The object of research, development or design (in Russian) : Апробирование возможностей геофизических методов для создания системного мониторинга состояния грунтовых плотин

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жер бөгеттер жағдайының жүйелі мониторингін құрудың геофизикалық әдістерінің мүмкіндіктерін апробациялау

Aim of work (in Russian) : Обеспечение системного мониторинга безопасной эксплуатации грунтовых водохозяйственных сооружений методами геофизики.

Aim of work (in Kazakh) : Геофизикалық әдістерді қолдана отырып, топырақтан жасалған су шаруашылық құрылымдарын қауіпсіз пайдаланудың жүйелі мониторингін қамтамасыз ету

Методы исследования (на русском) : В соответствии с календарным планом Проекта проведены следующие работы: а) Проведён анализ применения различными исследователями методов геофизики для мониторинга грунтовых плотин. Были изучены многочисленные публикации исследователей в мире, странах СНГ, в том числе в Казахстане. Анализ показал, универсальность геофизических методов, их экспрессивность и экономичность в получении первичной информации о состоянии плотины. При выборе комплекса геофизических методов для проведения исследований учитывалось не только их эффективность, но и стоимость работ. Наиболее экономичные - это электроразведочные и георадарные зондирования, сейсморазведка - более дорогой метод. Есть также и другие, такие как магниторазведка и гравиразведка, радиометрия и ядерные методы: но они дорогостоящие, со сложной обработкой результатов измерений. б) Выбран рациональный геофизический комплекс для мониторинговых исследованиях плотин. На основе опыта исследователей гидротехнических сооружений и собственного опыта выбран рациональный комплекс геофизических методов, которые позволяют в непрерывном режиме оценивать динамику изменения во времени физико-механических свойств грунтов, слагающих тело плотины и оперативного выявления “проблемных” участков. Это электроразведочные методы, фиксирующие локальное повышение электропроводности и поляризуемости. В 2023г. планируется апробация электроразведочных методов в полевых условиях.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның кестесіне сәйкес келесі жұмыстар жүргізілді: а) Жер бөгеттерін бақылау үшін әртүрлі зерттеушілердің геофизикалық әдістерін қолдануына талдау жасалды. Дүние жүзі, ТМД елдері, соның ішінде Қазақстан зерттеушілерінің көптеген жарияланған жұмыстары зерттелді. Талдау геофизикалық әдістердің әмбебаптығын, олардың экспрессивтілігін және бөгеттің жай-күйі туралы алғашқы ақпаратты алудағы тиімділігін көрсетілді. Зерттеу үшін геофизикалық әдістердің кешенін таңдағанда олардың тиімділігі ғана емес, жұмыстың құны да ескерілді. Ең үнемді - электрлік және георадарлық зондтау, сейсмикалық барлау - қымбатырақ әдіс. Магниттік және гравитациялық барлау, радиометрия және ядролық әдістер сияқты басқалары да бар: бірақ олардың өлшеу нәтижелері күрделі өңдеуімен өте қымбат тұрады. б) Бөгеттердің мониторингтік зерттеулері үшін рационалды геофизикалық кешені таңдалды. Гидротехникалық құрылыстарды зерттеушілердің тәжірибесі мен өзіміздің алған тәжірибиеміздің негізінде бөгет денесін құрайтын «проблемалық» аймақтар топырақтардың физика-механикалық қасиеттерінің өзгеру динамикасын үздіксіз бағалауға және тез арада анықтауға мүмкіндік беретін геофизикалық әдістердің ұтымды кешені таңдалды. Бұл электрөткізгіштік пен поляризацияланудың шағын аумақты жоғарылауын анықтайтын электр барлау әдістері. 2023 жылы далалық жағдайда электр барлау әдістерін сынау жоспарлануда.

Obtained results and novelty (in Russian) : Уровень новизны: высокий. Проведен анализ применения различными исследователями методов геофизики для мониторинга грунтовых плотин. Выбран рациональный геофизический комплекс для мониторинговых исследованиях плотин.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаңалық деңгейі: жоғары. Жер бөгеттерін бақылау үшін әртүрлі зерттеушілердің геофизикалық әдістерін қолдануына талдау жасалды. Бөгеттердің мониторингтік зерттеулері үшін қолайлы геофизикалық кешен таңдалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Будет разработана методика и технология системного геофизического мониторинга и прогнозирования природно-техногенных гидрогеологических процессов, влияющих на безопасность эксплуатации водохозяйственных объектов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Су шаруашылығы объектiлерiн пайдалану қауiпсiздiгiне әсер ететiн табиғи және техногендiк гидрогеологиялық процестердiң жүйелi геофизикалық мониторингiнiң және болжауының әдiстемесi мен технологиясы әзiрленетiн болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : На основе изучения опыта работ различных исследователей были получены новые знания о геофизических методах, которые можно применить для создания системного мониторинга состояния насыпных плотин. Это позволило выбрать оптимальный геофизический комплекс для его опробирования на конкретной плотине.

Efficiency (in Kazakh) : Әртүрлі зерттеушілердің жұмыс тәжірибесін зерделеу негізінде үйінді бөгеттерінің жай-күйіне жүйелі мониторинг жасау үшін қолдануға болатын геофизикалық әдістер туралы жаңа білім алынды. Бұл нақты бөгетте сынау үшін оңтайлы геофизикалық кешенді таңдауға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Результаты проекта будут направлены на использования водохозяйственным организациям и специалистам, эксплуатирующие плотины и дамбы для ирригации в сельском хозяйстве, работникам аварийных служб, структурам региональных департаментов по чрезвычайным ситуациям.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның нәтижелерін су шаруашылығы ұйымдары мен ауыл шаруашылығында суару үшін бөгеттер мен бөгеттерді пайдаланатын мамандар, апаттық қызметінің қызметкерлері үшін, аймақтық төтенше жағдайлар департаменттерінің құрылымдары пайдаланады.