различных генов-кандидатов в процессе роста и развитии растений нута что создает теоретическую и практическую основы для регуляции урожайности и обеспечения устойчивости к засухе.Проведены работы по размножению, отбору и анализу исходного генетического материала среди расщепляющихся популяций нута, поколений F4-F6 для работы по проекту. Изучены 38 гибридных линий нута в полевых условиях с целью дальнейшего отбора наиболее ценных форм для создания новых засухоустойчивых и высокобелковых сортов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ноқаттың құрғақшылыққа төзімділігін, өнімділігін және тұқымдарындағы ақуыз мөлшерін бақылайтын маңызды гендерді таңдап алынды. Ең перспективті ген-кандидаттар бөлініп алынды және ары қарай жұмыс істеуге қолайлы генетикалық учаскелер анықталды. Гендердің төрт тұқымдасы зерттелді: (1) CaRab, (Гуанозин трифосфатаза); (2) CaZF-CCHC (ССНС цинкті бармақ); (3) CaGlob (Глобулин); және (4) CaABC (AҮФ-байланысқан кассета). Осылайша, бағдарлама бойынша ағымдағы жылғы алғашқы нәтижелеріміз ноқат өсімдіктерінің өсуі мен дамуы процесінде әртүрлі кандидат гендерінің әрекеттерінің құрылымы, функциялары және молекулалық механизмдері туралы ақпарат береді, өнімділікті реттеу және құрғақшылыққа төзімділікті қамтамасыз ету үшін теориялық және практикалық негіз жасайды. Жоба бойынша жұмыс істеу үшін F4-F6 ұрпақтарынан, ажырайтың ноқат популяциясы арасынан бастапқы генетикалық материалды (селекциялық линиялар мен ата-аналар) көбейту, іріктеу және талдау жұмыстары жүргізілді. Ноқаттың буданды 38 линиясын танаптық жағдайда зерттеу құрғақшылыққа төзімді жоғары ақуызды жаңа формаларды іріктеп алу мақсатында жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты полученные в ходе реализации проекта – это адаптированные протоколы по Amplifluor-like и ASQ маркерам для генотипирования селекционно-ценных высокобелковых и продуктивных линий нута устойчивые к засухе. Адаптированные протоколы будут применять в научных центрах для создания совершенно новых форм нута. Новые линии будут использованы в селекции для получения сортов нута для возделывания в северных регионах РК.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыру барысында алынған нәтижелер – ноқаттың құрғақшылыққа төзімді, селекциялық-құнды, яғни жоғары ақуызды және өнімді, линияларын генотиптеу үшін Amplifluor-like және ASQ маркерлері бойынша бейімделген хаттамалар. Бейімделген хаттамалар ғылыми орталықтарда ноқаттың жаңа формаларын жасау үшін қолданылады. Жаңа линиялар ҚР солтүстік өңірлерінде өсіру үшін ноқат сорттарын алу үшін селекцияда пайдаланылатын болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Новые методики проекта позволят создавать новые сорта нута на долгосрочную перспективу. Дополнительно, предлагаемые методы SNP-генотипирования удобны для обучения и работы со студентами, магистрантами и докторантами ВУЗов, что закладывает основу и долгосрочные перспективы для создания и воспитания селекционеров нового поколения в РК.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның жаңа әдістері ұзақ мерзімге ноқаттың жаңа сорттарын жасауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ұсынылған SNP генотиптеу әдістері университеттердің студенттеріне, магистранттарына және докторанттарына оқыту және жұмыс істеу үшін ыңғайлы, бұл Қазақстан Республикасында селекционерлердің жаңа ұрпағын құру мен тәрбиелеудің негізін және ұзақ мерзімді перспективаларын қалайды.